Daten met een persoonlijkheidsanalyse van de Big Five

Daten is in. Maar aan daten kleven gevaren. Je wilt een relatie met iemand die qua persoonlijkheid bij je past. Hoe kom je dat te weten? Daartoe kan een korte handleiding van een viertal stappen je van dienst zijn. Een belangrijk onderdeel hiervan is een eenvoudige persoonlijkheidsanalyse aan de hand van vijf persoonlijkheidstrekken. Deze vijf trekken, 'Big Five' genoemd, kun je bij jezelf en de persoon waarmee je gaat daten eenvoudig nagaan. Voor valkuilen moet je echter op je hoede zijn. Het is belangrijk een date goed voor te bereiden. Aan dates kleven talrijke gevaren zoals blijkt uit de vele verhalen op tv en in bladen waar de dater uit was op andere zaken dan een vaste relatie. Onder dater wordt hier verstaan de persoon die met jou de date aangaat. Het is wenselijk dat als je een date maakt, je eerst rationeel in kaart brengt wat je eigen persoonlijkheidstrekken zijn en welke persoonlijkheidstrekken je bij de dater wenselijk vindt. In een aantal stappen kun je een date voorbereiden.

Korte handleiding

Met behulp van een viertal stappen wordt aangegeven waarop je, bij daten, zou kunnen letten. Bij deze stappen wordt uitgegaan van een vijftal persoonlijkheidskenmerken. Deze worden wel Big Five of te wel de Grote Vijf genoemd.

Big Five

De Big Five is een op onderzoek gebaseerde persoonlijkheidstheorie die de persoonlijkheid beschrijft vanuit vijf persoonlijkheidstrekken en dimensies. Deze zijn: de mate van extraversie, mate van meegaandheid, mate van ordelijkheid, mate van emotionele stabiliteit en mate van behoudendheid.

Stap 1: Persoonlijkheidstrekken van de Big Five

Je kunt zelf nagaan met behulp van de Big Five-kenmerken wat je persoonlijkheidstrekken zijn. Iedere persoonlijkheidstrek bevat een tegengesteld kenmerk. Op een schaal (lijn) van 1 tot 5 kun je nagaan in hoeverre je inschat waar een van je persoonlijkheidstrekken zich bevindt. Je kunt dit doen door dit met een kruisje op de lijn aan te geven. Bij ieder van de vijf persoonlijkheidstrekken kun je dit doen. Als je alle vijf hebt gedaan dan krijg je een totaalbeeld van je eigen persoonlijkheid.

Kenmerk 1: Extravert tegenover Introvert
Extravert: je bent over het algemeen opgewekt, actief hartelijk en leeft je in anderen in. Dat kun je doen door naar hun belevenissen en gevoelens te vragen. Je vindt het leuk om met andere mensen te praten. Stiltes in een gesprek vind je niet prettig.

Introvert: je komt bedachtzaam over. Voordat je een antwoord geeft overweeg je eerst de voor- en nadelen. Je bent vaak liever alleen en stelt je wat afstandelijk naar anderen toe op. Je vraagt niet gauw hoe anderen zich voelen of wat ze beleefd hebben. Je geeft niet direct antwoord op een vraag, vaak laat je een stilte vallen.


Kenmerk 2: Meegaandheid tegenover dominant
Meegaandheid: je bent meewerkend, bescheiden en behulpzaam. Je vriendelijkheid wordt gewaardeerd. Je bent echter nogal beïnvloedbaar: je bent het snel met anderen eens en laat je eigen mening dan varen. Je past je aan want je wilt geen problemen. In een gesprek laat je het initiatief graag aan de ander(en) over.

Dominant: je laat niet over je heenlopen, je komt voor jezelf op. Een ingenomen standpunt geef je niet gauw op. Discussie ga je niet uit de weg. In een gesprek heb je liefst de leiding en je bepaalt het gesprek door onderwerpen bespreekbaar te maken die je zelf interesseren. Je gaat direct op je doel af.


Kenmerk 3: Ordelijk tegenover wanordelijk
Ordelijk: je bent gedisciplineerd en werkt planmatig. Je houdt ervan om duidelijke regels op te stellen en afspraken te maken en na te komen. Je ziet er verzorgd uit zowel wat kleding als je uiterlijk betreft. Je formuleert correct, gebruikt bijv. geen schuttingtaal (klootzak, wat een lul etc.) of gevloek.

