Sabbat: hoe weet je of de zaterdag de echte sabbat is?

Hoe weet je of de zaterdag de echte sabbat is? In de reactiekolommen van de christelijke website CIP stelde een scepticus de volgende vraag: "Hoe weten we met welke weekdag van onze huidige kalender die zevende dag van de schepping samenvalt? In heel Genesis wordt er overigens met geen woord gerept over een wekelijkse rustdag, zelfs niet over wat een 'week' nu precies is. Sinds wanneer is het joodse volk die zevendaagse week met bijhorende rustdag eigenlijk gaan volgen? En weten we zeker dat die rustdag precies overeenkomt met die Goddelijke rustdag uit Genesis?"¹ Kortom, hoe weet je of de zaterdag de echte sabbat is?

Is zaterdag wel de echte sabbat?

• De zevende scheppingsdag
• Rustdag
• Sabbat als heilige dag
• Scheppingsweek
• Sabbat: een dag van rust
• Sabbat is na de uittocht uit Egypte ingesteld
• 'Gedenk de sabbatdag'
• Manna
• Het sabbatsgebod grijpt terug op Gods rusten bij de schepping
• Jezus en de sabbat
• Geen discussie
• Kalenderverandering

De zevende scheppingsdag

Rustdag

Na Gods scheppingsactiviteit in zes dagen, zegende God de zevende dag en verklaarde die heilig: "Toen God op de zevende dag Zijn werk, dat Hij gemaakt had, voltooid had, rustte Hij op de zevende dag van al Zijn werk, dat Hij gemaakt had. En God zegende de zevende dag en heiligde die, want daarop rustte Hij van al Zijn werk, dat God schiep door het te maken" (Genesis 2:2-3). Nu moet 'rusten' niet verkeerd opgevat worden in de zin dat God van vermoeidheid moest rusten. In Jesaja 40:28 staat immers: "De eeuwige God, de HEERE, de Schepper van de einden der aarde, wordt niet moe en niet afgemat." Ook impliceert het niet dat God zich terugtrekt van de wereld na het scheppingswerk. Hij onderhoudt en bestuurt haar immers (vgl. Johannes 5:17). Zonder God kan de schepping geen ogenblik voortbestaan.

Sabbat als heilige dag

Deze zevende scheppingsdag was anders dan de andere dagen van de scheppingsweek. God zegende de zevende dag en heiligde die. Het vierde gebod constateert hetzelfde feit: "Hij rustte op de zevende dag; daarom zegende de Here de sabbatdag en heiligde die." Het woord heiligen betekent apart zetten, een bijzondere plaats geven. God zette de zevende dag apart als heilige dag. In genoemde twee verzen kun je tot drie keer toe lezen dat God niet werkte op deze dag. Het was zijn rustdag, Gods sabbatsrust. De rustdag als afsluiting van de scheppingsweek en daarmee een zevendaags levensritme, is door God ingesteld of geschapen. De schepping is niet bekend met dat ritme. Geen enkel dier rust bijvoorbeeld op deze dag. Het is God zelf die een rustdag verordonneert.

Sabbat: een dag van rust

Het Hebreeuwse woord dat vertaald is met 'rustte', is שָׁבַת (shabath). Hiervan is ons woord 'sabbat' afkomstig. Shabath (Strong #7673) betekent ophouden, een einde maken (aan de arbeid) of rusten. De sabbat krijgt daardoor de betekenis van 'een dag van rust'. Er kan daarom ook gezegd worden dat God op de zevende dag sabbatte.

Sabbat is na de uittocht uit Egypte ingesteld

'Gedenk de sabbatdag'

De sabbat is na de uittocht uit Egypte ingesteld. In Exodus 20: 8-11 staat: "Gedenk de sabbatdag, dat u die heiligt. Zes dagen zult u arbeiden en al uw werk doen, maar de zevende dag is de sabbat van de HEERE, uw God. Dan zult u geen enkel werk doen, u, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw slaaf, noch uw slavin, noch uw vee, noch uw vreemdeling die binnen uw poorten is. Want in zes dagen heeft de HEERE de hemel en de aarde gemaakt, de zee, en al wat erin is, en Hij rustte op de zevende dag. Daarom zegende de HEERE de sabbatdag, en heiligde die." God was met zijn voorschriften met betrekking tot het inzamelen van manna reeds aangevangen met het inrichten van het leven in het ritme van zes dagen werken en op de zevende dag als sabbat rusten.

