Het leven en het geloof volgens de Amish

De Amish vormen een conservatieve protestants-christelijke geloofsgemeenschap. De Amish zijn een afsplitsing van de mennonieten. In de 18e eeuw verlieten veel Amish Europa om te gaan wonen in de VS, vooral in Pennsylvania. Volwassendoop, pacifisme, een sobere levenswijze en een letterlijke interpretatie van de Bijbel kenmerken de gemeenschap.

Inhoud

• De Amish en Mennonieten
• Wat geloven de Amish
• De Amish, verschillende groeperingen
• Ordnung
• Kleding van de Amish
• Scholing volgens de Amish
• Rumspringa
• Het huwelijk binnen de amishgemeenschap
• Het gezin in de Amishgemeenschap
• Amish in de moderne tijd
• Meidung

De Amish en Mennonieten

De Amish zijn een afsplitsing van de mennonieten, een Nederlandse doopsgezinde geloofsgemeenschap die in de 16e eeuw ontstaat naar de ideeën van Menno Simons. De zeer voortvarende voormalig rooms-katholieke priester was een voorstander van de volwassendoop maar streefde ook naar religieuze tolerantie, een scheiding van kerk en staat, de Bijbel centraal in het geloof, pacifisme en een traditionele levenswijze.

Aan het eind van de 17e eeuw splitsen de Amish zich af van de mennonieten onder leiding van Jacob Amman een Zwitserse mennoniet. Jacob Amman wilde weer terug naar de oude waarden van Menno Simons. De gemeenschap had naar zijn mening meer discipline nodig. De afsplitsing had weinig te maken met een verschil in religieuze inzichten.

In het begin van de 18e eeuw emigreren veel Amish als ook mennonieten naar Amerika omdat ze zich in Europa achtergesteld en bedreigd voelen. Ze vestigen zich vooral in Pennsylvania waar William Penn zijn religieus tolerante staat had opgebouwd.

Wat geloven de Amish

• Amish zijn anabaptisten. Anabaptisten staan alleen de volwassendoop toe, ze verwerpen zelfs de doop van kinderen. Anabaptist betekent eigenlijk ‘opnieuw dopen’. In het begin werden volwassen die als kind al waren gedoopt in de kerk ‘weer’ gedoopt. De naam ‘wederdopers’ wordt daarom ook wel gebruikt. Alleen volwassenen kunnen een bewuste keuze maken voor het geloof.
• Verlossing is voorbehouden aan God. Er is een diep geloof dat God beslist of je aan het eind van je leven een plaats in de hemel krijgt. Amish geloven niet dat iedereen naar de hemel gaat maar een vrome en deugdzame levenswijze helpt wel, het eindoordeel wordt aan God overgelaten. Er is dus een hemel én een hel, God bestaat maar de duivel ook.
• De Bijbel wordt naar de letter gelezen. De Bijbel is door God geïnspireerd en is onfeilbaar.
• Er moet een strikte scheiding zijn tussen kerk en staat, misschien wel geïnspireerd door de vervolgingen en beschimpingen in het oude Europa. Ze houden zich ook afzijdig van de rest van de wereld.
• Het moderne leven wordt op afstand gehouden, de moderne technologie gemeden en ze leven vooral van de landbouw.
• De gemeenschappen zijn autonoom. De verschillende kerken kiezen zelf predikanten en diakens en deze worden voor het leven benoemd. Er is geen ‘centraal’ bestuur.
• Amish zijn pacifistisch, gaan niet in het leger en zullen in oorlogstijd geen wapens gebruiken. Ze noemen zichzelf overigens niet ‘pacifistisch’, protesteren tegen oorlogen doen ze niet.
• Amish mogen niet de eed afleggen in bijvoorbeeld een rechtszaal maar wel beloven om de waarheid te spreken.
• Amish evangeliseren niet, hoewel enkele stromingen dit de laatste jaren wel doen.

De Amish, verschillende groeperingen

De Amish zijn verdeeld in verschillende groeperingen, daarom is het mogelijk om een gelovige in traditionele kledij uit een auto te zien stappen. Enkele groepen gebruiken wel elektriciteit en gemotoriseerd vervoer terwijl de conservatieve groepen dit niet doen. De in 1927 gevormde groep rond Moses Beachy, de Beachy Amish rijden bijvoorbeeld gemotoriseerd rond. Grofweg zijn er vijf grote groepen: de Old Order Amish, New Order Amish, de al genoemde Beachy Amish, Andy Weaver Amish, en Swartzentruber Amish. De Old Order vormt de grootste geloofsgemeenschap, de Swartzentruber Amish zijn het conservatiefst.

Ordnung

Het grote verschil is de ‘Ordnung’. De ‘Ordnung’ is een serie opgeschreven en soms overgeleverde tradities die per gemeenschap verschillen. Het gebruik maken van elektriciteit is bijvoorbeeld onderdeel van de ‘Ordnung’. Maar ook hoe men gekleed moet gaan, hoe de kinderen opgevoed worden, of een telefoon gebruikt mag worden en wat op het land verbouwd moet worden. De ‘Ordnung’ bepaalt ieder aspect van het dagelijks leven.

