Bedrieglijke mediums

Omdat de grote Engelse schrijver, dr. Samuel Johnsonn, de zaak van de 'Klopgeest van het huis aan de Londense Cock Lane' had beschreven, had dit zijn reputatie aanzienlijke schade toegebracht. De oorzaak was een dwaze poging van een 'kunstrichting' om op te treden met bedrieglijke spirituele verschijnselen. De stroming die zich hiermee bezig hield was vooral actief in de tweede helft van de 19de eeuw.

Bedrieglijke mediums

Er traden in de tweede helft van de 19de eeuw bedrieglijke mediums op, die:

• geklop veroorzaakten;
• foto's van geesten produceerden;
• foto's van gematerialiseerde geestesvormen maakten (altijd in het halfduister);
• automatisch schrift toonden;
• stemmen uit het hiernamaals lieten klinken.

Deze mediums brachten wereldse en sentimentele boodschappen over aan een lichtgelovig publiek.

Seances uit de twintiger jaren

Spirituele seances die gewoonlijk gehouden werden in aanwezigheid van een medium, werden uitgevoerd in een schemerige of volledig donkere ruimte om een wat men noemde 'geschikte sfeer' te scheppen voor de geesten. Zo ontstond ook een juiste sfeer voor goocheltrucjes en ander bedrog.

Groeiende weerzin voor parapyshologische verschijnselen

Het is niet verwonderlijk dat serieuze en intelligente mensen de hele parapsychologie smakeloos, goedkoop en weerzinwekkend vonden. De filosoof Thomas Huxley bracht deze karakteristieke houding van de intellectuelen goed onder woorden, in een brief waarin hij bedankte voor een uitnodiging om spiritistische verschijnselen te onderzoeken. Huxley schreef: "aangenomen dat de verschijnselen echt zijn - ik stel er geen belang in. Als iemand me het vermogen zou schenken om naar het geklep van oude vrouwen en kapelaans te luisteren, zou ik van dit voorrecht afzien omdat ik betere dingen te doen heb. En als de mensen in de spiritistenwereld niet wijzer en zinniger praten dan hun vrienden over hen vertellen, dan breng ik hen onder in dezelfde categorie. Het enige goede wat ik in een demonstratie van de waarheid van het 'spiritisme' zie, is het verschaffen van een nieuwe reden om geen zelfmoord te plegen. Je kunt beter leven als straatveger dan sterven en door een 'medium' die je voor een klein bedrag per seance kunt huren, gedwongen worden onzin uit te slaan".

Grondleggers van het stelselmatige parapsychologisch onderzoek

Er waren echter ook intellectuele en talentvolle mannen, die een andere houding dan Huxley aannamen. Zij dachten dat er onder al het bedrog af en toe misschien wel een brok belangrijke, nieuwe kennis kon schuilen. Onder deze groep intellectuelen bevonden zich Henry Sidgwick, F.W.H. Myers en Edmund Gurney. Deze drie mannen waren afgestudeerd aan het Trinity College in Cambridge. Alle drie waren ook domineeszoons en door hun werk werden zij tot de grondleggers van het stelselmatige onderzoek op het gebied van de parapsychologie. Hun bekwaamheid en karakters vulden elkaar aan en grepen zodanig in elkaar, dat zij een ideaal team vormden voor het onderzoekswerk, waaraan zij het grootste deel van hun leven zouden wijden.

Domineeszoons

Het is belangrijk dat ze alle drie domineeszoons waren en dus godsdienstig opgevoed. Een van de redenen om parapsychologisch onderzoek te verrichten, was de hoop dat ze een zekere grond zouden vinden om hun vertrouwen in de godsdienst (dat door de sceptische levensbeschouwing van die dagen ondermijnd was) nieuw leven in te blazen.

Society for Psychical Research

Henry Sidgwick had een scherp en kritisch verstand. Hij werd in 1883 professor in de moraalfilosofie in Cambridge. F.W.H. Myers was vermaard als kenner van de klassieke literatuur. Hij was een bekwaam musicus en afgestudeerd als arts. Toen Myers, Gurney, Sidgwick en andere geleerden van de Universiteiten van Cambridge en Oxford in 1882 de 'Society for Psychical Research' (Genootschap voor Parapsychologisch Onderzoek) oprichtten, werd Henry Sidgwick voorzitter, Gurney secretaris (een baan waaraan hij al zijn tijd besteedde en waarin hij een geweldige hoeveelheid werk verzette) en Myers werkte onvermoeibaar als algemeen organisator van de SPR, gaf lezingen, schreef artikelen, onderzocht en verzamelde materiaal voor de publikaties van het genootschap.

Vrouwelijk onderzoeker

Een ander lid van het eerste uur was Eleanor Sidgwick (de vrouw van Henry Sidgwick). Zij had een wetenschappelijke opleiding achter de rug en leidde enige van de belangrijkste onderzoeken van het genootschap.

Doel van de Society for Psychical Research (SPR)

Doel van de Society for Psychical Research was 'onderzoek te verrichten naar het grote geheel van betwistbare verschijnselen, die aangeduid worden met termen als mesmerisme (hypnose), parapsychologie en spiritisme'. Het onderzoek zou worden uitgevoerd 'zonder vooroordeel of vooringenomenheid van welke aard dan ook en met dezelfde bedoeling van onbevooroordeeld onderzoek dat de wetenschap in staat heeft gesteld, vele vraagstukken op te lossen die eens niet minder duister waren, doch minder fel werden betwist' .

Wetenschap vindt de oplossing

Zoals de meeste intellectuelen uit hun tijd waren ook de oprichters van dit genootschap van mening dat de wetenschap in staat was voor letterlijk ieder mysterie dat de mens kende een oplossing te vinden.