De kracht van autoriteit

We laten ons constant beïnvloeden door autoriteiten. Slim ook, want om overal verstand van te hebben dat is ook geen doen. Soms is echter het vertrouwen in een autoriteit misplaatst. De man in de labjas, die op een toilet schoonmaak middel aanprijst is voor zijn beroep gewoon acteur. Toch maakt de labjas hem geloofwaardiger. We zijn opvallend snel geneigd mee te gaan met de autoriteiten.

Willson, slachtoffer van autoriteit

In 1987 steunde de Verenigde Staten van Amerika het Midden Amerikaanse Nicaragua met wapens. Er was een trein verbinding opgezet waarmee de wapens getransporteerd werden. Men wist dat er veel tegenstand was tegen deze samenwerking, dus om trainkapingen te voorkomen kreeg het personeel letterlijk de opdracht om voor niets en niemand te stoppen.

Vietnam veteraan Brian Willson was een activist die tegen dit wapentransport was en hij besloot actie te voeren. Hij bond zichzelf vast op de spoor rails en wachtte op de train.

Er is een moment gekomen dat de machinist hem zag. Waarschijnlijk had hij zelfs al gebeld over waar hij zou liggen (de vraag is dan wel, was dat doorgegeven aan de machinist?). Toch reedt de machinist door, Willson verloor beide benen en liep trauma op aan de hersenen.

Later verklaarde de machinist door te hebben gereden, omdat dat de opdracht was. De autoriteiten hadden hem opgedragen voor niets en niemand te stoppen. De autoriteiten verklaarden echter dat ze het meer ‘bij wijze van spreken’ bedoelt hadden, als er iemand op het spoor zou liggen, dan rij je hoe dan ook niet door, toch?

Milgrams experiment

Milgram had in 1963 ook al een beroemd onderzoek gedaan naar het navolgen van autoriteiten. Hij liet mensen toe in een labruimte met naast die ruimte een andere man (dit is een acteur). Een onderzoeker (in labjas!) verteld dat het om een leer onderzoek gaat, de man in de ruimte er naast gaat vragen beantwoorden, bij elk fout antwoord (of gebrek aan antwoord) moet de proefpersoon een schok toedienen, bij elk fout antwoord word de schok sterker, tot uiteindelijk dodelijke hoeveelheid. Milgram dacht dat slechts 2 tot 3 % van de mensen tot het eind door zou gaan en dat dit dan een goede methode was om psychopaten op te sporen. Tot schrik van Milgam gingen alle proefpersonen door tot 100v en ging 65% zelfs nog door tot het eind, een dodelijke 450v! En dit nog wel terwijl de proefpersonen te horen kregen dat de acteur het uitschreeuwde van de pijn (natuurlijk kreeg hij geen echte schok). De man in de labjas die er naast zit zei enkel dingen als ‘het is van belang voor het experiment dat je doorgaat.’ (Klik hier voor een komische video van het milgram experiment). Het blijkt dat dit werkt in veel situaties. Het effect neemt af als de experimentator slechts via de telefoon spreekt of als de acteur dichterbij komt (zelfde kamer, of zelfs met aanraking). Het effect blijft echter zeer sterk. Het is ook uitgevoerd met puppies en echte schokken (in die tijd kon dat nog…) hierbij gaf 75% van de deelnemers de maximale schok.

Waardoor komt dit?

Er zijn twee theorieën over waarom praktisch alle mensen zo ver gaan in Milgram’s experiment. De ene verklaring gaat in op de theorie van conformiteit . Deze verteld dat in een vreemde, onbekende situatie we vaak naar anderen kijken om ons gedrag te bepalen. In dit geval is de andere ook nog eens een autoriteit, dus zal wat hij zegt wel goed zijn. De andere verklaring is dat, omdat de ander meer verstand van de situatie heeft dan jij, je jezelf gaat zien als een instrument voor het uitvoeren van opdrachten van de ander. Je ziet wat er gebeurt dan niet meer als je eigen handelen, maar meer als het handelen van de opdrachtgever. Zo kan je dingen doen tegen je geweten in, zonder dat je jezelf de verantwoording geeft.

De dierenwereld

In een andere setting is dit ook getest in de dierenwereld. In 1970 werden apen karamel snoepjes gevoerd, waardoor ze fan werden van deze smaak. In één groep werden de snoepjes gevoerd aan de jongen van de groep, waarna na 1,5 jaar 51% van de apen in die groep fan was geworden van de karamel smaak. In een andere groep kregen de groepsleiders eerst de snoepjes en 4 uur later was de hele groep aan het smullen van karamel snoepjes! Allemaal volgen ze de autoriteit, ofwel de leider in de groep.

En ook bij mensen werkt het in hele simpele vormen. Vraag je mensen de lengte van een politicus te schatten dan zal deze lengte groter uitvallen, nadat deze politicus net goede verkiezingen achter de rug heeft. Het succes van deze politicus heeft dus invloed op hoe lang hij geschat word.

Nazi Duistland

Tenslotte nog een serieuze noot. Het gedachteloos opvolgen van orders van meerderen (autoriteiten) heeft natuurlijk een hele zwarte zijde. Dit is precies hoe het heeft gekund dat er in de tweede wereld oorlog bijna 6 miljoen joden vervolgd hebben kunnen worden. Gewoon het opvolgen van de orders van de meerderen, met desastreuze gevolgen. De kracht van autoriteit, iets wat je niet moet tarten.