Tehilliem: Psalm 36 – een Joodse uitleg

Psalm 36 is gericht aan mensen die hun kwade neiging (jetser hara) volgen die hen vertelt “Plaats de vreze G'ds niet voor je” en die ze vervolgens laat zondigen door kwade daden te verfraaien. De kwade neiging daalt naar de aarde en corrumpeert en gaat vervolgens weer naar boven (het Hemels Gerecht) en vervolgt de zondaar. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst Psalm 36
• Hebreeuwse tekst Psalm 36 - תהילים לו
• Luister naar Psalm 36
• Toelichting op Psalm 36 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 36
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 36

De zonde spreekt tot de goddeloze, diep in zijn hart, angst voor G'd kent hij niet. De zonde sust zijn geweten in slaap, geen besef van schuld, geen afkeer van kwaad. Hij spreekt woorden van onheil en bedrog en blijft ver van wat wijs en goed is, op zijn bed bedenkt hij verderfelijke plannen, hij betreedt een verkeerde weg en het kwade verwerpt hij niet.
…..
…..
Toon aan U getrouwen gedurig Uw liefde, aan de oprechten van hart Uw gerechtigheid. Laat de voet van hoogmoedigen mij niet vertrappen, de hand van goddelozen mij niet verjagen. Daar liggen zij die verderf zaaiden – gevallen, neergeschoten, zonder kracht om op te staan.

Hebreeuwse tekst Psalm 36 - תהילים לו

א לַמְנַצֵּחַ לְעֶבֶד-יְהוָה לְדָוִד. ב נְאֻם-פֶּשַׁע לָרָשָׁע בְּקֶרֶב לִבִּי אֵין-פַּחַד אֱלֹהִים לְנֶגֶד עֵינָיו. ג כִּי-הֶחֱלִיק אֵלָיו בְּעֵינָיו לִמְצֹא עֲו‍ֹנוֹ לִשְׂנֹא. ד דִּבְרֵי-פִיו אָוֶן וּמִרְמָה חָדַל לְהַשְׂכִּיל לְהֵיטִיב. ה אָוֶן יַחְשֹׁב עַל-מִשְׁכָּבוֹ יִתְיַצֵּב עַל-דֶּרֶךְ לֹא-טוֹב רָע לֹא יִמְאָס. ו יְהוָה בְּהַשָּׁמַיִם חַסְדֶּךָ אֱמוּנָתְךָ עַד-שְׁחָקִים. ז צִדְקָתְךָ כְּהַרְרֵי-אֵל מִשְׁפָּטֶיךָ תְּהוֹם רַבָּה אָדָם וּבְהֵמָה תוֹשִׁיעַ יְהוָה. ח מַה-יָּקָר חַסְדְּךָ אֱלֹהִים וּבְנֵי אָדָם בְּצֵל כְּנָפֶיךָ יֶחֱסָיוּן. ט יִרְוְיֻן מִדֶּשֶׁן בֵּיתֶךָ וְנַחַל עֲדָנֶיךָ תַשְׁקֵם. י כִּי-עִמְּךָ מְקוֹר חַיִּים בְּאוֹרְךָ נִרְאֶה-אוֹר. יא מְשֹׁךְ חַסְדְּךָ לְיֹדְעֶיךָ וְצִדְקָתְךָ לְיִשְׁרֵי-לֵב. יב אַל-תְּבוֹאֵנִי רֶגֶל גַּאֲוָה וְיַד-רְשָׁעִים אַל-תְּנִדֵנִי. יג שָׁם נָפְלוּ פֹּעֲלֵי אָוֶן דֹּחוּ וְלֹא-יָכְלוּ קוּם.

Luister naar Psalm 36

Luister naar Psalm 36 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 36 van Rabbi Yitzchok Rubin

verschillende stemmen
Het kwaad komt tot ons via verschillende stemmen van buiten en binnen. Zelfs een vrome Jood die elke dag bidt en probeert het kwade te mijden kan verblind zijn zoals de ergste zondaar zodat hij zijn vrees voor HaShem opzij zet. Het kwaad kan een partner worden in zijn gedachten. Alleen G'd ziet het kwaad dan nog. De persoon liegt eerst tegen zichzelf en dan tegen anderen. Hij kan zich niet meer concentreren op het goede. Iemand die zich niet op het goede pad begeeft staat het kwade toe dat vanzelf binnentreedt.

