Praktische hulp bij codependentie: bouwen aan zelfvertrouwen

Praktische hulp bij codependentie: bouwen aan zelfvertrouwen Codependentie is een progressieve psychische aandoening, waarbij iemand zijn gehele eigenwaarde afhankelijk maakt van de bevestiging die hij krijgt van andere mensen. Dit gaat zo ver dat iemand zijn eigen grenzen en behoeftes compleet verliest en zich focust op het voldoen aan de grenzen en behoeftes van anderen. Codependentie staat niet vermeld in de DSM-V. Codependentie werkt als een verslaving. Een codependent zal steeds meer bevestiging van anderen nodig hebben om te kunnen functioneren. Doordat iemand met codependentie op den duur totaal geen contact meer heeft met wat goed voor hemzelf is en waar zijn grenzen en behoeftes liggen, gaat degene er op den duur kapot aan. Vaak komt er dan pas inzicht dat er iets niet klopt en dat er iets moet veranderen. Codependentie is een overlevingsstrategie van een onveilige jeugd. Bij het herstellen van codependentie is het belangrijk dat de codependent leert zelfvertrouwen uit zichzelf te gaan halen. Bouwen aan zelfvertrouwen dus.

Verantwoordelijkheid nemen

De eerste stap in het bouwen aan zelfvertrouwen is dat iemand die lijdt aan codependentie verantwoordelijkheid gaat nemen voor zijn eigen gevoelens en gedrag. Wanneer de codependent dat niet doet, zal hij zich als een slachtoffer blijven voelen en zich afhankelijk blijven opstellen van anderen, wat de codependentie alleen maar verergert. Veel mensen met codependentie duiken van de ene relatie in de andere, op zoek naar iemand die ze gelukkig kan maken en ze het gevoel kan geven compleet te zijn. Dit versterkt het gevoel van afhankelijkheid en de overtuiging dat een codependent het leven in zijn eentje niet aan kan. Pas wanneer de codependent verantwoordelijkheid gaat nemen voor zijn eigen leven, komen er openingen om te werken aan het herstellen van codependentie.

Natuurlijk zijn er altijd situaties waarin de iemand niet verantwoordelijk is voor de gebeurtenissen in zijn leven. Hierbij valt te denken aan: geweldsmisdrijven, ongelukken veroorzaakt door anderen, natuurrampen, ziektes, gedrag van anderen, etc.
Wanneer een codependent verantwoordelijkheid gaat nemen voor zijn eigen leven, is het belangrijk dat hij zich bewust is van zichzelf, van zijn behoeftes, van zijn grenzen en van zijn gevoelens. Vaak is het nemen van verantwoordelijkheid voor zijn eigen leven een ommekeer van 180 graden in gedrag. Wanneer je gewend bent om je geluk en gevoel van veiligheid van anderen af te laten hangen, kan het enorm beangstigend zijn om te beseffen dat anderen geen verantwoordelijkheid nemen voor jouw geluk, maar dat jij dit zelf zult gaan moeten doen. Het verwerken van dit besef kan veel verdriet, angst, boosheid en onveiligheid oproepen bij de codependent. Een codependent kan veel leren uit zijn gedrag naar andere mensen. Wanneer hij hard oordeelt over een situatie, zegt dit vaak veel over hemzelf. Bijvoorbeeld: wanneer een codependent een vriend feedback geeft dat hij teveel doet en eigenlijk rust zou moeten nemen, is dit vaak het signaal dat de codependent zelf teveel doet en eigenlijk rust zou moeten nemen.

