Haïti: Herstel en wederopbouw

De aardbeving die Haïti getroffen heeft ligt alweer ver in ons geheugen. Achterhaald door andere rampen en gebeurtenissen in de wereld, die ook ons leven beïnvloeden. Vraag blijft echter hoe het nu gaat met de wederopbouw en het herstel van die eilandgemeenschap. Er is noodhulp verleend, maar hoe staan de zaken er nu voor? Onderstaand artikeltje probeert daarin wat meer inzicht te geven.

Wetenswaardigheden over Haïti

Haïti is wat kleiner dan Nederland en heeft ongeveer 10 miljoen inwoners. Voor wat betreft de levensverwachting worden de mannen er gemiddeld 59 jaar oud en de vrouwen 63 jaar. Schrijnend feit is dat 55% van de bevolking moet rondkomen van minder dan €1,00 per dag.

De noodhulp

In die eerste weken na de aardbeving is voedsel uitgedeeld aan meer dan 265.000 personen. Betreffend voedsel werd uitgedeeld door de organisatie 'Cordaid Mensen in Nood' en gegeven aan bewoners van de meest arme wijken van Port-au-Prince. Daarnaast werd voorzien in drinkwater, werden tenten verstrekt en medische hulp verleend. Behalve Cordaid hebben veel hulporganisaties zich ingezet, waardoor de Haïtianen konden overleven in tentenkampen en werd voorkomen dat er grote epidemieën zouden zijn uitgebroken.

Opvang door de inwoners van Haïti zelf

Niet overal in Haïti heeft de aardbeving grote schade aangericht. Hoewel de beving goed voelbaar was, bleven in het provinciestadje aan de kust, Anse-à-Veau, de meeste huizen overeind staan. Het komt omdat deze huizen grotendeels van hout gemaakt zijn en de klappen van een aardbeving goed kunnen opvangen. Maar ook dit kustplaatsje kampt met problemen. Na de ramp is het stadje overspoeld met vluchtelingen uit de hoofdstad Port-au-Prince. Veel inwoners van Anse-à-Veau hebben familieleden (niet zelden een tiental) in huis genomen en hebben daardoor moeite om rond te komen. Men acht het vanzelf sprekend familie in huis op te nemen, maar moeilijk blijft het wel. Vlak na de aardbeving werden voedselpakketten uitgereikt door de BND, een lokale partnerorganisatie van Cordaid Mensen in Nood. Dat is voor tallozen hun redding geweest.

Dagelijks leven in Port-au-Prince

Wanneer drie maanden na de beving mevrouw M. van der Velde voor Cordaid naar Haïti ging, reed ze langs de vele ingestorte gebouwen en de enorme puinhopen in Port-au-Prince. Zij besefte dat er nog talloze slachtoffers onder het puin moesten liggen. Maar het leven leek in de hoofdstad weer gewoon door te gaan. In de stad krioelden overal auto's door elkaar en ook daar is het gewoon om je aan te sluiten in de file. In de straten werd (en wordt ook nu) van alles verhandeld, zoals groenten, mango's en schoenen, maar ook bijvoorbeeld telefoonkaarten. Mensen bidden en zingen er onder de blauwe tentzeilen. Buiten Port-au-Prince liggen de tentenkampen langs de weg, in de middenberm en op verlaten bedrijfsterreinen en veldjes.

Keuzes met betrekking tot de wederopbouw

Omdat mensen niet altijd in tenten kunnen blijven wonen, moest er een structurele oplossing worden bedacht. Daar is bouwkundig adviseur van Cordaid en specialist op het gebied van wederopbouw in noodhulpgebieden, Henk Meijerink, mee bezig. Hij bekijkt welke keuze er gemaakt moet worden en welke stappen er dienen te worden gezet voordat begonnen kan worden met de wederopbouw.

