Oudere mantelzorgers worden vaak ongemerkt overbelast

Oudere mantelzorgers zijn vaak de wanhoop nabij. Een mantelzorger is vaak een ouder iemand uit de omgeving van een invalide, zieke of hulpbehoevende, die hand- en spandiensten levert waar dat nodig is. Daarbij kan het om eenvoudige dingen gaan, zoals het doen van een boodschap, het ophalen van medicijnen of het doen van de was, maar het kan ook om een heel pakket van werkzaamheden gaan, die bijna een dag vullende taak omvatten. Werkzaamheden, die vroeger gedaan werden door betaalde krachten, maar die in de loop van de tijd uit de zorg bezuinigd zijn. Nu komen ze op familieleden, buren, kennissen en vrienden terecht. Dat gaat vaak ten koste van hun gezondheid en meestal heeft de omgeving dat veel te laat in de gaten.

Plotseling tot mantelzorger gebombardeerd

Vaak wordt iemand, zonder enige voorbereiding, plotseling mantelzorger. De partner of een ander familielid moet een operatie ondergaan, wordt invalide na een lelijke val of bijvoorbeeld door een verkeersongeluk. Als de patiënt na een ziekenhuisopname weer thuis komt, moet er van de eerste dag af hulp verleend worden. Niemand staat daar direct bij stil, maar men zoekt dan meteen aanpassingen en oplossingen. Pas na verloop van tijd merkt de mantelzorger dat die extra werkzaamheden en zorg niet helemaal meer afnemen, maar vaak juist toenemen.

Beenbreuken zorgen voor plotselinge nood

Zelfs voor een eenvoudige breuk van een of meer voet botjes, waarbij de voet de eerste tijd niet belast mag worden, ontstaan al grote problemen als de patiënt al bejaard is en zijn/haar partner eveneens niet meer de jongste is. Op een been staan is immers niet voor iedereen even gemakkelijk en wie een slecht evenwicht heeft kan ook niet altijd op die leeftijd met een paar krukken of een rekje overweg. Het gevaar van extra valpartijen is dan niet denkbeeldig.

Voorzieningen in huis zijn niet altijd voldoende

De voorzieningen in huis zijn ook niet altijd geschikt voor invalide mensen. Veel woningen van ouderen hebben alleen beneden een toilet. In een dergelijk geval moet er een bed in de woonkamer gezet worden en moet de mantelzorger iets verzinnen, zodat de patiënt hem ’s nachts kan bereiken als er nood aan de man is. Gelukkig is dat met de tegenwoordige telefonische mogelijkheden gemakkelijk op te lossen.

Drempels vormen regelmatig een probleem

Ook drempels kunnen een probleem vormen voor mensen die in een rolstoel naar het toilet gebracht moeten worden. Zeker als de partner mantelzorger is en zelf niet genoeg kracht in zijn/haar armen heeft. Er moeten dan direct oplossingen gevonden worden in de vorm van schuine balkjes die de hoek naar de drempel nivelleren.

Oudere mantelzorgers zijn meestal al van tevoren overbelast met eigen gezondheidsproblemen

Waar bijna niemand in de zorgindustrie naar vraagt is of de tot mantelzorger gebombardeerde partner of familielid zelf gezond genoeg is om de patiënt te verzorgen. Vooral oudere mantelzorgers hebben vaak een of meer kwalen. Diabetes, reuma, chronische hoofdpijn, maagproblemen en dergelijke ziet men immers niet aan iemands buitenkant af. De ene kwaal is wat meer belastend dan de andere, maar het kan een mantelzorger wel belemmeren in de taak als mantelzorger.

Vanuit de gezondheidszorg is extra aandacht nodig

Dat wil niet zeggen dat een oudere mantelzorgen met een paar kwaaltjes dan niets meer kan doen. Het zou echter wel beter zijn als men vanuit het ziekenhuis of vanuit de huisarts wat beter naar de toestand van de mantelzorger zou kijken, zodat deze niet al bij voorbaat het risico van overbelasting loopt. Zeker als de mantelzorg geen tijdelijke noodzaak is, maar over een langere periode zal lopen. Ook dat kan een specialist of huisarts beter inschatten dan de mantelzorger zelf.

