Ben jij bijgelovig, wat is bijgeloof?

Bijgeloof, wat is dat? Wanneer je denkt dat het timmeren van een hoefijzer boven de deur geluk brengt, is dat bijgeloof. Wanneer je denkt dat je niet onder een ladder door moet lopen omdat dit ongeluk brengt, is dat bijgeloof. Wanneer je iedere avond voor het slapen gaan onder je bed moet kijken of er misschien………dat is bijgeloof. Wanneer je alleen een wedstrijd kunt winnen wanneer je twee glazen cola hebt gedronken, is dat (naast ongezond) bijgeloof.

Inhoud

• Bijgeloof is geen geloof
• Bijgeloof komt door het onbekende
• Het hoefijzer
• Scherven brengen geluk, of niet
• Niet onder een ladder lopen
• Klavertjevier voor geluk
• Drie keer niezen
• Even afkloppen
• Gekruiste vingers

Bijgeloof is geen geloof

Bijgeloof is geen geloof, het is geen godsdienst, het is alleen geloven in…….. Tja in wat? Geloven dat bijvoorbeeld getallen een magische betekenis hebben. Geloven dat we door ons eigen handelen de elementen kunnen beheersen, het gaat altijd regenen wanneer mijn regenjas thuis ligt, dus door wat ik heb nagelaten is het gaan regenen. Mijn kind is geboren met een hazenlip omdat ik geschrokken ben van een luide knal. Bijgeloof is altijd irrationeel, niemand zal een rationele verklaring kunnen geven voor het feit dat een gebarsten spiegel ongeluk brengt. Maar dat geloven we wel. Waarom geloven mensen in een vooral rationele samenleving , irrationeel bijgeloof?

Bijgeloof komt door het onbekende

De heersende opvatting over het voortbestaan van bijgeloof is dat we ondanks alle wetenschappelijke vooruitgang nog steeds niet in staat zijn antwoorden te geven op alle grote levensvragen. Daarnaast komt het bijgeloof voort uit een diepgewortelde angst voor het onbekende, voor wat daadwerkelijk ons lot zal zijn. Was dat in de oude tijden het geval, het is nu niet anders. De werkelijke bron van alle bijgeloof ligt in een ver verleden waarin alles onzeker was. De wereld was vroeger duister, onbegrijpelijk en natuurlijk vol van magie, waar kwamen anders de overstromingen vandaan? We weten meer, hebben kennis over het ontstaan van stormen, waar we vandaan komen, waarom het altijd weer dag wordt. Toch hebben we het blijkbaar nodig steeds nodig. Wat (bij)geloven we?

Het hoefijzer

Hoefijzers brengen geluk, zeker boven de voordeur. De open kant moet wel naar boven want anders valt het geluk eruit. Een gevonden hoefijzer gooi je over je linkerschouder, daarbij mag je een wens doen. Niet omkijken! Dat brengt ongeluk en de wens komt dan zeker niet uit.

Er zijn verschillende verklaringen voor het hoefijzer. Het hoefijzer met de open kant naar boven zou een C vormen, van Christus. De vorm van het hoefijzer zou lijken op een halve maan, in veel culturen het symbool voor geluk. Bij het gevonden hoefijzer zou het gaan om een ijzer van Sleipnir, het achtpotige ros van Wodan.

Scherven brengen geluk, of niet

Scherven brengen geluk, behalve de scherven van een spiegel die brengen zeven jaar ongeluk. De gewone scherven brengen geluk. We gooien met glaswerk om de boze geesten bang te maken. Het lawaai zou de demonen de stuipen op het lijf jagen. Daarom gooien de Grieken de glazen over hun schouder en de joodse bruidegom trapt een glas kapot.

Een spiegel breken brengt ongeluk. Een spiegel weerkaatst de ziel van een mens niet alleen het uiterlijk. De Romeinen geloofden dat wanneer de spiegel brak, ook de ziel brak. Daarnaast zou een spiegel de bliksem aantrekken. Maar ook vele eeuwen later bleef de verbinding tussen de spiegel en de ziel bestaan. In een huis waar een overledene lag opgebaard werden de spiegels afgedekt. De dode ziel mocht zijn spiegelbeeld niet zien, stel je voor dat hij wilde blijven! Of nog erger, iemand mee trok in de dood.
Door het breken van een spiegel kon een ziel loskomen van een lichaam en dat betekende automatisch de dood. Genoeg onheil, waarom zeven jaar? Het oude Romeinse geloof was, dat het lichaam zich iedere zeven jaar vernieuwde. Dus het ongeluk kon maar zeven jaar aanhouden, daarna was het lichaam weer als nieuw.

