De vier edele waarheden
De essentie van de leer van de Boeddha wordt gevormd door de vier edele waarheden. Deze waarheden worden gepresenteerd als 'waarheden' omdat ze toetsbaar zijn. Het zijn daarom feiten. Ze worden 'edel genoemd omdat het begrijpen van deze feiten een veredelend effect op een mens heeft. De eerste edele waarheid is: het leven bestaat uit lijden.
De eerste edele waarheid: het leven bestaat uit lijden
Het leven is opgebouwd uit factoren die allemaal een aspect van lijden met zich meebrengen. Dat is soms heel duidelijk, als het gaat over ziekte en dood. Maar er zitten ook aspecten van lijden aan levenssituaties die er op eerste gezicht niet zo uit zien. Bijvoorbeeld als je verliefd wordt. Daar zit een aspect van lijden aan, want vanaf de eerste ontmoeting met je geliefde ligt al vast dat je je geliefde ooit weer los zult moeten laten.
Anders dan het christendom, vraagt het boeddhisme niet naar de zin van het lijden. Het boeddhisme vraagt naar de oorzaak van het lijden.
De tweede edele waarheid: er is een oorzaak voor het lijden
Als oorzaak voor het lijden zag de Boeddha
begeerte, haat en onwetendheid
Verlangen
- Het gaat hier om zaken als verlangen naar meer. Meer comfort, meer luxe, meer vakanties, een duurdere auto en ga zo maar door.
- Het gaat hier om te willen worden of zijn. Op zich is het een gezond verlangen om je talenten te willen ontplooien. Maar als dit verlangen te sterk wordt, zit je voor je het weet in een concurrentiestrijd of competentiestrijd.
- Het gaat om verlangen niet te willen worden of zijn. Niet ziek willen zijn, niet boos willen zijn, geen ongemak willen ervaren, dit huis niet meer willen, deze relatie niet meer willen, deze baan niet meer willen.
Onwetendheid
Het je niet bewust zijn van de motieven van waaruit je handelt.
Haat
Ik heb er vertrouwen in dat dit geen toelichting nodig heeft.
De reden waarom dit oorzaken van lijden zijn, is dat deze verlangens allerlei denkpatronen scheppen die de bedoeling hebben ons gelukkig te maken, maar die ons in werkelijkheid onvrij maken. Onze verlangens scheppen denkbeelden waar de werkelijkheid zich niets van aantrekt.
De derde edele waarheid: het lijden kan gestopt worden
We denken dat we gelukkig zullen zijn als de werkelijkheid net zo is als dat wij willen, ofwel als de werkelijkheid zich aanpast aan onze denkbeelden. Omdat we dit denken terwijl dit niet waar is, lijden we. Dit lijden kan gestopt worden door te stoppen met bedenken wat wij nodig hebben voor ons geluk. Te stoppen met bedenken hoe ons geluk eruit behoort te zien. Te stoppen met bedenken aan welke voorwaarden voldaan moet worden voordat we gelukkig zijn. Het lijden stopt wanneer we al deze wensen en eisen laten vallen, en ons openstellen voor de werkelijkheid precies zoals hij zich aandient.
De vierde edele waarheid: er is een pad dat leidt tot het stoppen van het lijden
Het pad dat leidt tot het stoppen van het lijden heet het achtvoudige pad. Het zijn een aantal regels waarnaar je dient te leven:
- het juiste inzicht
- de juiste bedoelingen
- de juiste spraak
- het juiste handelen
- het juiste levensonderhoud
- de juiste inspanning
- de juiste aandacht
- de juiste concentratie
Het gaat voor dit artikel te ver dit achtvoudige pad inhoudelijk te bespreken, want dan is het geen artikel meer, maar een boek.
Reactie
Jehoeda (infoteur), 21-11-2007 #1
Als het Boeddhisme beweert dat ze zoekt naar de oorzaak van lijden dan geeft het drie redenen: haat, onwetendheid en verlangen. Het Boeddhisme redeneert dus vanuit de mens. Stel er vindt een aardbeving plaats en je raakt je halve familie kwijt. Moet je dan maar niet meer verlangen naar je familie zodat je niet lijdt? Ik vind de oorzaken die het Boeddhisme aangeeft erg simplistisch. Lijden is veel complexer volgens mij.
Volgens het jodendom weet alleen God waarom er lijden is. Daarom moet je je tot God wenden. Het lijden geeft het voorrecht God te ondervragen en uit te dagen. Wanneer je je van God afwendt, keer je je ook af van het antwoord op je verdriet, waardoor de pijn je nog vaster in zijn greep houdt. Lijden biedt je de kans om de verbintenis met God uit te diepen. Daarvoor is het wel noodzakelijk om in goede tijden je voor te bereiden op slechte tijden zodat je beter met pijn en lijden kunt omgaan.
Reactie infoteur, 22-11-2007
Hallo Etsel,
Dank je voor je reactie.
Je conclusie dat het Boeddhisme vanuit de rechtstreekse ervaring van de mens redeneert klopt. Dat betekent niet dat het Boeddhisme het bestaan van God afwijst. Er is aan de Boeddha gevraagd of God bestaat. Deze vraag heeft hij niet beantwoord. Hij heeft meer vragen niet beantwoord waardoor hier betekenis aan gegeven kan worden. Over het algemeen kan er van uitgegaan worden dat als de Boeddha geen antwoord op een vraag gaf, dit betekent dat de vraag verkeerd gesteld is waardoor er niet zinnig op gereageerd kan worden.
Je noemt in je reactie een concreet en uiterst pijnlijk voorbeeld. De conclusie die je aan de hand van je voorbeeld noemt klopt. Echter voor alle duidelijkheid, als iemand zijn halve familie is kwijtgeraakt, is het geen 'vaardige hulp' om op dat moment met een dergelijke oplossing aan te komen.
Boeddhistische monniken en nonnen zijn zich er echter ter dege van bewust dat iedere gehechtheid lijden met zich mee brengt en doen er daarom alles aan om onthecht met (familie)relaties om te gaan.
Met betrekking tot het tweede deel van je reactie, hoewel iedereen welkom is bij het Boeddhisme, concurreert het Boeddhisme niet met andere religies. Integendeel, het stelt dat als je al een religieus pad volgt, het de voorkeur heeft je eigen leraar te blijven volgen. Maar voor wie dat behulpzaam is, staat het Boeddhisme ook toe dat er naast het volgen van de eigen leraar, Boeddhistiche (meditatie)technieken gebruikt worden.
Het stelt dat verschillende religies nodig zijn om aan de verschillende behoeften van verschillende mensen te voldoen.