Manna

In Exodus 16:14-30) lezen we hoe de Almachtige Israël voedt met manna. Gedurende 40 jaar was het manna het voedsel van het volk Israël in de woestijn. God voorzag in voedsel voor zijn volk. Elke ochtend was het manna er, als de dauw opgetrokken was. Het voedsel was als een regen uit de hemel gevallen en daarom noemde men het ook wel 'hemelbrood'. Iedereen kon het inzamelen en wat na de inzameling achterbleef op de grond, smolt in de zonnewarmte. Niemand mocht ervan overlaten tot de volgende morgen. De volgende dag kropen er wormen doorheen en stonk het. Op de zesde moest iedereen een dubbele hoeveelheid brood verzamelen. Op de sabbat zelf was er geen inzameling door God toegestaan. In dat geval was het brood de volgende dag niet bedorven. Doordat er geen manna viel op de sabbat gedurende 40 jaar, stond als een paal boven water wat de sabbatdag was. Daar kon geen enkel misverstand over bestaan. En sindsdien is het Joodse volk doorgegaan met tellen en het houden van de sabbat.

Jezus en de sabbat

Ook Jezus hield zich aan de sabbat. Alhoewel Jezus met sommige Farizeeën en Schriftgeleerden van mening verschilde over hoe je de Torah moest onderhouden (Matteüs 12), stond voor hem buiten kijf dat je je aan Gods geboden houdt: "Maar wilt u tot het leven ingaan, neem dan de geboden in acht" (Matteüs 19:17). In Johannes 15:10 zegt Jezus: "Als u Mijn geboden in acht neemt, zult u in Mijn liefde blijven, zoals Ik de geboden van Mijn Vader in acht genomen heb en in Zijn liefde blijf." De dag van de sabbat was na de woestijnreis van Israël naar het beloofde land Kanaän niet veranderd. Anders had Jezus er wel wat van gezegd en was hij op een andere dag de sabbat gaan houden. Er staat immers geschreven: “U mag aan het woord dat ik u gebied, niets toevoegen en er ook niets van afdoen; opdat u zich aan de geboden van de HEERE, uw God, die ik u gebied, houden zult" (Deuteronomium 4:2). Doordat Jezus zich volledig aan de Torah had gehouden, bleek Hij een 'volmaakt en vlekkeloos lam' die plaatsvervangend de zonden van de mensen op zich kon nemen. Hij zou geen 'volmaakt en vlekkeloos lam' zijn geweest als hij op de verkeerde dag de sabbat had gehouden.

Geen discussie

De Joodse diaspora (verstrooiing), welke begon met de ondergang van het koninkrijk Juda in 586 v.Chr., heeft ervoor gezorgd dat Joden over de hele wereld zijn uitgewaaierd en thans bestaan uit een bont palet aan mensen in alle kleuren en maten. Desondanks bestaat er onder Joden geen enkele discussie over op welke dag de sabbat gehouden moet worden.

Kalenderverandering

Bij de invoering van de gregoriaanse kalender in 1582, wat een aanpassing was van de dáárvoor gebruikte juliaanse kalender, werden 10 data overgeslagen. De weekdagen liepen echter zonder onderbreking door. In landen die de gregoriaanse kalender invoerden, kwamen derhalve de weekdagen nog steeds overeen met die in landen die de juliaanse kalender bleven volgen. Deze kalenderverandering heeft dus geen invloed gehad op de weekdagen of de weekcyclus.

Noot:

1. Anne Vader op CIP. "Koop bij winkels die op zondag dicht zijn". 13-5-2016, http://www.cip.nl/dagelijks-leven/mei-2016/56239-koop-bij-winkels-die-op-zondag-dicht-zijn (ingezien op 19-5-2016)

Lees verder

• Moeten christenen de sabbat houden of is de zondag ook goed?
• Jezus hield zich volledig aan joodse wet (Tora), ook sabbat
• Christenen en de Wet: wat hebben christenen met de Thora?
• Messiaanse christenen: christenen die de Thora naleven
• Tora (wet): Jezus heeft de wet vervuld; de Tora & christenen