Koffiedik werkt mee aan een circulaire economie

Een circulaire economie kenmerkt zich door het hergebruik van producten die in een lineaire economie als afval in een afvalverbrandingsinstallatie (AVI) terechtkomen. In een circulaire economie worden afvalproducten verwerkt en opnieuw ingezet. Vissenpoep wat gebruikt wordt als voedingsstof voor planten, eendenkroos wat als veevoer dient en bouwmaterialen die hergebruikt worden voor een volgend project. Het hergebruik van koffiedik als een afvalmateriaal, is vanaf 2013 het schoolvoorbeeld voor een circulaire economie. Hergebruik van koffiedik voorkomt lucht-, water- en grondvervuiling bij de productie van diverse materialen, voorkomt uitputting van vele grondstoffen en helpt een broeikasgas te ‘vangen’.

• De restwaarde van koffiedik
• Van koffiedik naar duurzaam gebruik
• Koffiedik verrijkt met paddenstoelsporen
• Pellets
• Methaanvangnet
• Biobrandstof/biodiesel
• Kleding
• Zeep
• Serviesgoed

De restwaarde van koffiedik

Koffiedik bevat na het gebruik nog een deel van de cafeïne en een aantal voedingsstoffen zoals stikstof, magnesium en kalium. Ook bestaat koffiedik voor 11 tot 20 procent uit plantaardige oliën en anno 2019 wordt de inzameling van het restproduct van de meest gedronken drank van Nederland, door verschillende bedrijven ingezameld. Dit omdat koffiedik een ideale grondstof is voor diverse producten.

Van koffiedik naar duurzaam gebruik

In de 21ste eeuw is het duidelijk dat de mens, het milieu en de economie met elkaar in evenwicht moeten zijn. Dat het gebruik van grondstoffen de aarde uitputten en er gezocht moet worden naar nieuwe grondstoffen. Dat broeikasgassen in het milieu de aarde opwarmen en dat het evenwicht tussen mens, milieu en economie, te vinden is in een duurzame wereld waar de bedreigingen voor het ecosysteem geminimaliseerd worden. Een stukje oplossing voor dit wereldwijde probleem is dat koffiedik te hergebruiken is en afvalstroom te verminderen. Het succes van paddenstoelen kweken op koffiedik kennen we sinds 2013 en sindsdien werken wetenschappers en bedrijven samen om een zo groot mogelijk scala aan producten van koffiedik te creëren. Producten zoals;

• paddenstoelen;
• pellets voor de pelletkachel;
• een methaanvangnet;
• biobrandstof;
• kleding;
• zeep:
• serviesgoed.

Koffiedik verrijkt met paddenstoelsporen

In januari 2013 is het idee ontstaan om koffiedik als ondergrond te gebruiken voor het kweken van paddenstoelen. Koffiedik beschikt over voedingstoffen die geschikt zijn om paddenstoelen te kweken. Het koffiedik wordt verrijkt met broed (sporen) van paddenstoelen en vervolgens in een warme omgeving gerijpt zodat het mycelium gaat groeien. Paddenstoelen zoals de;

• oesterzwam;
• champignons;
• shiitakes;
• fluweelpootjes.

Verschillende restaurants verzamelen het koffiedik en gebruiken de geoogste paddenstoelen in de keuken. Je ook zelf je eigen paddenstoelen kweken en na de groei van de paddenstoelen, het koffiedik als compost voor in de tuin gebruiken.

Pellets

Vocht wordt in de fabriek uit het koffiedik gehaald en samengeperst met houtvezels met als resultaat pellets. Kleine korrels geschikt voor de pelletkachel. De pelletkachel lijkt op de moderne houtkachel maar heeft als brandstof pellets. Pellets hebben een schonere verbranding dan aardgas en minder uitstoot van fijnstof dan hout. Voor de afvoer van fijnstof en rookgassen door een afvoerpijp of schoorsteen, zorgt een ventilator.