Actie

Wanneer de codependent nieuw verworven vaardigheden omzet in actie met alle risico’s van dien, zal zijn zelfvertrouwen langzaam groeien. Het is belangrijk om te beseffen dat eerst het gedrag moet veranderen voordat gevoelens zullen veranderen.
In eerste instantie zal het stellen van grenzen, doen wat goed voor je is, je echte zelf laten zien, doen wat je wilt, erg onprettig voelen voor de codependent. Het kan zelfs leiden tot angst, schuldgevoelens en onzekerheid. Angst om fouten te maken, angst voor oordelen en angst om te falen. Vaak zijn dit gevoelens die de codependent als kind heeft ervaren en die het moeilijk maken om nieuwe stappen te zetten. Toch is het uitermate belangrijk dat de codependent zich door deze gevoelens heen worstelt, om zo te leren zichzelf op de eerste plaats te zetten. Het proces van nieuw gedrag aanleren, valt te vergelijken met het trainen van ongetrainde spieren. In het begin leidt de training tot spierpijn, maar hoe vaker de spieren worden gebruikt, hoe sterker ze worden en hoe minder spierpijn er optreedt. Wanneer er 'spierpijn' optreedt bij nieuw gedrag, is dit een bevestiging dat de codependent op de goede weg is.

Wanneer een codependent voor zichzelf leert kiezen, is het zaak dat hij begint met kleine stapjes in het nemen van verantwoordelijkheid. Bijvoorbeeld door 'nee' te zeggen als hij iets niet wil. Het is belangrijk om klein te beginnen, zodat het vertrouwen kan groeien en er steeds grotere stapjes/risico's kunnen worden genomen. Daarnaast is het zaak om zichzelf complimenten te geven voor elke stap en elk risico dat genomen wordt. Na een tijdje zal de codependent zichzelf steeds beter leren kennen en zal het steeds natuurlijker voelen om zijn ware zelf aan de buitenwereld te laten zien.

Tip

Maak een lijst van dingen die je graag doet en doe ze ook. Wacht niet tot er een vriend beschikbaar is om met je mee te gaan. Maak ook een lijst van dingen waar je bang voor bent om te doen en vraag hulp aan vrienden om je angsten hierbij uit te dagen.

Zichzelf durven zijn

Mensen met codependentie zijn bang om zichzelf te laten zien omdat er diep van binnen een overtuiging zit die ze vertelt dat ze het niet waard zijn om van te houden wanneer ze zichzelf zijn. Een codependent heeft vaak last van enorme verlatingsangst en is bang dat wanneer hij eerlijk en oprecht is en zichzelf laat zien, mensen hem zullen verlaten. Daarentegen zal een codependent er nooit op kunnen vertrouwen dat mensen hem echt leuk vinden om wie hij is, zolang hij zijn ware zelf niet laat zien. Wanneer een codependent zichzelf steeds meer leert kennen, zal hij eerst op zichzelf moeten vertrouwen en verantwoordelijkheid moeten nemen voor zichzelf voordat hij zichzelf kan laten zien aan anderen. Dit is een enorme uitdaging. Maar het doel heiligt de middelen. Want wanneer je als codependent jezelf kunt laten zien, leer je ook dat mensen je echt waarderen om wie je zelf bent.

Tip

Bekijk per dag wanneer je jezelf was en wanneer niet. Wat maakte dat je jezelf kon zijn? En wat zorgde ervoor dat je niet jezelf kon zijn? Hoe zou je dit in de toekomst kunnen veranderen?

Positief proberen te zijn

Elk moment van de dag kan er de keuze worden gemaakt om jezelf te prijzen of om jezelf naar beneden te halen. De pusher, criticus en perfectionist (het destructieve trio) spelen hier een belangrijke rol in. Een codependent is geneigd om zichzelf naar beneden te halen. En doet dit vaak al jaren. Om dit te veranderen is het belangrijk om zich daar bewust van te zijn en om in plaats van zichzelf naar beneden te halen te beginnen met zichzelf te steunen en aan te moedigen. Ook wanneer de codependent 'negatieve' gevoelens ervaart. Dit is vaak een enorme uitdaging omdat een codependent vaak heeft geleerd dat 'negatieve' emoties geen bestaansrecht hebben. Wanneer je gelooft dat je iets kunt, dan kun je vaak ook. Wanneer je gelooft dat je iets niet kunt, dan lukt het ook vaak niet.

