Praktische hulp bij codependentie: omgaan met kinderen

Codependentie is een progressieve, psychische aandoening die vaak van generatie op generatie wordt doorgeven. Mensen die lijden onder codependentie maken hun eigenwaarde afhankelijk van de bevestiging en liefde van andere mensen. Ze gaan daarbij zover dat ze zichzelf vaak compleet ten diensten opstellen van hun naasten. Daarbij verliezen ze vaak hun eigen grenzen en behoeftes uit het oog, met vaak complete uitputting als gevolg. Vaak hebben mensen met codependentie ook kinderen. Het is dan belangrijk om te proberen de kinderen mee te geven wat de codependent zelf heeft gemist in zijn jeugd. Dit is echter wel een enorm moeilijke taak.

Kinderen in een functioneel gezin

Kinderen die opgroeien in een functioneel gezien, een gezin waarin de ouders opgegroeid zijn tot evenwichtige volwassenen, krijgen vaak op het gebied van geestelijke ontwikkeling een aantal belangrijke zaken mee waarmee ze om leren gaan met de gebeurtenissen van het leven:

• De kinderen worden ondersteund in hun manier van denken;
• De kinderen krijgen tools mee om met problemen om te leren gaan;
• De kinderen leren omgaan met onzekerheid en twijfels;
• De kinderen krijgen duidelijke regels mee.

Kinderen ondersteunen in hun manier van denken

In een goed functionerend gezin krijgen de kinderen de boodschap dat hun manier van denken goed is, ongeacht hun leeftijd en hun situatie. De kinderen zijn vrij om de standpunten van de ouders ter discussie te stellen en zij worden hierin met respect behandeld. Ouders en kinderen hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn. Ieder individu is vrij om te denken zoals hij of zij wil en dit wordt door de anderen aangemoedigd.

Kinderen die zijn opgegroeid tot volwassen codependent hebben geleerd dat anderen geen andere mening mogen hebben dan hun ouders, omdat dit te bedreigend is voor de eigenwaarde van de ouders. Vaak hebben zij geleerd dat zij in alles hetzelfde moeten zijn als hun ouders, omdat zij anders werden bedreigd in hun eigen veiligheid. Wanneer zij vervloeiden met hun ouders, hadden zij de grootste kans om liefde en aandacht te krijgen, om gezien te worden. Weliswaar niet op de manier dat er in hun eigen grenzen en behoeftes werd voorzien, maar wel op een manier waarop ze het vol konden houden binnen de onveiligheid van het gezin.

Wanneer een beschadigd kind is opgegroeid tot een volwassen codependent, is een van de eerste stappen om te leren dat andere mensen mogen verschillen van de codependent. Dit zal in het begin enorm bedreigend voelen, omdat hetzelfde zijn en vervloeien met mensen onderdeel was van het creëren van veiligheid gedurende de jeugd en het volwassen leven. Echter is het uitermate belangrijk om dit te leren. Ook voor de kinderen van de codependent.

Kinderen mogen andere ideeën hebben dan de ouders en daar voor uit komen. Het hebben van een eigen mening moet juist gestimuleerd worden. Echter is het wel belangrijk dat de kinderen zich wel houden aan de regels die gelden binnen het gezin en de regels die betrekking hebben op hun eigen gezondheid en veiligheid.

Codependentie en de omgang met problemen

In een functioneel gezin leren kinderen dat het hebben van problemen normaal is als onderdeel van het leven. Daarnaast wordt aan kinderen geleerd hoe ze problemen moeten aanpakken en zich erdoorheen moeten werken.

Mensen die opgroeien tot codependent leren vaak dat het hebben van problemen niet normaal is. Ze leren dat het hebben van problemen is gekoppeld aan je eigen onkunde om ermee om te gaan. Hierdoor leren ze dat ze zelf schuld hebben aan hun eigen problemen. Daarnaast leren ze ook niet hoe je problemen op kunt lossen. Wanneer een codependent aan het herstellen is, wordt hij zich voor het eerst bewust van het feit dat het leven vol is met problemen waar hij niet op is voorbereid en ook dat deze problemen niet zullen stoppen, maar onderdeel zijn van het leven. Dit kan voor erg veel stress zorgen, omdat iemand met codependentie vaak niet heeft geleerd hoe hij met problemen om kan gaan. Vaak heeft een codependent in zijn jeugd geleerd dat hij zelf zou moeten weten hoe hij problemen op zou moeten lossen. Zijn ouders konden hem daar niet bij helpen, omdat zij ook niet wisten hoe zij met problemen om moesten gaan. Daarnaast leeft een codependent vaak met de illusie dat als hij genezen is, hij geen problemen meer zou hebben. Wanneer een codependent bezig is met zijn herstel zal hij in eerste instantie worden overweldigd door het inzien van hoeveel problemen er eigenlijk zijn in zijn leven. Dit voelt vaak overweldigend en de codependent heeft vaak het gevoel dat hij de problemen niet aan kan. Vaak ook omdat hij de tools niet heeft. Dat kan een erg machteloos en wanhopig gevoel geven.

