De diagnose en behandeling van pathologische jaloezie

Uit de verschillende literatuur, die over het Othello syndroom ofwel pathologische jaloezie te vinden is, blijkt dat het hier gaat om een zeer ingrijpende stoornis voor zowel de patiënt als zijn of haar omgeving. De risico's zijn aanzienlijk en deze waanstoornis vraagt dan ook om zorgvuldige analyse, diagnose en behandeling. Hoe wordt de diagnose van pathologische jaloezie precies gesteld? Hoe ziet de behandeling van het Othello syndroom of ziekelijke jaloezie er in de praktijk uit?

Assessment

De assessment van het Othello syndroom vraagt om een zeer complete en voorzichtige aanpak. Het is raadzaam om als mogelijk de historie van de verschijnselen goed te onderzoeken en beide partners zowel samen als afzonderlijk te interviewen. Het issue van de jaloezie kan het beste tactvol en met respect worden benaderd, aangezien het jaloerse individu zou kunnen aannemen dat de partners ontrouw de problemen veroorzaakt en dat hun eigen emoties en gedragingen hier geen invloed op uitoefenen.

Verder is een volledige psychiatrische achtergrond-scan wenselijk evenals gedegen onderzoek van de mentale staat van de patiënt om de situatie goed te kunnen beoordelen.

Tenslotte is het raadzaam om in te gaan op de (seksuele) relatie tussen de beide partners, mogelijk misbruik van alcohol of substanties, en of er al dan niet een geschiedenis bestaat op het gebied van huiselijk geweld. Ook kan het beste in een vroeg stadium worden nagegaan of er een risico bestaat op suïcide bij één of beide partners en of er kans bestaat op geweld naar de partner of derden.

Behandeling

De belangrijkste en meest succesvolle vormen van behandeling die er voor de Othello stoornis bestaan zijn medicatie, psychotherapie, opname of een combinatie hiervan.

Medicatie

Wanen van ontrouw kunnen goed reageren op antipsychotica. Ook kan de obsessieve kant van de stoornis, onafhankelijk van of er sprake is van depressie, reageren op selectieve serotonine heropname blockers (Stein et al, 1994).

Psychotherapie

Psychotherapie is effectief bij pathologische jaloezie, zeker wanneer obsessies prominent aanwezig zijn (Bishay et al, 1989). Ook wordt relatietherapie aanbevolen, liefst in combinatie met behandeling op individuele basis.

Opname

Wanneer deze waanstoornis reden geeft om te denken dat er geweld zou kunnen optreden of niet goed reageert op de andere geschetste behandelmethoden kan er gekozen worden voor een vrijwillige opname.

Wanneer ook opname niet het gewenste resultaat geeft kan het uit elkaar halen van de partners de enige mogelijke oplossing zijn (Shepherd, 1961). Het is mogelijk dat de jaloerse partner ook na separatie doorgaat met het lastigvallen en zelfs stalken van de echtgenote of echtgenoot om verzoening te bewerkstelligen. Het mag duidelijk zijn dat in dit soort ernstige gevallen de juiste autoriteiten moeten worden ingeschakeld om de veiligheid van de partner te garanderen.

Prognose

Over het algemeen is de prognose voor ziekelijke jaloezie afhankelijk van de ernst en hoeveelheid symptomen, en of er al dan niet sprake is van co-morbiditeit. Tenslotte is ook van belang hoe goed de patiënt reageert op de verschillende behandelmethoden. Over het algemeen is in één op drie van de gevallen belangrijke vooruitgang zichtbaar na behandeling. De eerlijkheid gebiedt echter te zeggen dat er een slechtere prognose bestaat voor die gevallen, waar psychotische kenmerken een rol spelen. Ook is de kans op terugkeer van de stoornis na een periode van verbetering aanzienlijk.