Pedofilie: oorzaken en symptomen pedofiele stoornis (DSM-5)

Wanneer spreek je volgens DSM-5 over een pedofiele stoornis? Er wordt van pedofilie gesproken wanneer iemand seksueel primair aangetrokken wordt tot kinderen. In het alom gebruikte classificatiesysteem voor psychiatrische ziektebeelden, het zogeheten Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), valt pedofilie onder de categorie 'parafiele stoornissen'. De term 'parafilie' verwijst naar een intense een aanhoudende seksuele interesse die afwijkt van de seksuele belangstelling voor genitale stimulatie of het voorspel van fenotypisch normale, lichamelijk volgroeide en instemmende menselijke partners.

• Wat is pedofilie?
• Parafiele stoornissen
• Exhibitionisme
• Fetisjisme
• Frotteurisme
• Seksueel masochisme
• Seksueel sadisme
• Transvestisch fetisjisme
• Voyeurisme
• Parafilie NAO (Niet Anderszins Omschreven)
• Partialisme (exclusieve gerichtheid op een deel van het lichaam)
• Seksueel-erotische focus gericht kinderen
• Oorzaken van pedofilie
• Symptomen
• Grooming
• Cognitieve vervormingen
• Vóórkomen
• DSM-5 criteria voor pedofiele stoornis
• Behandelingen van pedofiele stoornis
• Prognose

Wat is pedofilie?

Er wordt van pedofilie gesproken wanneer iemand seksueel primair aangetrokken wordt tot kinderen. In het internationaal gehanteerde classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen en ziektebeelden, uitgegeven en opgesteld door de American Psychiatric Association (APA), het zogeheten Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), valt pedofilie onder de categorie 'parafiele stoornissen'. Een parafilie is een verzamelnaam voor aandoeningen die worden gekenmerkt door terugkerende intense seksuele driften en seksueel opwindende fantasieën en gedragingen die afwijken van de heersende normen of schadelijk zijn.

Parafiele stoornissen

Hieronder vallen:

Exhibitionisme

Het ervaren van seksuele opwinding door het tonen van de geslachtsorganen aan een niets vermoedende onbekende.

Fetisjisme

Seksuele opwinding door voorwerpen (niet-levende objecten zoals schoenen of damesondergoed).

Frotteurisme

De seksueel-erotische focus ligt hier bij het zonder instemming aanraken of wrijven tegen een andere persoon.

Seksueel masochisme

Intense seksueel opwindende fantasieën, seksuele drang of gedragingen die handelingen met zich meebrengen waarbij betrokkene vernederd, geslagen of vastgebonden of op een andere manier gepijnigd wordt.

Seksueel sadisme

Intense seksueel opwindende fantasieën, seksuele drang of gedragingen die handelingen met zich meebrengen waarbij betrokkene opgewonden raakt door het psychisch en lichamelijk lijden van het slachtoffer.

Transvestisch fetisjisme

Intense seksueel opwindende fantasieën, seksuele drang of gedragingen bij een heteroseksuele man die het dragen van kleding van de andere sekse met zich meebrengen.

Voyeurisme

Het zonder toestemming kijken naar andere(n) bij seksuele activiteiten, uitkleden of naakt zijn.

Parafilie NAO (Niet Anderszins Omschreven)

Telefonische scatologie (obsceniteiten uiten via de telefoon); necrofilie (lijken).

Partialisme (exclusieve gerichtheid op een deel van het lichaam)

Zoöphilie (dieren); coprofilie (faeces); klismafilie (lavement - het rectaal inspuiten van vloeistoffen); urofilie (urine).

Seksueel-erotische focus gericht kinderen

Bij pedofilie ligt de seksueel-erotische focus bij kinderen. Het kan zich richten op kinderen van hetzelfde geslacht of op kinderen van het andere geslacht. Sommige pedofielen voelen zich aangetrokken tot zowel jongens als meisjes. Sommige zijn alleen aangetrokken tot kinderen, terwijl anderen zich aangetrokken voelen tot zowel volwassenen als kinderen.

Oorzaken van pedofilie

De meeste deskundigen beschouwen pedofilie als het resultaat van psychosociale factoren in plaats van biologische kenmerken. Sommigen denken dat pedofilie het gevolg is van seksueel misbruik als kind. Weer anderen denken dat het voortkomt uit de interacties van de persoon met ouders tijdens hun vroege levensjaren. Sommige onderzoekers schrijven pedofilie toe aan gestagneerde emotionele ontwikkeling; dat wil zeggen, de pedofiel wordt aangetrokken tot kinderen omdat hij of zij nooit psychologisch voldoende is gerijpt. Sommigen beschouwen pedofilie als het resultaat van een verstoorde behoefte om een ​​seksuele partner te domineren. Aangezien kinderen kleiner en meestal zwakker zijn dan volwassenen, kunnen ze worden beschouwd als niet-bedreigende potentiële partners. Men denkt soms dat deze drang naar dominantie verklaart waarom de meeste pedofielen mannen zijn.