Mantelzorgers hebben niet altijd in de gaten dat ze ongemerkt al mantelzorger zijn

Voor veel mantelzorgers komt het extra werk ook sluipend. Ze hebben het gewoon niet in de gaten dat ze langzaamaan meer werk aan hun familielid krijgen. Vooral partners van een dementerende persoon hebben het pas in de gaten als de ziekte eindelijk door een arts geconstateerd is, maar in feite zijn ze dan al een hele tijd bezig met extra zorgtaken voor de ander.

Mantelzorg is moeilijk vooraf in te schatten

Na de eerste schrikreactie komt de erkenning en de zorg voor de toekomst, maar op een dergelijk moment weet de mantelzorger nog niet meteen wat er op hem/haar afkomt. Het is een sprong in het diepe. Elke dementerende of, op een andere manier zwaar zieke persoon, heeft immers zijn eigen karakter en dat bepaalt mee, hoe gemakkelijk of moeilijk de verzorging zal zijn.

Het verloop van dementie is moeilijk in te schatten

Dementie kan heel rustig verlopen, maar kan ook enorm uitputtend zijn voor de mantelzorger. Vooral dementerende mensen met een opvliegend karakter kunnen vaak heel lastig worden als er iets niet naar hun zin gaat en kunnen soms zelfs in hun boosheid niet te houden zijn. Zeker niet als de mantelzorger zelf ook al bejaard is en niet meer de kracht van een twintigjarige heeft.

Langdurige mantelzorg voor een oudere medemens vraagt kracht

Veel oudere mantelzorgers beginnen vol energie, goede bedoelingen en doordachte plannen aan hun taak, maar verliezen gaandeweg hun krachten. Het wordt steeds moeilijker om de kracht op te brengen voor de doorlopende verzorging. Zeker als de zieke ook ‘s nachts hun aandacht vraagt en de mantelzorger niet meer aan een goede nachtrust toe komt. Er wordt dan een slaaptekort opgebouwd dat de kracht nog verder afbouwt en de mantelzorger belet om uitgerust zijn zorgtaak te vervullen.

Meer eenzaamheid

Wie lange tijd als mantelzorger bezig is met de zorg voor een zwaar zieke of zeer gehandicapte persoon, valt vaak in een isolement. Sociale contacten en verplichtingen kunnen niet meer nagekomen worden, omdat de ander niet lang alleen gelaten kan worden. Hulp van familieleden is er niet, omdat ze verder weg wonen. Buren zijn vaak eveneens al wat ouder. Zonder hulp van buitenaf wordt de mantelzorger heel eenzaam en kan daar zelfs depressief van worden.

Huisarts, wijkzorg en buurtzorg worden vaak niet op tijd ingelicht

Eenzaamheid is niet goed voor de mantelzorger, maar ook niet voor degene die door de mantelzorger verzorgd moet worden. Het is de taak van de huisarts en de wijkzorg of buurtzorg om daar alert op te zijn. Een paar uurtjes hulp geeft de mantelzorger een beetje lucht in de zware taak en geeft hem/haar de vrijheid om op het gemak wat boodschappen te doen of iets dergelijks. Een praatje met de hulpverlener kan bovendien in een dergelijk geval een wereld van verschil maken.

Huisarts om raad vragen

Hebt u zelf gezondheidsproblemen en moet u mantelzorg leveren, trek dan op tijd aan de bel en wacht niet tot u helemaal overzet bent en het niet meer ziet zitten. Dan is het te laat en kost het veel tijd en moeite om weer op krachten te komen. Daar is niemand mee gebaat en zeker niet degene die verzorgd moet worden.

Ga op tijd naar de huisarts

Ga naar de huisarts en leg het probleem aan hem voor. Vaak kan de huisarts u de weg naar de instanties wijzen die u verder kunnen helpen. Dat is niet alleen in het belang van uzelf, maar ook in het belang van de persoon waar u voor zorgt.

Lees verder

• Mantelzorg mag niet leiden tot een dreigende burn-out
• Afpersing van ouderen door de hulp is vaak te voorkomen
• Oud zijn betekent niet meteen dat men dement is
• Actieve oudere mensen die goed bewegen blijven langer mobiel