Verstandig beslissingen nemen

Iedereen moet weleens complexe beslissingen nemen, zowel in werk- als privé-situaties. Het aantal keuzemogelijkheden hierbij is vaak groot en divers en dit maakt kiezen alleen maar moeilijker. Op de intuïtie afgaan is een manier, maar kan voor voor belangrijke beslissingen risicovol zijn, want zie je op zo'n moment een factor over het hoofd. Er zijn verschillende methodes om je te ondersteunen bij het nemen van een beslissing. In dit artikel zal ik één methode bespreken.

Componenten bij het beslissen

Bij het nemen van de beste beslissing komt een hoop kijken. Zeker wanneer de problemen complex zijn. Vaak worden zaken over het hoofd gezien. De problemen kunnen vanuit verschillende perspectieven bekeken worden, de doelen die wij willen bereiken zijn complementair aan elkaar, of de opties hebben allemaal evenveel voor- en nadelen. Om verstandig complexe beslissingen te nemen, is een gestructureerde aanpak raadzaam. Hammond, Keeney, en Raiffa beschrijven in hun boek "Smart Choices: A Practical Guide to Making Better Decisions" een praktische handleiding om beter beslissingen te nemen. Zij noemen vijf componenten die in acht genomen moeten worden om tot een verstandige beslissing te komen:

1. Het probleem
2. De doelen
3. De opties
4. De consequenties
5. De afwegingen

Allereerst moet het probleem goed in kaart gebracht worden. Dit vormt de basis voor de volgende stappen. Vervolgens moet worden bepaald wat er met de beslissing bereikt wil worden, oftewel wat de doelen zijn. Dan moeten de opties hoe de doelen kunnen worden bereikt, bedacht worden. Daarna wordt elke optie beoordeeld op zijn consequenties voor het bereiken van de doelen. De opties kunnen elk hun eigen voor- en nadelen hebben. Sommige doelen zullen met een optie bereikt worden, maar andere juist niet. Dat leidt tot het laatste component. Er moet een afweging gemaakt worden tussen de verschillende doelen door een waarde toe te kennen aan de doelen. De beslisser geeft dus zelf aan welke doelen hij/zij het meest belangrijk vindt om te bereiken.

Een voorbeeld

1. Het probleem:

Wat is de beste vakantie-bestemming voor mij dit jaar?

2. De doelen:

Mijn vakantie moet aan de volgende eisen voldoen:

• het mag niet te duur zijn
• het moet lekker weer zijn: zonnig maar niet te warm
• liever wil ik dat het niet te toeristisch is
• er moet genoeg cultuur te zien zijn
• er moeten ook voldoende activiteiten in de natuur gedaan kunnen worden

3. De opties:

Er zijn de volgende mogelijke vakantie-bestemmingen:

• een culturele vakantie naar Athene
• een survival-vakantie in de Belgische Ardennen
• een rondreis door de natuur van Noorwegen
• een stedentrip naar Parijs
• een rondreis door Marokko

Tabel met doelen en opties:

4. De consequenties:

Nu moet ik gaan bedenken wat de consequenties zijn als ik voor bepaalde opties kies. NB. Sommige opties hebben consequenties met zwaarder wegende nadelen dan anderen.

• In Athene is het ontzettend warm in de zomer en zijn er bosbranden.
• De Belgische Ardennen zijn wel erg dichtbij. Op cultureel gebied is hier weinig te beleven.
• Parijs is wel erg toeristisch.

De andere opties hebben ook consequenties maar die zijn minder negatief, waardoor ik waarschijnlijk één van die opties kies.

5. De afwegingen:

Ik kies voor een rondreis door de natuur van Noorwegen. Noorwegen is niet zo toeristisch, heeft een mooie natuur waar veel te doen is. Het is redelijk weer en doordat het dichtbij Nederland is, is het ook niet al te duur. Marokko heeft wel een mooie cultuur en natuur en is niet heel toeristisch, maar is toch wat aan de warme kant en bovendien kost een vliegreis meer dan met de auto en de boot naar Noorwegen.

Tot slot

Bovenstaande methode is voor iedereen uitvoerbaar zowel voor privé-situaties als op het werk. Er zijn geen ingewikkelde mathematische formules voor nodig. Aan de universiteit van Helsinki is er ook gewerkt aan software voor het nemen van beslissingen met behulp van bovengenoemde methode. Meer informatie is te vinden op decisionarium en smart-swaps