De teamrollen van Belbin: Belbin theorie

Bij een oplevering van een project dient een goede en duidelijke organisatie uitgetekend worden. Meredith Belbin was een Britse hoogleraar die onderzoek heeft verricht naar de verschillende rollen van ieder afzonderlijk in elk team. Hierbij gaat men ervan uit dat elk teamlid een dubbele rol vervult: een functionele rol en een teamrol. Belbin onderscheidt negen verschillende typen teamrollen: dit zijn de organisator, de vormgever, de stuurman, de bevruchter, de informator, de teamwerker, de evaluator, de afwerker en de specialist. De kunst van het Belbin-principe is om alle teamrollen in harmonie te laten samenwerken, met een maximaal rendement.

Wie is Meredith Belbin?

Meredith Belbin werd geboren in Beckenham in het Verenigd Koninkrijk op 4 juni 1926. Hij is een Britse wetenschapper die onderzoek heeft uitgevoerd naar de efficiënte werking van managementteams en hoe verschillende teamrollen zich verhouden tot elkaar. Hij is als hoogleraar verbonden aan het Henley Management College. Dit is een economische opleiding van de Universiteit van Reading in het Verenigd Koninkrijk. Nog altijd worden zijn theorieën toegepast in verscheidene cursussen over management- en projectmanagementtechnieken.

De selectie van een projectteam

Bij de selectie van teamrollen gaat Belbin ervan uit dat elk teamlid een dubbele rol vervult. Enerzijds zal een medewerker gevraagd worden als lid van een team omdat dit logisch is omwille van de functie die hij uitoefent. Dit heet dan de functionele rol. Anderzijds zal je ook een teamrol vervullen waarbij je een persoonlijke bijdrage zal leveren aan het team. Dit is eigenlijk je gedrag en de capaciteit tot interactie met de andere leden van het team. Hieruit is gebleken dat teams met individueel heel sterke mensen, heel slecht scoren. Dit komt door het feit dat ze heel wat kritiek brengen en ze elk afzonderlijk de beste willen zijn. Dit vormt een hinderpaal voor de besluitvorming. Hetzelfde verschijnsel heb je bij een voetbalteam. Het is niet omdat je de beste elf spelers ter wereld opstelt in hetzelfde elftal, dat je de beste resultaten als team zal gaan halen. Meredith Belbin concludeerde hieruit dat sterk teamwerk of samenspel de beste resultaten geeft. Bovendien neemt het de bovenhand op de kwaliteiten van afzonderlijke personen.

De verschillende teamrollen binnen de Belbin theorie

Organisator

De organisator heeft een grote zelfcontrole en werkt zeer efficiënt. Deze persoon houdt van een duidelijke structuur en werkt zeer geordend. In het team zal hij heel hard werken en neemt hij de leiding over de organisatie rond het project. Als zwaktes heeft de organisator een gebrek aan flexibiliteit en spontaneïteit. Hij houdt sterk vast aan de opgebouwde structuren.

Vormgever

De vormgever is dynamisch maar wel veeleisend. Hij houdt graag van een pittige discussie en heeft een koppig karakter. In het team zal hij alle mogelijke obstakels trachten te overwinnen. Hij is geschikt om een project op de juiste manier vorm te geven. Toch is hij niet schuw om moeilijke beslissingen te nemen. Door zijn sterke focus kan hij andere personen in het team onbewust gaan kwetsen. Bij een ontgoocheling kunnen vormgevers heel emotioneel gaan reageren.

Stuurman

Een stuurman dringt respect af van zijn collega’s. Hij heeft heel veel vertrouwen en de collega’s kijken naar hem op. Dit werk ook zeer motiverend. Hij kan fungeren als een zeer goede voorzitter omdat hij perfect kan delegeren en iedereen tevreden kan houden. De problemen worden kordaat en efficiënt aangepakt. Als zwak punt kan je stellen dat hij niet het superhoge IQ heeft en dat hij niet genoeg aandacht besteedt aan de jongere medewerkers in het team.

Bevruchter

De bevruchter is zoals het woord zegt een “bestuiver” in het team. Hij is creatief, vol met fantasie, heel slim en bovendien ook nog erg emotioneel. Hij lanceert nieuwe ideeën en kan heel erg van pas komen om een project een nieuw elan te geven door een nieuw en fris idee. Een nadeel van de bevruchter is dat hij soms heel erg radicale ideeën heeft en kritiek moeilijk kan ervaren. Zijn idee is immers het beste idee ter wereld en iedereen moet dit bevestigen.

Informator

De informator is zeer extravert, ontspannen en zeer communicatief. Hij is sterk in nieuwe opportuniteiten te zoeken en steunt vaak de ideeën die door een ander teamlid zijn aangebracht. Soms kan zijn enthousiasme te ver reiken en wordt dit als moeilijk ervaren in het team. Eenmaal het enthousiasme weg is, is de interesse voor heel het project verdwenen.

Teamwerker

De teamwerker is heel sociaal en heel populair. Het is dan ook niet te verwonderen dat hij heel goed ligt in de groep. Op hem kan je altijd rekenen en bovendien is hij een zeer goede luisteraar die teamleden kan verzoenen. De teamwerker houdt niet van spanningen en zal er alles aan doen om deze te voorkomen.

Evaluator of monitor

De evaluator is heel intelligent, kritisch, strategisch en objectief. Hij zal vaak niet veel zeggen. Als hij toch iets zegt, dan is dit erg gefundeerd en meestal ook de waarheid. Hij zal zelden fout oordelen door zijn kritische analyse. De evaluator is vaak een buitenbeentje in het team die als saai wordt beschouwd. Toch is hij broodnodig om de juiste conclusies te trekken voor elk project.

Afwerker

De afwerker is meestal introvert. Hij werkt zeer plichtbewust en zeer nauwkeurig. Hij zal nooit iets starten dat hij niet kan afwerken. Deadlines zullen nooit overschreden worden en de afwerking van een project tot in de kleinste details is heel belangrijk. Vaak is een afwerker heel bezorgd over de goede afloop van een project. Hij zal zich dan ook vaak zonder echte noodzaak bezorgd maken.

Specialist

De specialist gaat heel erg in de diepte en haat oppervlakkig werken. Hij is een echte kenner van de materie en niemand anders in het team mag dat ontkennen. Hij zal zich blijven verdiepen in de materie, soms tot vervelends toe. Een zwak punt is dat hij kan blijven doordraven over hetzelfde onderwerp terwijl de scope van het volledige project verloren gaat.

De rol van de manager bij teamrollen

Als manager heb je een belangrijke rol. De kunst is immers de juiste keuze te maken bij het samenstellen van het team. Zorg er voor dat je verschillende teamrollen hebt die werken rond een project. Teveel dezelfde rollen gaat veel gekibbel opleveren met allerlei frustraties als logisch gevolg. De juiste balans vinden tussen de verschillende teamrollen is dus heel belangrijk. Een goed manager kent na verloop van tijd welke teamrol bij welk persoon past. De efficiëntie van een team zal bepaald worden door de kennis van de eigen teamrol, aangevuld met de juiste bijdragen van ieder teamlid om er als groep iets van te maken.