Zwarte Piet zonder oorringen - cosmetische aanpassingen

Het zag er even naar uit dat Sinterklaas zonder zwarte Zwarte Piet de intocht in Amsterdam zou vieren. In november 2013 diende een bezwaarmaker beroep in tegen de beslissing dat de intocht van 2013 in Amsterdam door kon gaan. De intocht kwam er, met Pieten. Zwarte Piet onderging wel enkele cosmetische aanpassingen, ondermeer de gouden oorringen werden hem afgepakt. Het veranderingsproces van Zwarte Piet in het Sinterklaasfeest startte in Amsterdam en begon met andere lippen, ander haar en geen oorringen.

Sinterklaasintocht in Amsterdam

Amsterdam viert elk jaar groots de intocht van Sinterklaas met wel 600 Zwarte Pieten. Zwarte Pieten die op de bekende manier zijn aangekleed en geschminkt: met pofbroek, kleurige jakjes, baret met veer, bruin of zwart van huidskleur, grote rode lippen, kroeshaar en gouden oorringen.
De Amsterdamse rechtbank oordeelde naar aanleiding van de ingediende bezwaren en beroepen dat de intocht, die in 2013 op 17 november op het programma staat, door mocht gaan.
Burgemeester Eberhard van der Laan van Amsterdam had aangegeven dat bij de intocht de openbare orde niet in het geding is. Als een evenement in strijd is met de openbare orde kan de gemeente het verbieden. De rechter was het daarmee eens en velde aldus zijn oordeel: de intocht kan gewoon plaatsvinden.

Bezwaarschrift tegen oorringen en kroeshaar

In oktober 2013 hadden verschillende mensen een bezwaarschrift ingediend tegen de intocht. Toen bleek dat Amsterdam de intocht door wilde laten gaan stapte een van de bezwaarmakers naar de rechter. Deze tegenstander vindt dat het instituut Zwarte Piet racistisch en respectloos is voor mensen van Afrikaanse afkomst, mensen die van nature een donkere huidskleur hebben. Ze willen af van het kroeshaar, de grote rode lippen en de oorringen. Die oorringen zouden verwijzen naar het slavernijverleden, zeggen de tegenstanders van Zwarte Piet. Ze krijgen geen gelijk van historici, want slaven droegen geen oorringen. Ze werden naakt aan boord gebracht en verscheept naar de overkant van de oceaan. Een gouden oorring is eerder een teken dat Zwarte Piet een vrij man is. Gelijk of geen gelijk: het bezwaarschift wordt ingediend.

Landelijke discussie over Zwarte Piet

Er is een landelijke discussie ontstaan over het fenomeen Zwarte Piet. De uitspraak die de Amsterdamse rechter deed betekent niet een einde van die discussie. Het betekent dat gemeente Amsterdam de vergunning voor de intocht niet in hoeft te trekken. Tegen deze uitspraak van de voorzieningenrechter kan niet in beroep worden gegaan. De betreffende bezwaarmaker die beroep instelde kan wel een bodemprocedure starten.
Die bodemprocedure komt er en daarbij wordt het vermeende racistische karakter van Zwarte Piet diepgaand onderzocht.

Vergunning voor Amsterdam

Amsterdam gaf vergunning voor de intocht. Elk jaar wordt die vergunning gevraagd en elk jaar wordt die gegeven. In 2013 maakten 21 mensen bezwaar tegen de gemeente Amsterdam dat het de vergunning verleend had. Het bezwaar richtte zich concreet op de intocht van 17 november 2013. De gemeente heeft zelf een bezwarencommissie die de bezwaren beoordeelt en het college adviseert. Burgemeester van der Laan kreeg het advies om de bezwaren ongegrond te verklaren en dat deed hij dan ook. Van der Laan voelt wel mee met de bezwaarmakers, maar hij houdt ook rekening met de liefhebbers van Sinterklaas. Er werd wel besloten om de intocht wat aan te passen om tegemoet te komen aan de bezwaarmakers.

Cosmetische aanpassingen

Zwarte Piet ondergaat voor de intocht van 2013 in Amsterdam enkele cosmetische aanpassingen. De aanpassingen zijn besproken door Stichting Sinterklaas Intocht, de burgemeester van Amsterdam en enkele tegenstanders van Zwarte Piet.

• Zwarte Piet krijgt verschillende kleuren lippenstift;
• Zwarte Piet krijgt andere haardracht, een variatie van zwarte haren, niet alleen kroes;
• Zwarte Piet moet het zonder gouden oorringen stellen.

Pietitie

De tegenstanders van Zwarte Piet gaan er voor zorgen dat er jurisprudentie komt. Stichting Nationaal Monument Nederlands Slavernijverleden roept wetenschappers en deskundigen op om te bewijzen dat Zwarte Piet racisme is.
Burgemeester Van der Laan wil de traditie van Sinterklaas geen geweld aan doen, maar ook rekening houden met verschillende gevoelens.
Amsterdam loopt in 2013 voorop met de cosmetische wijzigingen van Zwarte Piet. Sommige andere gemeenten volgen en in de meeste gemeenten gaat de intocht vooralsnog zoals het daarvoor ook ging. Zwarte Piet is aan een veranderingsproces begonnen.
In 2013 laten ruim twee miljoen mensen via de 'Pietitie', een online petitie, weten dat Zwarte Piet moet blijven zoals hij is.

Rechters

Drie rechters buigen zich in 2014 over de zaak en oordelen dat de intocht in Amsterdam van Sinterklaas en Zwarte Piet niet discriminerend was. Ook benoemen de rechters de 'negatieve stereotypering” van Zwarte Piet. Gevolg van de uitspraak is dat er nog langer procedeerd gaat worden door geharnaste antipieters die het er niet bij laten zitten. Jurist Jurjen Boorsma uit Amsterdam had van de rechters een moediger uitspraak verwacht en meent dat een paar juristen en activisten het Sinterklaasfeestje kapot procederen.

Stroopwafelpieten zonder oorringen

De intocht 2014 in Amsterdam en de landelijke intocht in Gouda laten andere pieten zien: er zijn roetveegpieten, stroopwafelpieten, pieten zonder zwart en kaaspieten. De pieten van Amsterdam en Gouda in 2014 dragen geen oorringen meer. Het zet de toon voor de intochten van de jaren daarna.

Lees verder

• Sinterklaas bestaat! Het boek van Bram van der Vlugt
• Sinterklaas en Pieterbaas op Ameland
• Landelijke Sinterklaasintocht in Groningen in 2013
• Waarom zeggen we 'eh..'? en Sinterklaaskikkers met zwempak