Tegenprestatie in de bijstand

De gemeente mag om een tegenprestatie vragen als je in de bijstand zit. Een tegenprestatie is een activiteit waarvoor je geen loon ontvangt. Een tegenprestatie is dan ook geen gewoon werk waarvoor je normaal gesproken loon krijgt. Een tegenprestatie omvat meestal een activiteit voor een paar uur per week en duurt in de regel enkele weken tot enkele maanden.

Wettelijke basis van de tegenprestatie

De tegenprestatie is opgenomen in de Participatiewet. Deze wet geeft gemeenten de mogelijkheid om in hun gemeentelijke verordening regels op te nemen over de tegenprestatie die de gemeente kan vragen als je een bijstandsuitkering ontvangt. De tegenprestatie moet een maatschappelijk nuttige activiteit zijn. Gemeenten bepalen zelf wat zij daaronder verstaan. Zo kan de ene gemeente andere activiteiten als maatschappelijk nuttig beschouwen dan een andere gemeente. Het vragen van een tegenprestatie was in veel gemeenten overigens al gebruikelijk voordat de Participatiewet op 1 januari 2015 in werking trad. De Wet Werk en Bijstand bood deze mogelijkheid al sinds 1 januari 2012. Met de tegenprestatie heeft de overheid uiting willen geven aan de wederkerigheid van een bijstandsuitkering. Voor wat hoort wat is het motto.

Randvoorwaarden aan de tegenprestatie

In het rapport ‘Voor wat hoort wat’ heeft de overheid in 2013 een inventarisatie gemaakt van welke activiteiten als tegenprestatie geschikt zijn. Uitgangspunt daarbij is geweest dat de tegenprestatie geen middel mag zijn voor re-integratie in het arbeidsproces. Verder mag de tegenprestatie ook niet in de weg staan aan de re-integratie of aan het accepteren van betaald werk. De tegenprestatie moet daarnaast ook passend zijn. De gemeente moet rekening houden met de gezondheid en opleiding van degene aan wie zij een tegenprestatie oplegt. De tegenprestatie moet ook voldoende specifiek zijn en van tevoren moet duidelijk zijn hoelang zij geldt.

Vrijgesteld van tegenprestatie

Enkele groepen uitkeringsgerechtigden zijn wettelijk vrijgesteld van het verrichten van een tegenprestatie. Dit zijn:
  • Alleenstaande ouders die de volledige zorg hebben over een kind jonger dan vijf jaar
  • Mensen die duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn

Soms ook vrijgesteld

Gemeenten blijken vooral aan mensen die wat verder van de arbeidsmarkt af staan doordat zij al langere tijd geen betaald werk meer hebben gedaan een tegenprestatie op te leggen. Mensen die reeds een deeltijdbaan hebben, bijna AOW-gerechtigd zijn of al in een re-integratietraject zitten wordt minder vaak een tegenprestatie opgelegd. Ook mensen die mantelzorger zijn of actief zijn in het vrijwilligerswerk krijgen minder snel een tegenprestatie opgelegd.

Voorbeelden van een tegenprestatie

De tegenprestatie wordt in zeer uiteenlopende activiteiten vorm gegeven. Een willekeurige greep daaruit om een idee te krijgen wat een tegenprestatie kan inhouden:
  • Meehelpen bij het onderhoud van een speeltuin
  • Sneeuwschuiven bij een verzorgingstehuis
  • Voorlezen op een basisschool
  • Boodschappen doen voor ouderen
  • Helpen bij een festival
  • Organiseren van een activiteit voor kinderen
  • Werken in een wereldwinkel of in een kringloopwinkel
  • Verrichten van inpakwerk
  • Beheren van een fietsenstalling
  • Meehelpen in een bibliotheek

Tegenprestatie op gespannen voet met mensenrechten

De tegenprestatie staat op gespannen voet met mensenrechten omdat in de praktijk regelmatig situaties voorkomen waarin een bijstandsgerechtigde als tegenprestatie werkzaamheden verricht die door andere mensen als betaald werk worden gedaan. Volgens art. 7 van het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten heeft iedereen recht op gelijk loon voor gelijk werk. Een tegenprestatie moet ook proportioneel en voldoende specifiek zijn. Een aanstelling als algemeen medewerker voor 40 uur per week kan niet door de beugel. Wie een tegenprestatie weigert, kan gekort worden op de uitkering. Op zichzelf genomen is dat wettelijk toegestaan maar strenge handhaving door gemeenten waarin zij onevenredig snel tot korting overgaan staat op gespannen voet met art. 11 van het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten dat regelt dat mensen recht hebben op een behoorlijke levensstandaard.
© 2016 - 2024 Goedbekeken, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat houdt de Participatiewet in?Wat houdt de Participatiewet in?In de media en de sociale zekerheidswereld hoor je steeds vaker over de Participatiewet. De regering wil met de invoerin…
Sponsoren zoeken, hoe doe je dat?Sponsoren zoeken, hoe doe je dat?Wanneer je vereniging of sportclub geld of materialen nodig heeft is een sponsor nodig. Helaas kloppen sponsoren meestal…
Bijstand 2020 omhoogBijstand 2020 omhoogDe bijstand 2020 gaat per 1 januari 2020 omhoog. Het gezamenlijke inkomen per huishouden telt bij een bijstandsaanvraag,…
Bijstand en de Participatiewet: tips en tricks (2015)Bijstand en de Participatiewet: tips en tricks (2015)Sinds 1 januari 2015 zijn de Wet Werk en Bijstand (WWB), Wajong en de sociale werkvoorziening samengevoegd onder de naam…

Regels ziekteverzuim voor de werknemer en werkgeverRegels ziekteverzuim voor de werknemer en werkgeverOp het moment dat je ziek bent en niet naar je werk kunt gaan om je werkzaamheden uit te voeren, is er sprake van een zi…
Wat is een doelgroepverklaring?Wat is een doelgroepverklaring?Een doelgroepverklaring is een verklaring die door UWV wordt afgegeven waarin staat dat iemand is opgenomen in het doelg…
Bronnen en referenties
  • https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2016/02/23/kamerbrief-bij-onderzoeksrapportage-verordeningen-tegenprestatie
  • https://www.mensenrechten.nl/toegelicht/tegenprestatie-voor-de-bijstand
  • https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2013/11/12/voor-wat-hoort-wat
  • http://wetten.overheid.nl/BWBV0001016/1979-03-11
Goedbekeken (10 artikelen)
Gepubliceerd: 26-02-2016
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Regelingen
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.