Niet onder een ladder lopen

Wie loopt nog vrolijk onder een ladder door? Er is ooit eens onderzoek naar gedaan, 70% van de deelnemers probeerde het te voorkomen. De ladder, de weg en de muur vormen (met een beetje fantasie) een driehoek. De driehoek staat voor de Heilige Drie-eenheid en het is oneerbiedig om daar doorheen te lopen. Daarnaast is de ladder het symbool voor zielen die naar de hemel opstijgen. Zielen die je zeker niet mag storen op zo’n belangrijk moment. Om al het onheil af te zweren moest je de vingers gekruist houden en over de linkerschouder spuwen. Je moest de vingers gekruist houden totdat je een hond tegenkwam. (Nog steeds overigens)

Klavertjevier voor geluk

Een klavertjevier brengt geluk. Wanneer je het klavertje doorgeeft brengt het zelfs dubbel geluk. Het is bijna een universeel geluksbrengertje. Het is niet helemaal duidelijk waarom het plantje over de hele wereld aanhangers heeft. Misschien heeft het te maken met de vorm, het lijkt een beetje op een christelijk kruis. Maar ze brengen geluk en niet zo’n klein beetje ook. Wanneer een meisje een klavertje in haar schoen stopt dan trouwt ze met de eerste man die ze tegenkomt. (Of in ieder geval met iemand die dezelfde naam heeft) Mensen die een klavertje bij zich hadden konden niet worden bedrogen en waren helderziend .
Er zit een grote ‘maar’ aan al dit geluk, een klavertjevier geeft alleen voorspoed wanneer je het zelf hebt gevonden. Dus het geluk uit de handen van een andere plukker rukken heeft geen enkele zin.

Drie keer niezen

In de eerste plaats, waarom zeggen we ‘gezondheid’ wanneer iemand niest? Vroeger geloofde men dat de ziel bij een niesbui, heel even, het lichaam verliet. Iedere rondzwervende demon had even de kans om het lichaam in te nemen. De persoon zelf moest dus iets zeggen om de ziel zo snel mogelijk weer naar het lichaam te brengen. In andere verhalen zegt men ‘gezondheid’ om de demonen in de war te brengen.

Maar niezen is meer. Drie keer niezen geeft een zonnige dag. Wanneer iemand op een schip aan bakboord niest dan wordt het een slecht reis. Tijdens een huwelijksceremonie niezen brengt ongeluk. Wanneer je eenmaal niest mag je een wens doen, tweemaal niezen voor een zoen en drie keer niezen? Bedenk dat zelf maar.

Even afkloppen

Wanneer je het hebt over geluk, moet je het toch even afkloppen, want stel je voor. Afgelopen maanden geen griep gehad……..even afkloppen. Het werkt alleen op onbehandelde houtsoorten, op een blank gelakte tafel afkloppen heeft geen enkel effect, tenminste dat zegt het bijgeloof. Bomen hebben van oudsher een magische lading, woningen van de goden in de Germaanse cultuur. Hout aanraken, dus eigenlijk de boom, was een soort eerbewijs aan de goden. Wanneer je iets van de goden wilde moest je de stam aanraken of nog liever omarmen. Hadden de goden je verzoek gehonoreerd dan moest je op de stam kloppen als dank.

Gekruiste vingers

Wanneer je toch redelijk gelukkig onder een ladder door wilt komen moet je twee vingers kruisen. De middelvinger over de wijsvinger, het liefst van je rechterhand. Maar je vingers kruisen voorkomt veel onheil. De meest waarschijnlijke verklaring is dat de vingers letterlijk een kruis vormen. Het kruis is een enorm positief symbool. Een kruis beschermt ons tegen rampspoed ook tegen ontmaskering. Bij het liegen de vingers kruisen schijnt prima te werken.