Is er nog hoop?
Kunnen we dan niets tegen het kwade doen? G'ds liefde gaat boven ons verstand uit. We kunnen G'ds goedheid niet meten. De hemel is slechts het begin. Wij moeten echter smeken om de sluizen van de zee van G'ds goedheid te openen. HaShem biedt ons bescherming. Hij biedt ons licht; het kwade biedt ons duisternis. Alleen het licht van HaShem geeft ons inzicht. En met deze waarheid tracht G'd ons te verrassen. We moeten openlijk aangeven dat dit het is wat we zoeken.

Commentaar van Rashi op Psalm 36

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 2
Het woord van de overtreding van de slechte man, in het midden van mijn hart, is dat er geen vrees voor G'd is voor zijn ogen.

Het woord van de overtreding van de slechte man, in het midden van mijn hart, etc.: Dit is een omgezet vers. Ik voel in mijn hart dat de overtreding, de slechte neigingen van de slechte man zegt dat de vrees voor G'd niet voor zijn ogen mag zijn.

in het midden van mijn hart: Zoals een persoon die zegt: "Het lijkt me."

Vers 3
Want het effende de weg voor hem in zijn ogen, om zijn ongerechtigheid te vinden om [hem] te haten.

Want het effende: De overtreding zorgde ervoor dat er gladde plekken in zijn ogen verschenen, zodat de Heilige, gezegend zij Hij, zijn ongerechtigheid vindt om hem te haten.

Vers 4
De woorden van zijn mond zijn ongerechtigheid en bedrog; hij onthield zich van leren verbeteren.

hij onthield zich van leren verbeteren: Hij onthield zich ervan om zijn daden te verbeteren.

Vers 5
Hij denkt ongerechtigheid op zijn bank; hij staat op een weg die niet goed is; hij wijst het kwaad niet af.

hij staat op een weg die niet goed is: De Heilige, gezegend zij Hij, plaatste hem de goede weg en de weg van de dood, maar toch kiest hij voor zichzelf een weg die niet goed is.

Vers 6
O Heer, Uw goedheid is in de hemelen; Uw geloof is tot de hemel.

O Heer, Uw goedheid is in de hemelen: Vanwege deze slechte mannen, verwijdert U [Uw] goedheid van de aardse schepselen en verheft U Uw geloof tot aan de hemel om het van de mensenzonen te verwijderen.

Vers 7
Uw naastenliefde is als de machtige bergen; Uw oordelen zijn [zoals] de grote diepte. U redt zowel mens als dier, o Heer.

Uw naastenliefde: is even schaars voor de schepselen als de machtige bergen vanwege de daden van de goddelozen, en Uw oordelen komen over de wereld tot de grote diepte. Nog een verklaring:

Uw gerechtigheid is als de machtige bergen: Degene met wie U liefdadig wilt omgaan, sta op en versterk U als de machtige bergen. אל is een uitdrukking van kracht, zoals (in Ezechiël 17:13): "en hij heeft de machtige van (אילי) het land weggenomen."

Uw oordelen zijn [zoals] de grote diepte: Over wie U wilt oordelen en wraak wilt nemen, vernedert U hem tot in de grote diepte.

Uw oordelen: Hebreeuws משפטיך, joustiza in Old French, justitie.

U redt zowel mens als dier: Mensen die net zo scherpzinnig zijn als Adam, maar die zichzelf zo bescheiden maken als beesten, U redt, o Heer.

Vers 8
Hoe kostbaar is Uw goedheid, o G'd, en de mensenkinderen zullen hun toevlucht zoeken in de schaduw van Uw vleugels.

Hoe kostbaar is Uw goedheid: Het is niet gepast dat het wordt uitgebreid tot deze goddelozen, maar de mensenkinderen die hun toevlucht zoeken in de schaduw van Uw vleugels, zullen worden verzadigd van het vet van Uw huis, enz.

Vers 12
Laat de voet der hoogmoed niet met mij komen, noch zal de hand der goddelozen mij doen dwalen.

Laat de voet der hoogmoed niet met mij komen: Laat de voet van deze goddeloze mannen niet met mij meegaan op het moment van het ontvangen van beloning, [omdat] hun lot [niet] bij de rechtvaardigen zou zijn.

noch zal de hand der goddelozen mij doen dwalen: vanuit mijn plaats wanneer ik terugkeer om een dubbele [portie] te erven: mijn portie en de portie van de goddeloze, in de goedheid, zoals de zaak die wordt verklaard (in Jesaja 61:7): “Daarom, in hun land, zal tweevoudig erven. ”En dan ...

Vers 13
Daar zijn de werkers der ongerechtigheid gevallen; ze zijn weggeduwd en konden niet opstaan.

Daar zijn de werkers der ongerechtigheid gevallen: Daar zullen ze hun ondergang begrijpen, en daar werden ze weggegooid en konden ze niet opstaan.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.