Stappenplan

Voor wederopbouw is nodig:
1. grond. Dat betekent puin ruimen en door de Haïtaanse overheid aanwijzen van grond, waarop gebouwd mag worden;
2. bepalen van degene die in aanmerking komt voor een nieuwe woning. Probleem daarbij is dat vrijwel niemand kan aantonen waar hij heeft gewoond en met hoeveel personen dat was. Dit komt omdat papieren daarover ontbreken.

Keuze voor het platteland

Boven vermelde zaken zorgen ervoor dat er in de hoofdstad niet direct begonnen kon worden met bouwen. De beving heeft echter niet alleen in de hoofdstad huisgehouden, maar ook op het platteland enorme verwoestingen aangericht. De keuze werd gemaakt met de bouw te beginnen op het platteland. Cordaid heeft de mouwen opgestroopt en is in de buurt van Leogane (een plaatsje dat ten westen van Port-au-Prince ligt) begonnen met het bouwen van aardbevingsbestendige huizen.

Onderbouwing van de keuze voor het platteland

Omdat het epicentrum van de aarbeving buiten de stad Port-au-Prince lag, is de vernieling op het platteland nog heviger dan in de hoofdstad. In Leogane werd naar schatting 85% van de gebouwen verwoest. Waarom dan toch beginnen met de bouw op het platteland in deze kuststad?

Redenen

In Leogane:

• hebben de inwoners vaak wel een eigen stukje grond, waar je dus een nieuw huis op kunt bouwen;
• bestaan hechte gemeenschappen wat het werk een stuk eenvoudiger maakt. Mensen kennen elkaar en weten precies wie waar woont;
• het is daardoor gemakkelijker in kaart te brengen welke families als eerste een nieuwe woning nodig hebben.

Keuze van de woning

De nieuw te bouwen woningen moeten aan een aantal vereisten voldoen, te weten:

• aardbevings- en orkaanbestendig zijn;
• bestand zijn tegen houtrot en termieten;
• voldoen aan de wensen van de bewoners.

Wensen van de bewoners

Uit gesprekken die gevoerd zijn met 300 tot 400 nieuwe bewoners bleek volgend wensenpakket.
De woning moest beschikken over:

• twee deuren aan de voorkant;
• alsmede één deur aan de achterzijde;
• een veranda.

Nieuwe woningen

Zoals vermeld: vlakbij Leogane werden de eerste 125 huizen neergezet. Het zijn zogenaamde 'transitional shelters' : tijdelijke en verplaatsbare houten huizen met golfplatendaken, die ook geschikt zijn om permanent bewoond te worden. De huizen worden als een bouwpakket klaargemaakt door een lokale fabrikant die de productie voor zijn rekening neemt. Vervolgens wordt het bouwpakket op de plek van bestemming in elkaar gezet.

Meer dan alleen onderdak

Het huizenproject levert meer op dan alleen onderdak. Het leidde tot:
I. Samenwerking
Tussen Cordaid, de organisatie Idejen en timmerfabriek 'Maxima' ontstond een prachtige
samenwerking:

• a. Idejen geeft kansarme jongens en meisjes vakopleidingen (zoals timmerman/vrouw);
• b. Cordaid geeft hen de kans stage te lopen;
• c. Timmerfabriek 'Maxima' vervaardigde de huizen

II. Werkgelegenheid
Timmerfabriek 'Maxima' (die na de aardbeving op het punt stond om 20 mensen te ontslaan) kreeg opdracht de huizen voor Cordaid te maken. Hierdoor zijn er inmiddels 20 lokale personen extra aangenomen en wordt geschat dat er in de nabije toekomst nog eens 60 werkplekken bijkomen.

Nabije toekomst

Cordaid Mensen in Nood werkt er samen met haar lokale partnerorganisaties hard aan om zoveel mogelijk mensen te voorzien van een nieuwe woning. De 125 huizen in Leogane waren nog maar het begin. Cordaid is voornemens over een periode van drie jaar 10.000 nieuwe woningen te bouwen.