Symptomen

Grooming

Een pedofiel is vaak erg aantrekkelijk voor de kinderen die potentiële slachtoffers zijn. Pedofielen kunnen hun diensten aanbieden aan sportverenigingen, scout-troepen of religieuze of maatschappelijke organisaties die met kinderen werken. In sommige gevallen kunnen pedofielen die zich aangetrokken voelen tot kinderen, zichzelf aanbieden om te babysitten voor hun familieleden of bekenden. Ze hebben vaak goede interpersoonlijke vaardigheden met kinderen en kunnen het vertrouwen van de kinderen gemakkelijk winnen.

Cognitieve vervormingen

Sommige pedofielen bieden rationalisaties of excuses aan waarmee ze de verantwoordelijkheid voor hun acties kunnen vermijden, zogenaamde cognitieve vervormingen. Ze kunnen de kinderen de schuld geven dat ze te aantrekkelijk of seksueel uitdagend zijn. Ze kunnen ook volhouden dat ze het kind dingen 'leren' over 'de feiten van het leven' of 'liefde'.

Vóórkomen

Pedofilie is een van de meest voorkomende parafilieën. Samen met voyeurisme en exhibitionisme is pedofilie een van de drie parafilieën die vaak leiden tot politie- en justitiecontacten.

Het begin van pedofilie treedt meestal op tijdens de adolescentie. Incidenteel begint een pedofiel met zijn activiteiten tijdens de middelbare leeftijd, maar dit late begin is ongewoon. In de Verenigde Staten is ongeveer 50% van de gearresteerde mannen getrouwd.

De frequentie van gedrag geassocieerd met pedofilie varieert al naar gelang de mate van psychosociale stress die hij of zij beleeft. Naarmate de stressniveaus van de pedofiel toenemen, stijgt vaak ook de frequentie van zijn of haar pedofiele gedragingen.

Pedofilie komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Bovendien is het percentage recidive voor personen met een pedofiele voorkeur voor jongens ongeveer twee keer zo hoog als voor pedofielen die de voorkeur geven aan meisjes.

Er is anno 2024 in de literatuur weinig bekend over de incidentie van pedofilie in verschillende raciale of etnische groepen.

DSM-5 criteria voor pedofiele stoornis

De classificatiecriteria voor pedofiele stoornis zijn:

Behandelingen van pedofiele stoornis

Psychotherapie (al dan niet in een forensisch kader) is de meest voorkomende vorm van behandeling voor pedofilie en vaak duurt de behandeling vele jaren. Het heeft geen grote succespercentages bij het aanzetten van pedofielen om hun gedrag te veranderen.

Pedofilie kan ook worden behandeld met libidoremmende medicijnen. Met name de anti-androgenen zijn effectief gebleken bij het verminderen van de recidive.

Chirurgische castratie vindt in Nederland niet meer plaats. De laatste chirurgische castratie vond plaats in 1968.

Pedofielen kunnen ook worden vervolgd en veroordeeld als zij de wet overtreden. Gevangenisstraf verwijdert ze een tijdje uit de samenleving, maar neemt meestal niet hun pedofiele neigingen weg. In het kader van hun detentie kunnen ze behandeling aangeboden krijgen. Sommigen krijgen tbs opgelegd, een behandelmaatregel die de rechter oplegt aan mensen die zware delicten hebben gepleegd en lijden aan een psychiatrische ziekte of stoornis. Het is ook mogelijke dat een pedofiel veroordeeld wordt tot een deels voorwaardelijke gevangenisstraf met daarbij de verplichting dat hij of zij zich laat behandelen voor zijn pedofiele stoornis. De reclassering ziet dan toe op naleving van de voorwaarden.

Prognose

De prognose van het succesvol beëindigen van pedofiele gewoonten en gedragingen bij personen die pedofilie beoefenen, is niet gunstig. Pedofielen hebben een hoge kans op recidive; dat wil zeggen dat de neiging hebben om hun handelingen na verloop van tijd te herhalen. Dit is vooral het geval als het slachtoffer van een mannelijke pedofiel een jongetje is van buiten de familiekring.

Pedofielen lopen een groot risico om gebruikt of mishandeld te worden door andere gevangenen; zij staan in de bajes onderaan de pikorde. Om deze reden moeten ze vaak opeen speciale afdeling worden geplaatst die kleiner is en waar er meer toezicht gehouden kan worden op het reilen en zeilen. Zo'n afdeling staat in Nederland bekend als een 'bijzondere zorgafdeling' (BZA).

Noten:

1. American Psychiatric Association. Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). Nederlandse vertaling van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Edition. Amsterdam: Boom Psychologie, 2014, p. 903.