Woningen verwarmen

In 2015 worden 15.000 woningen in Londen verwarmd met koffiedik. Het koffiedik wordt verzameld bij lokale cafés en verwerkt tot pellets die vervolgens in efficiënte bio-massaboilers energie produceren voor 15.000 huishoudens.

Methaanvangnet

Methaan of moerasgas komt o.a vrij bij mest, winden van runderen, het moeras, tropische regenwouden, olie- en gaswinning en bij het smeltende ijs op de Noordpool. Methaan is een broeikasgas en is ongeveer 25 keer sterker dan koolstofdioxide (CO₂). Tegelijkertijd is methaan ook een nuttige energiebron. Een tweeledige reden dus om methaan te ‘vangen’. Als eerste om te voorkomen dat methaan in de atmosfeer komt en de aarde opwarmt en ten tweede om als energiebron te dienen. Koffiedik heeft een groot absorptievermogen en de onderzoekers van de Ulsun Universiteit in Zuid-Korea, mixten in 2015 voor een methaanvangnet, het koffiedik met een sodaoplossing (natirumhydroxide) en na verhitting ontstond er een compacte maar poreuze stof (actieve koolstof van koffiedik), die moleculen uit methaan maar ook andere gassen filtert en bindt.

Biobrandstof/biodiesel

Bij het methaanvangnet verdwijnt het methaangas niet, het blijft als het ware steken tussen de koffiedikmoleculen. Het koffiedik vol met methaan kan weer gebruikt worden om aardgas- en waterstofauto's van biobrandstof te voorzien. Ook bestaat koffiedik voor 7 tot 11 procent uit plantaardige olie. Die olie gefilterd kan met de in-situ transesterification techniek uit het koffiedik worden gefilterd.

In-situ transesterification

In 2017 zijn Britse wetenschappers van de Britse Lancaster University erin geslaagd om een techniek te ontwikkelen die de olie in tien minuten uit koffiedik haalt en omzet in biodiesel.

Londense bussen

Eind 2017 gaan een aantal Londense rode dubbeldekkers, deels op biobrandstof gemaakt van koffiedik, rijden. De brandstof van de beroemde rode bussen bestaat voor 80 procent uit diesel en 20 procent is een mix van biobrandstof en een vloeistof gemaakt uit de recycling van koffiedik. De biobrandstof moet de uitstoot van koolstofdioxide verminderen met 15 procent. De start van het gebruik van biobrandstof uit koffiedik is begonnen en de bedoeling is dat ook auto’s, taxi's en vrachtwagens op koffiedik gaan rijden.

Kleding

Ook de textielindustrie is met innovatieve technieken bezig om milieuvriendelijke vezels te produceren. Een van de grondstoffen voor textiel is katoen. Katoen groeit aan de katoenplant en de katoenplant heeft veel bescherming nodig tegen ziekten en parasieten in de vorm van chemische bestrijdingsmiddelen. Bestrijdingsmiddelen zijn slecht voor de aarde en voor de mens en de modewereld streeft naar een duurzame toekomst. In 2018 wordt er een textieldraad gemaakt van koffiedik en in 2019 begint een modemerk met spijkerbroeken gemaakt van de textieldraad van koffiedik en andere stoffen. De spijkerbroek is anti-geur, droogt snel en beschermt tegen uv-licht en infraroodstraling.

Zeep

Sinds 2018 zijn er zeepjes gemaakt van koffiedik en sinaasappelschillen te koop bij diverse onlinewinkels. Een alternatief om niet-natuurlijke ingrediënten, de microbeads (minuscuul kleine plastic korreltjes) geheten, te vervangen. Bovendien geeft koffiedik een verstevigend effect voor de huid en verwijdert het dode huidcellen.

Serviesgoed

Een combinatie van koffiedik, houtsnippers en hars leidde in 2016 na veel experimenteren tot de verkoop van afwasbare, slijtvaste en stevige koffiekopjes. De combinatie van koffiedik met houtvezels en een biobased lijmstof geeft de mogelijkheid om er vele producten van te creëren.