Hoe kinderen kunnen leren om te gaan met problemen

In een disfunctioneel gezin bemoeien de ouders zich met het besluitvormingsproces van de kinderen en nemen beslissingen voor hen of ze doen het tegenovergestelde en laten de kinderen hun eigen problemen uitzoeken, zonder dat de kinderen zelf goede probleemoplossende methodes kunnen bedenken.

Het is belangrijk om kinderen de boodschap mee te geven dat het leven niet altijd eerlijk is. Dat dat onderdeel is van het leven. Wanneer een kind het gevoel heeft dat het leven niet eerlijk is, is het belangrijk dit gevoel te erkennen en een gesprek aan te gaan over het waarom ze vinden dat het leven niet eerlijk is. Het kind wordt dan erkend in zijn gevoelens en ervaart dan dat zijn gevoelens er mogen zijn. Vaak heeft een kind het gevoel dat hij zijn eigen pijn niet kan dragen, omdat hij dit nog niet heeft geleerd. Het is dan de taak van de ouder om het kind gerust te stellen door te zeggen dat het pijn is dat hij voelt en dat iedereen zijn eigen pijn kan dragen.

Daarnaast is het goed om de problemen waar een kind tegen aanloopt te erkennen. Soms zijn problemen echt heel naar. En soms is er geen oplossing voor een probleem. De enige optie is dan om het probleem te laten voor wat het is en ondertussen goed voor zichzelf te leren zorgen. In de zin van lief zijn voor zichzelf en warmte en geborgenheid te krijgen.

Ouders en onzekerheid

Hoewel het in onze maatschappij als teken van kracht wordt gezien om geen emoties en onzekerheid te laten zien, is dit juist iets dat voor de ontwikkeling van kinderen wel belangrijk is. Wanneer ouders nooit hun twijfels delen over de dingen, leren kinderen dat hun ouders nooit twijfels hebben of nooit kritisch naar dingen kijken. Kinderen leren dan dat er van hen wordt verwacht dat ze zelf precies weten wat ze vinden en nooit ergens over twijfelen. Kinderen kunnen hier op latere leeftijd in vastlopen door het ervaren van schuldgevoelens of het gevoel het niet waard te zijn wanneer ze twijfels hebben. Vaak is dit ook wat er heeft gespeeld in het leven van een volwassen codependent. Hierdoor heeft de codependent nooit kunnen leren om te gaan met twijfels en onzekerheden en heeft hij geleerd dat die gevoelens niet normaal zijn.

Het is belangrijk om aan kinderen te laten zien dat je mens bent, met je onzekerheden en twijfels. En dat die er ook mogen zijn. Zowel een kind als een volwassene hoeven niet perfect te zijn of dingen perfect te doen. Integendeel. Een mooie stelregel hierbij is: wanneer het de moeite waard is om te doen, is het ook de moeite waard om het fout te doen.

Regels binnen het gezin

In een disfunctioneel gezin zijn geen regels. Of er zijn vage en tegenstrijdige regels, die het leven van een kind chaotisch maken. Ook kan het zijn dat er regels zijn waarvan verwacht wordt dat de kinderen zich eraan houden, maar dat de ouders zichzelf er niet aan houden. Een voorbeeld hiervan is dat er tegen een kind gezegd wordt dat het nooit mag drinken, terwijl de ouders elke avond enkele glazen alcohol nuttigen. Vaak is een volwassen codependent opgegroeid in een situatie waarin er enorm veel onduidelijkheid bestond over regels of dat de regels elke keer anders waren in dezelfde situatie. Een kind probeert in een dergelijke situatie voortdurend iets te bereiken wat hij nooit zal kunnen bereiken. Om veiligheid te halen uit chaos. Het kind zal zich hierdoor onveilig voelen en een continu gevoel van falen ontwikkelen.

Voor kinderen is het belangrijk om te weten waar ze aan toe zijn. Dat er duidelijke regels zijn, waar zowel de ouders als de kinderen zich aan houden. Duidelijke regels geven de basis voor een goed systeem voor normen en waarden op volwassen leeftijd en houvast tijdens het opgroeien.

Lees verder

• Praktische hulp bij codependentie: bouwen aan zelfvertrouwen
• Praktische hulp bij codependentie: de eerste stappen
• Praktische hulp bij codependentie: het destructieve trio
• Praktische hulp bij codependentie: je innerlijke kind
• Praktische hulp bij codependentie: leren doseren