Opgroeien: De babyfase

De meeste mensen denken dat een pasgeboren baby helemaal niets kan. Volgens iedereen is een pasgeboren baby hulpeloos en volledig afhankelijk van zijn verzorgers. We weten dat een baby niet zelf voor zijn eten kan zorgen en hij kan ook zijn stoel niet dichter bij de kachel zetten wanneer hij het koud heeft. Kan een pasgeboren baby echt helemaal niets? Hoe hulpeloos is een pasgeboren baby eigenlijk? Vanaf welke leeftijd kunnen jonge kinderen bepaalde taken uitvoeren?

Hulpeloos?

Rond 1900 dacht men nog dat pasgeborenen verwarde en hulpeloze wezens waren. Men dacht dat pasgeboren baby’s na het veilige en rustige leven in de buik van hun moeder, overweldigd werden door zoveel nieuwe zintuiglijke waarnemingen. John B. Watson, een Amerikaanse psycholoog, beschreef in de jaren twintig, dat een pasgeboren baby een wriemelig hoopje vlees was dat alleen maar een paar simpele reacties kon geven. Ook in het jaar 1964 werd in een medisch handboek beweerd dat baby’s niet in staat zijn om te reageren op geluid of om hun blik ergens op te richten. Zelfs nu nog zijn er artsen die menen dat baby’s geen pijn voelen. Vergis je echter niet, baby’s kunnen meer dan je denkt.

Het gehoor

Voordat baby’s worden geboren kunnen ze al horen en vlak nadat ze ter wereld zijn gekomen reageren zij al op bepaalde geluiden. Het blijkt dat baby’s het zeer prettig vinden om een hartslag te horen, of dat nou de hartslag van hun moeder of van iemand anders is, maakt niet zoveel uit. Een baby vindt het prettig wanneer we hem aan de linkerkant dragen aangezien ons hart aan die kant zit. Menselijke stemmen hebben baby’s voorkeur boven andere geluiden en vooral vrouwelijk stemmen vinden zij prettig. Pasgeboren baby’s herkennen de stem van hun moeder en raken in de war wanneer zij de stem van hun moeder horen en daarbij het hoofd van iemand anders zien.

De reuk

Pasgeborenen en dan vooral meisjes blijken al meteen na hun geboorte de tepel, de borst en hun moeder zelf te kunnen ruiken. Deze hebben voor de baby een duidelijke geur en na een week wordt deze geur al als ‘eigen’ herkend. Je zult begrijpen dat een baby aan deze geur de voorkeur geeft dan aan de geur van een andere moeder. Ook kalmeert de geur van zijn moeder een baby wanneer de baby verdrietig is.

De smaak

Zelfs de smaak blijkt al meer ontwikkeld te zijn dan in eerste instantie werd gedacht. Direct na de geboorte hebben baby’s al een voorkeur voor bepaalde smaken. Vanille is een van de smaken die baby’s erg lekker vinden en ook de smaak van banaan vinden ze niet te versmaden, spinazie daarentegen spugen ze meteen weer uit.

Het zicht

Een pasgeboren baby kan nog niet scherp zien, aangezien het gezichtsvermogen minder sterk ontwikkeld is dan bijvoorbeeld de smaak of het gehoor. Dit komt doordat het netvlies nog niet volledig ontwikkeld is bij de geboorte en omdat er nog niet voldoende onderlinge verbindingen tussen de zenuwcellen zijn. Een kind van een maand oud kan de omtrek van een hoofd zien maar alleen wanneer deze heel dichtbij is. Hoe verbazingwekkend is het, dat de baby nog maar drie weken later het gezicht van zijn moeder herkent. Wanneer hij twee maanden is kan een baby al kleuren onderscheiden. En op de leeftijd van drie maanden kan hij voorwerpen op afstand waarnemen. Ook kan een baby van drie maanden gezichtsuitdrukkingen herkennen. Een leuk experiment om uit te proberen met een baby van drie maanden is om afwisselend met verschillende gezichtsuitdrukkingen boven de wieg te verschijnen en dan te zien hoe de baby op de verschillende uitdrukkingen reageert. Je zult zien dat de baby telkens anders reageert op de uitdrukkingen boos, verbaasd, verdrietig of blij.

Hoezo hulpeloos?

Zoals je hier gelezen hebt, valt het wel mee met de totale hulpeloosheid van baby’s. Wanneer de baby gaat huilen, geeft hij aan dat hij honger heeft of aandacht wil. Hij kan zijn handjes uitsteken en een bewegend hoofd volgen. Er wordt door psychologen aangenomen dat deze basisvaardigheden alleen aan lichamelijke ontwikkelingen te danken zijn, aangezien ze aanwezig zijn zonder enige vorm van leren. Zeer waarschijnlijk is dat deze basisvaardigheden te danken zijn aan de vergevorderde anatomische en fysiologische groei bij de geboorte. Vooral aan de al vergevorderde omvang en ingewikkeldheid van het zenuwstelsel.

Onderzoeken bij baby’s

Hoe kunnen we weten wat baby’s denken als ze ons niet kunnen vertellen wat ze denken en voelen? Door onderzoeken kunnen we veel afleiden uit het gedrag van baby’s. Doordat baby’s ergens op kunnen zuigen, hun blik ergens op kunnen richten en ergens naar kunnen kijken is het mogelijk om het waarnemingsvermogen, de gerichte aandacht en de voorkeuren van baby’s te meten. Het gegeven dat baby’s heftiger ergens op gaan zuigen wanneer zij het naar hun zin hebben werd gebruikt om te onderzoeken of een pasgeborene stemmen van elkaar kan onderscheiden. Bij baby’s van drie dagen oud werd een koptelefoon opgezet en zij kregen een speciale speen in hun mond. Afwisselend kregen zij de stem van hun moeder en een andere vrouw te horen. Vijftien van de zestien baby’s reageerden op de stem van hun moeder door sneller te gaan zuigen. Daaruit werd de conclusie getrokken dat een baby van drie dagen oud in staat is om stemmen van elkaar te onderscheiden. Om te onderzoeken of een baby voorkeur heeft voor bepaalde voorwerpen werd er wederom een speciale speen in de mond van de baby gestopt, maar deze keer keken de baby’s naar bepaalde voorwerpen. De combinatie van lang kijken en flink op de speen zuigen gaf aan hoe leuk de baby het bepaalde voorwerp vond. Het bleek dat baby’s voorwerpen met veel kleurtjes leuker vinden dan voorwerpen met weinig of geen kleuren. Ook bleek dat baby’s liever naar een voorwerp kijken die veel contouren heeft zoals een pop, dan naar een voorwerp met weinig contouren zoals een gladde bal.

Lees verder

• Opgroeien: Oei ik groei
• Opgroeien: Psychologische ontwikkeling van nul tot vijftien
• Opgroeien: De adolescentieperiode
• Opgroeien: Lichamelijke ontwikkeling bij de adolescent
• Opgroeien: De middelbare leeftijd