Verlichting, de weg naar onze moderne maatschappij

Verlichting, de weg naar onze moderne maatschappij Wanneer we het over de Verlichting (1650-1789) hebben, denken we direct aan spraakmakende namen zoals Voltaire en Rousseau. Naast deze twee geleerden waren er nog een aantal andere mensen die aan de hand van hun ideeën een omwenteling teweegbrachten dat de kijk op politiek, filosofie, wetenschap en religie drastisch zou veranderden. We zullen deze periode als overgang naar de moderne tijd beschrijven aan de hand van vijf personen/zaken.

Iedereen gelijk voor de wet (egalitarisme)

Egalitarisme is de gedachte dat iedereen gelijk is. Elke persoon verdient dezelfde behandeling. Wanneer we het over gelijkheid hebben kan men dit in verschillende contexten zien, bv: politieke gelijkheid of sociale gelijkheid. Als we op zoek gaan naar de oorsprong van deze gedachte, die een pijler is van onze moderne samenleving, komen we uit bij John Locke. Volgens hem werd ieder mens geboren als een onbeschreven blad (Tabula rasa). Een mens begint met een leeg 'verstand' en het hoofd wordt gedurende het leven door ervaringen en indrukken gevuld. Elk van ons begint vanaf hetzelfde punt en is daarom met gelijke en onvervreemdbare rechten geboren. Uit zijn opvattingen over gelijkheid vloeiden ondermeer de hedendaagse mensenrechten en grondwetten voort. Een andere definitie voor de term egalitarisme is bv: economische gelijkheid. Iedereen moet evenveel kansen krijgen om economische voorspoed te kennen, wat zoveel wil zeggen als iedereen moet dezelfde welvaart kennen. Dit idee vinden we vandaag terug in het Communistische denken.

Onze huidige democratie (basisdemocratie)

Democratie vinden we in deze moderne tijd bijna in elk land terug. Het is een bestuursvorm die inhoudt dat het volk aan de hand van volksvertegenwoordigers inspraak krijgt in het bestuur van het desbetreffende land. Het is een manier van regeren die gebaseerd is op het gelijkheidsideaal zoals we dat terugvonden bij John Locke. Het was evenwel Jean Jacques Rousseau die deze bestuursvorm bedacht, hij noemde het de basisdemocratie. Een belangrijk onderdeel van de basisdemocratie was het meerderheidspricipe ( de algemene wil). Dit is een manier om de de gelijkheid van alle mensen te implementeren in het systeem van de democratie. Kortom de partij met de meeste stemmen zal mogen regeren (eevenwel zelden alleen, omdat niet elke mens op dezelfde partij zal stemmen).

Iedereen is vrij (constitutionalisme)

Wanneer we het bestuur van een land bekijken komen we uit bij de verschillende partijen. Een van deze partijen (in België) is open VLD, een typische liberale partij. Het doel van een liberale partij is het streven naar een samenleving waarin de burger kan genieten van grote vrijheden, waarvan het burgerrecht het belangrijkste is. Een ander belangrijk punt van een liberale partij is het streven naar een vrije markt waarbij er geen tussenkomst van de overheid plaatsvindt. Het idee van de vrije markt vindt zijn oorsprong in de verlichting en dan meerbepaald bij Adam Smith. Hij wees de fysiocratie en het mercantillisme af en kwam aanzetten met het idee van een vrije markt. De enige taak van een overheid is het scheppen van een gunstig klimaat waarin de vrijhandel en de vrije onderneming goed kan functioneren.

Scheiding der machten (constitutionalisme)

Wanneer we naar een land als België kijken zien we dat deze bestaat uit drie zogenaamde machten: de rechterlijke macht, de wetgevende macht en de uitvoerende macht. Deze moeten afzonderlijk van elkaar werken om het correct functioneren van de samenleving in kwestie te onderhouden. Moest deze scheiding der machten niet bestaan dan zou ééniemand(of een groep personen) alle macht bezitten. Het idee van deze scheiding der machten en de daarbijhorende organisatorische principes vinden we terug bij de 'verlichte' geest Charles De Montesquieu. Hij zei: We mogen deze machten niet laten samenvloeien in één persoon of in één bestuurlijk lichaam, anders is er geen vrijheid meer, omdat men moet vrezen dat dezelfde monarch die tirannieke wetten uitvaardigt ze ook tiranniek zal uitvoeren. Moest bijvoorbeeld de rechterlijke macht en de uitvoerende macht niet gescheiden zijn dan zou de rechter wetgever zijn en kan hij de macht verwerven van een tiran, en zal er geen plaats meer zijn voor vrijheid. Ook zij De Montesquieu: omdat in een vrije staat iedere mens vrij is, moet het gehele volk (ingrote landen volksvertegenwoordigers) de wetgevende macht uitoefenen.

Religieuze verdraagzaamheid

Wanneer we mensen vragen waarin ze geloven, komen we vaak uit bij één van de vier grote wereldgodsdiensten: het Christendom, de Islam, het Jodendom en het Boeddhisme. Iedereen is vrij om toe tetreden tot een godsdienst of om gewoon te geloven wat hij zelf wil. Deze vrijheid hebben we te danken aan twee personen, namelijk Thomas Hobbes en later tijdens de Verlichting Voltaire. Hobbes ging op zoek naar een nieuwe, algemene godsdienst. Het idee van een 'algemene' godsdienst een rechtvaardige oergodsdienst met één opperwezen, en waarop ale andere monotheïstische religies gebaseerd waren, noemt men deïsme. Voltaire was hetzelfde idee toegedaan, hij was de uiteindelijke grondelegger van de zogenaamde religieuze verdraagzaamheid.
© 2011 - 2024 Writer11, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Bekende filosofen uit de verlichting in de 18e eeuwBekende filosofen uit de verlichting in de 18e eeuwDe 18e eeuw was de tijd van revoluties in verschillende landen, maar ook de tijd waarin de verlichting opkwam. De verlic…
De filosofie van Voltaire (1694-1778)De filosofie van Voltaire (1694-1778)François-Marie Arouet, beter bekend als Voltaire, kwam ter wereld in de (toen al) metropool Parijs in 1694. Zijn familie…
Bekende vegetariers uit de geschiedenisBekende vegetariers uit de geschiedenisVegetarisme een hype van deze tijd? Welnee, in de geschiedenis komen we genoeg bekende figuren tegen die bewust geen die…

WinkelcriminaliteitWinkelcriminaliteitWinkeldiefstal, geweld en agressie en zelfs diefstal door werknemers komt steeds vaker voor. Kijk daarom voor tips en zo…
Hoe organiseer ik een verrassingsfeest?Die ene speciale persoon is jarig, je dochter is net afgestudeerd, je ouders worden samen 100 jaar oud, ... Er zijn zove…
Bronnen en referenties
Writer11 (12 artikelen)
Laatste update: 25-01-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Sociaal
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.