Kleding van de Amish

De Amish gaan eenvoudig gekleed. De mannen hebben lange baarden na hun huwelijk, voor hun huwelijk zijn ze gladgeschoren. Snorren zijn verboden omdat dit ze op militairen zou laten lijken. Handschoenen, stropdassen en riemen zijn verboden, bretels hierdoor waarschijnlijk noodzakelijk. De vrouwen dragen lange rokken, zwarte kousen, traditionele mutsjes en mogen het haar niet knippen. Een patroon op kleding is niet toegestaan, sieraden evenmin. Voor iedereen staan ook deze kledingregels beschreven in de ‘Ordnung’.

Scholing volgens de Amish

Scholing wordt alleen aangeboden in eigen schoolgebouwen. De vakken geschiedenis en aardrijkskunde worden niet onderwezen maar rekenen, taal, de regels van de gemeenschap (de Ordnung) en Bijbelkennis zitten wel in het lesprogramma. Daarnaast ligt er een nadruk op het praktisch onderwijs thuis, hier leren de kinderen van hun ouders een beroep. Kinderen gaan niet lang naar school, na hun 14e zit hun schoolloopbaan er meestal op. In 1972 besliste het U.S. Supreme Court dat voor de kinderen van de Amish geen leerplicht gold zoals voor andere Amerikaanse kinderen.

Rumspringa

De Amish dopen alleen volwassen die zelf hiervoor kiezen. Voor het zover is mag je nog één keer uit de band springen! Het heet ‘rumspringa’ en dit betekent zoiets als, ronddollen. Jongeren van een jaar of zestien mogen proeven aan de moderne samenleving, gebruiken auto’s, computers of mobiele telefoons. De jongeren wonen meestal nog wel thuis en moeten zich ook nog houden aan regels van de ouders maar deze laten de teugels even vieren. Het idee is dat ze een bewuste keuze moeten maken voor het geloof, na de doop is die keuze niet meer terug te draaien. Hoewel het lijkt alsof het moeilijk is om na deze jaren van meer vrijheid terug te keren naar een leven vol regels, bijna 90% van de jongeren besluit zich te laten dopen na de ‘rumspringa’.

Het huwelijk binnen de amishgemeenschap

Je kunt niet trouwen buiten de amishgemeenschap. Zowel de bruid als bruidegom moeten gedoopt zijn maar zo rond het 16e jaar begint het zoeken naar een geschikte kandidaat. Huwelijken vinden alleen plaats in november of december omdat dit de minst drukke maanden zijn op een boerenbedrijf. Bruiloftsfeesten zijn simpel en worden gehouden bij de ouders van de bruid. De bruid draagt een eigen gemaakte blauwe jurk die ze later in de kerk ook kan dragen. Ringen worden niet uitgewisseld omdat sieraden verboden zijn, een bruidsboeket mag ook niet. De huwelijksnacht wordt doorgebracht in het huis van de ouders van de bruid want het bruidspaar moet de volgende ochtend zelf opruimen! Meestal blijven ze ook nog een tijdje bij de ouders wonen.

Omdat Amish trouwen binnen de eigen gemeenschap is inteelt altijd een serieus probleem. Het trouwen in de familie (vaak wel verre) is bijna niet te verkomen. Amish zouden hierdoor vaker last hebben van genetische afwijkingen.

Het gezin in de Amishgemeenschap

Het gezin is de hoeksteen van de amishgemeenschap. De meeste gezinnen hebben een groot aantal kinderen, men doet niet aan geboortebeperking en de rolverdeling tussen man en vrouw is traditioneel. De mannen werken op het bedrijf terwijl de vrouwen thuis het huishouden doen en de vele kinderen verzorgen. Thuis wordt ‘dietsch’ gesproken een ‘taal’ met zowel Duitse als Zwitserse invloeden. Scheiden is volgens de ‘Ordnung’ verboden.

Amish in de moderne tijd

Amish vermijden het gebruik van veel moderne technologieën. Overigens verschilt dit per gemeenschap maar ook de zeer conservatieve gemeenschappen hebben geworsteld met de technologische vooruitgang. Het is niet zo dat de techniek op zich wordt afgewezen, de angst is altijd geweest dat deze de structuur van de gemeenschap zou verzwakken. De angst voor ongelijkheid, jaloezie hierdoor en dus een verstoring van de hechte banden, heeft geleid tot het afwijzen van veel moderne gemakken. In deze hechte maatschappij is iedereen gelijk. Amish gebruiken vaak wel een telefoon maar nooit thuis en meestal delen enkele families er één. Soms is het gebruik van elektriciteit wel toegelaten wanneer het nodig is voor het afzetten van stukken land voor het vee. Maar de zeer conservatieve Swartzentruber Amish staan zelfs geen batterij toe.

Meidung

Meidung is een verbanning uit de gemeenschap. Meidung vindt alleen plaats wanneer iemand ernstig de regels van de ‘ordnung’ heeft overtreden, niet gedoopt wil worden of buiten de geloofsgemeenschap trouwt. Wanneer jongeren na de ‘rumspringa’ besluiten om zich niet te laten dopen volgt altijd meidung. Meidung heeft grote gevolgen, de gemeenschap laat je volledig links liggen en je bent nergens meer welkom, ook niet bij de eigen familie. Iedere gemeenschap volgt hierin zijn eigen regels en sommigen zijn redelijk soepel terwijl anderen de regels strak volgen. De ‘meidung’ was wel de aanleiding voor de oprichting van de amishkerk en de afsplitsing van de mennonieten.

Lees verder

• Baptisme, geloven, gemeente en dopen