Wanordelijk: je neemt het je houden aan regels niet zo serieus, afspraken zeg je gemakkelijk af als het je uitkomt. Je springt in een gesprek ook vaak van de hak op de tak. Je geeft weinig om je uiterlijke verzorging en hoe je je kleedt. Je formulering is slordig, je maakt gebruik van schuttingtaal en gaat vloeken niet uit de weg.


Kenmerk 4: Stabiliteit tegenover neurotisch
(Emotionele) stabiliteit: je bent niet gauw de kluts kwijt. Problemen brengen je niet gauw van stuk. Je bekijkt problemen van meerdere kanten. Je blijft dan ook kalm en vrij ontspannen.

Neurotisch: je voelt je snel aangevallen, reageert dan geïrriteerd en prikkelbaar. Je kunt ook heftig reageren bij ook kleine problemen. Agressief gedrag naar de ander met scherpe soms krenkende bewoordingen is je niet vreemd. Sommigen kunnen het niet bij woorden laten en gaan over tot slaan, stalken etc.


Kenmerk 5: Mate van behoudendheid
Behoudend: je bent behoudend, nuchter en meer praktisch van aard. Je hebt een voorkeur voor het oude vertrouwde en kijkt op een objectieve en logische manier naar problemen.

Innovatief: je staat open voor veranderingen, bent nieuwsgierig, avontuurlijk en hebt een rijke fantasie. In het gesprek vertel je graag over vakanties, moderne kunst etc.

Stap 2: Persoonlijkheidstrekken van de dater

Je hebt jezelf nu in kaart gebracht. Ga nu na welke van de Big Five-persoonlijkheidskenmerken van de dater voor jou een goede aanvulling zouden zijn. Dat kunnen kenmerken zijn die je zelf niet hebt, maar het kunnen ook overeenkomende kenmerken zijn die je ook graag bij de dater ziet.

Stap 3: Gesprek tijdens de date

Ga na hoe je het gesprek zou kunnen voeren om achter de persoonlijkheidskenmerken van de dater te komen. In het gesprek merk je vaak al gauw of iemand extravert of introvert is en of er sprake is van dominantie of niet. Je kunt een aantal vragen voorbereiden zoals: Ben je avontuurlijk? Zo ja waaruit blijkt dat? (Bijv. reislustig.) Hoe pak je problemen aan bijv. bij ruzie? Let wel dat zulke vragen vaak sociaal wenselijke antwoorden kunnen opleveren. De dater geeft dan antwoorden waarvan hij of zij denkt dat je die graag wil horen. In vele gevallen ontdek je dat wel als je doorvraagt.

Stap 4: Na de date

Na je eerste date heb je al een indruk van de dater. Thuis kun je de persoonlijkheidstrekken van de dater nog eens in kaart brengen en afstemmen op die van jezelf. Je kunt dan ook nagaan of je een vervolgdate wenselijk vindt.

Valkuilen

Je kunt overrompeld worden door de dater op vele vlakken. Bijvoorbeeld de dater is knap, sexy, geeft sociaal wenselijke antwoorden of stelt zijn of haar leven of baan mooier voor dan dat deze in werkelijkheid is. Zenuwen en faalangst kunnen het beeld van de dater enigszins vertroebelen. Je kunt dan een verkeerd beeld van de dater krijgen. Mogelijk is ook dat je met een dater te maken krijgt die een persoonlijkheidsstoornis heeft. Dat kan variëren van een narcistische tot een paranoïde of antisociale persoonlijkheidsstoornis. Bij sommigen gaat het om geldelijk gewin, zij proberen je geld af te troggelen, anderen zijn uit op seks en dan is er ook nog een groep die contact blijft zoeken ondanks dat je het niet meer wilt (stalken).

Door verliefdheidgevoelens kun je de controle over je zelf verliezen. Emoties gaan dan overheersen en je verstand laat je in de steek. Dat komt omdat je het stofje dopamine in je hersenen aanmaakt waardoor je prettige gevoelens krijgt. Als dit stofje overheerst dan is de kans groot dat je denkvermogen de controle verliest. Door van te voren een date verstandelijk voor te bereiden heb je meer kans dat je de controle houdt. Een voorbereiding met behulp van de kenmerken van de Big Five kan daarbij helpen.