Stemmen horen: het ontstaan en behandeling

Het horen van stemmen hoeft lang niet altijd samen te hangen met schizofrenie. Er kunnen ook andere oorzaken zijn dat iemand ineens stemmen hoort. Wat zijn de verklaringen voor het horen van stemmen? Hoe kunnen de problemen in kaart worden gebracht? En waar wordt aandacht aan besteed bij de behandeling?

Verklaringen voor het horen van stemmen

Uit onderzoek komt naar voren dat bij 70% van de mensen die stemmen horen, het stemmen horen begon naar aanleiding van een bedreigende levenservaring of trauma. Voorbeelden zijn: rouw, ziekte, gepest worden op school, een opleiding niet kunnen volgen, scheiden, seksueel misbruik en ernstige stress. De stemmen zijn een signaal voor bepaalde ernstige (emotionele) problemen. Wanneer het niet meer mogelijk is met de problemen om te gaan, nemen de stemmen het over. Uit de praktijk blijkt dat wat de stemmen tegen de stemmenhoorder zeggen, ook slaat op de bedreigende omstandigheden of trauma's die mensen meemaken of hebben meegemaakt. De stemmen geven vaak letterlijk of in een metafoor uitdrukking aan deze omstandigheden of aan de belangrijke personen die erbij betrokken waren. De stem heeft bijvoorbeeld dezelfde naam als de dader van het misbruik in het verleden. Of wat de stemmen zeggen, is bijna gelijk aan wat er door de dader tegen de stemmenhoorder is gezegd.

Stemmen hangen ook vaak samen met onderdrukte emoties, zoals angst, agressie, verdriet, schuld, schaamte en seksuele gevoelens. De boosheid die de stemmen vertegenwoordigen, kan gezien worden als de niet-geaccepteerde eigen boosheid van de stemmenhoorder. Schuld- en schaamtegevoelens zijn vaak gerelateerd aan een trauma. Vaak zijn stemmenhoorders niet in staat verdriet te voelen over wat hen is overkomen. Het gebeurt vaak dat stemmen die emoties dan overnemen.

Stemmen kunnen commanderen, eisen stellen, chanteren, en kunnen heel destructief zijn. Ze kunnen de hele dag verstoren, de stemmenhoorder gevangen houden in isolement, passiviteit en destructieve activiteiten. Stemmen hebben de neiging sterker te worden als het individu geen grenzen stelt, hoewel de meeste stemmen wel dreigen als de stemmenhoorder ze probeert af te houden.

Inzicht krijgen in de problemen

Om meer inzicht te krijgen in de betekenis van de stemmen, is belangrijk het volgende te achterhalen:

1. De identiteit van de stemmen
2. Karakteristieken en inhoud van de stemmen: heeft de stem een naam? Welk geslacht, leeftijd, toon, en frequentie?
3. Triggers, factoren die de stemmen uitlokken: zijn er bepaalde omstandigheden, plaatsen, of situaties waarin de stemmen wel/niet voorkomen? Zijn er emotionele triggers, zoals boosheid, verdriet, seksuele gevoelens, eenzaamheid, etc.?
4. Geschiedenis van het stemmen horen
5. Jeugdgeschiedenis

Behandeling van stemmen horen

Aan de hand van de informatie over de problemen kan een behandeling worden samengesteld. Het behandelplan richt zich over het algemeen op drie verschillende domeinen:

De meest hinderlijke aspecten van het stemmen horen verminderen.

Er wordt een strategie of methode uitgekozen, deze wordt geoefend. Eén van de belangrijkste dingen is vaak controle te verkrijgen over de stemmen door angst te reduceren, en door de frequentie van de stemmen de verminderen. De frequentie kan verminderd worden door een tijdstip en duur vast te stellen waarop naar de stemmen geluisterd wordt. Er moet een verschil gemaakt worden tussen luisteren en gehoorzamen aan de stemmen. De stemmenhoorder kan leren de slachtofferrol te verlaten en een doel in het leven te zoeken en verantwoordelijkheid te nemen voor diens eigen leven. Het geven van hoop en tijdelijke medicatie voor het verminderen van angst kunnen ook behulpzaam zijn.

De relatie met moeilijke emoties en het oefenen van alternatieve omgangsvormen met die emoties.

Vaak worden bepaalde emoties door stemmenhoorders sterk onderdrukt. Het oefenen met emoties en ze leren uiten in sociale situaties, helpt de stemmenhoorder om uit te komen voor moeilijk uit te drukken emoties.

De relatie met gebeurtenissen die moeilijk te accepteren zijn: het doorverwerken van angst en schuldgevoelens.

Sociale ondersteuning kan de capaciteit vergroten om traumatische herinneringen en overweldigende emoties te verwerken.