Allerheiligen en Allerzielen: 1 en 2 november

Tussen Pasen en Advent vinden Allerheiligen en Allerzielen plaats. Oorspronkelijk werd Allerheiligen gevierd op 13 mei, maar in 844 werd de datum gewijzigd in 1 november. Allerzielen is pas veel later ingevoerd voor de hele rooms-katholieke kerk, namelijk in de veertiende eeuw. Ging het vroeger om het redden van zielen, in de huidige tijd staat het herdenken van mensen die ons dierbaar zijn voorop. Wat is de betekenis van Pasen en Advent en wat is een adventskrans?

Inhoud artikel

• Halloween, Allerheiligen en Allerzielen
• Allerheiligen
• Allerzielen
• Mexico en Allerzielen
• Viert de Protestantse kerk Allerheiligen en Allerzielen?
• Tussen Pasen en Advent

Halloween, Allerheiligen en Allerzielen

Tijdens de dagen dat Allerheiligen en Allerzielen worden gevierd komen de thema's dood en leven na de dood uitgebreid aan de orde. Beide feesten worden voorbereid op de zogenaamde Heiligenavond. Hier komt de naam Halloween vandaan; een verbastering van All Hallow's Eve. Het huidige Halloween heeft niets meer te maken met de feesten van de kerk.

Allerheiligen

Heel lang geleden werden martelaren geëerd tijdens een gezamenlijke herdenking. Martelaar (komt van het Griekse woord martus: getuige) was een titel die gegeven werd aan personen die tijdens de vervolging van christenen in het Romeinse Rijk de volgzaamheid aan hun geloof moesten bekopen met de dood. In 732 voerde Gregorius III een verandering door: de herdenking van de martelaren werd veranderd in Allerheiligen. Naast de martelaren werd er ook aandacht geschonken aan heiligen. In het jaar 844 werd de datum veranderd, van 13 mei naar 1 november. Ook werd het toen een herdenking van alle heiligen die geen eigen dag hadden waarop ze herdacht werden.

Allerzielen

Allerzielen is ook een katholieke feestdag en deze valt op 2 november, de dag na Allerheiligen. De traditie om gestorvenen op liturgische wijze te herdenken, stamt (voor zover men weet) uit een klooster uit het Frankische Rijk: abdij Cluny. In 998 bepaalde de abt van de abdij, Odilo, dat alle kloosters die verbonden waren met de abdij de gestorvenen moesten herdenken. Allerzielen is pas in de veertiende eeuw in de hele rooms-katholieke kerk ingevoerd. Er gingen in die tijd heel veel mensen dood door de pest en het was niet altijd mogelijk om iedereen te begraven volgens de dodenriten. Allerzielen was bedoeld om te bidden voor alle mensen die overleden waren en nog niet in de hemel aangekomen waren.

Vroeger was het gebruikelijk om aflaten te verdienen voor de mensen die waren overleden. Een ander woord hiervoor: portiunculen. Maar tegenwoordig gaat het niet echt meer om het redden van zielen, maar om het herdenken van overledenen. Met name is er aandacht voor de overledenen van het afgelopen jaar. Je kunt als nabestaande bijvoorbeeld de allerzielenmis bezoeken in de kerk, waar de namen van de overledenen van het afgelopen jaar worden voorgelezen. Na de viering kun je een kaarsje neerzetten bij het graf van een dierbare. Ook kun je het graf schoonmaken en bloemen neerleggen.

Mexico en Allerzielen

In Mexico, waar nagenoeg iedereen katholiek is, wordt Allerzielen ieder jaar heel uitgebreid gevierd. Allerzielen wordt er dia de los Muertos genoemd. Het gaat er heel anders aan toe dan bij ons in Nederland. Er wordt bijvoorbeeld de dag van tevoren voedsel gemaakt waarvan een deel op een altaar in huis wordt neergezet. Er is even geen angst voor de doden, ze worden uitgenodigd om samen met de levenden de maaltijd te nuttigen. In winkels hangen allerlei zaken die met de dood te maken hebben zoals skeletten, schedels, maar ook harten, gemaakt van suikergoed. Op Allerzielen bezoeken de mensen de graven van dierbaren. Ze maken alles schoon en leggen bloemen en eten neer. Er wordt speciaal brood gegeten: dodenbrood of pan de muerto. Het is een feest waarop iedereen elkaar tegenkomt, bijvoorbeeld op de grote markten die georganiseerd worden.

Viert de Protestantse kerk Allerheiligen en Allerzielen?

Beide feesten worden niet in de Protestantse kerk gevierd. Men viert geen Allerheiligen omdat de verering van heiligen wordt afgewezen in de Protestantse kerk. Allerzielen wordt niet gevierd om dat de protestanten niet geloven in het vagevuur.

Tussen Pasen en Advent

Allerheiligen en Allerzielen vinden plaats tussen Pasen en Advent.

Pasen is een feest van licht, de overwinning van het leven op de dood. Jezus was dood, maar is opgestaan. Het woord Pasen komt af van Pesach. De betekenis van dit woord is voorbij gaan. Het joodse paasfeest Pesach gaat over de bevrijding uit Egypte.

Advent komt van Adventus en betekent: komst. De komst van Christus wordt verwacht met Kerstmis, maar ook de komst van Christus aan het einde der tijden. Thema's tijdens Advent: boete doen, inkeer en vreugdevolle verwachting. Advent beslaat de periode vanaf de zondag tussen 26 november en 4 december en duurt vier weken die voorafgaan aan Kerstmis. Advent is ontstaan in de vierde, vijfe eeuw, in het Oosten. Daarna verspreidde Advent onder andere naar Spanje. Rome werd pas bereikt in de zesde eeuw. De adventsperiode duurt in het Oosten langer (acht weken) dan in het Westen (vier weken). Tijdens de adventsperiode worden kerstbomen en kerststallen neergezet. Ook worden er adventskransen gemaakt. Een adventskrans symboliseert de wereld, de vier kaarsen op de krans staan voor de vier windstreken en voor de vier weken voorbereiding tot aan Kerstmis. Op de eerste zondag wordt de eerste kaars aangestoken en ook een kaars op de zondagen die volgen: het komende licht. Wat betreft de vier windstreken: hoop dat de situatie in de vier windstreken zal verbeteren: bevrijding, verlossing.