Ieder mens houdt van complimenten, bevestiging en erkenning. Voor de codependent is het belangrijk om zijn eigenwaarde niet meer hiervan afhankelijk te maken, maar om zichzelf complimenten, bevestiging en erkenning te gaan geven. In het begin zal dit onwerkelijk voelen, maar wanneer de codependent dit vaker toepast, zal het steeds makkelijker worden en zal hij minder afhankelijk worden van anderen voor bevestiging, erkenning, en complimenten.

Door mensen met codependentie wordt zelfvertrouwen vaak verward met arrogantie. Zelfvertrouwen is gebaseerd op zelfkennis van de eigen krachten en beperkingen. Jezelf zijn en zelfvertrouwen vereist dat je jezelf compleet kent. Niet alleen je tekortkomingen. Wanneer zelfvertrouwen laag is, ligt de focus vaak op de tekortkomingen. Een codependent is zich vaak niet bewust van zijn goede eigenschappen en neemt deze vaak voor lief.

Tip

Maak een lijst van je positieve eigenschappen. Schrijf er elke dag een positieve eigenschap bij.

Afspraken met zichzelf

Mensen met codependentie hebben moeite om zich aan afspraken met zichzelf te houden en schuiven deze afspraken vaak op de lange baan of nemen deze afspraken niet serieus. Elke keer wanneer zij dit doen, verlaten zij zichzelf. Ook in dit geval is de codependent verantwoordelijk voor zijn keuzes en zijn acties. Het is belangrijk dat een codependent leert te kiezen voor zijn eigen belangen. Dit zal op de korte termijn misschien niet goed voelen, maar op de lange termijn wel en dat zal leiden tot meer eigenwaarde en zelfvertrouwen.

Meestal hebben mensen met codependentie enorm hoge verwachtingen van zichzelf. Het is belangrijk dat de verwachtingen die een codependent van zichzelf heeft redelijke verwachtingen zijn en dat hij zich daar ook aan kan houden. Hoe meer een codependent zich aan de afspraken die hij met zichzelf heeft gemaakt kan houden, hoe beter dit zal zijn voor zijn zelfvertrouwen.

Zelfcompassie en zelfliefde

Zelfvertrouwen groeit wanneer je in overeenstemming leeft met je eigen doelen, normen, waarden en behoeftes. Doe je dat niet, dan leidt het zelfvertrouwen eronder. Zelfacceptatie houdt in dat je jezelf volledig accepteert zoals je bent, in plaats van te bedenken hoe je leven beter zou zijn wanneer jij of de situatie anders was. Mensen met codependentie zijn heel sterk in het zichzelf vergelijken met anderen, zonder daarbij rekening te houden dat de buitenkant van anderen er vaak anders uitziet dan de binnenkant. Het is belangrijk dat de codependent zich hier van bewust wordt. Het helpt om te bedenken dat ieder mens precies goed is zoals hij is. Wanneer de codependent zichzelf leert accepteren, hoeft hij niet meer te strijden, zijn best te doen, zichzelf te verbeteren. Want hij is precies goed zoals hij is. Deze nieuwe overtuiging zal aan het begin even wennen zijn, maar zal zeker zijn vruchten afwerpen.

Om tot zelfliefde te komen is het belangrijk om jezelf te kunnen vergeven. Mensen met codependentie zijn er een ster in om zichzelf schuld aan te praten en zichzelf juist geen vergeving te schenken.

Tip

Maak een lijst van alle dingen die je hebt gedaan die onvergeeflijk voor jou zijn geweest. Probeer per situatie uit te vinden wat de achterliggende motieven waren. Waarom deed je dit? In welke behoefte van jezelf wilde je voorzien? Wat heb je van deze situatie geleerd?

De invloed van stress

Voor een codependent is het belangrijk te beseffen dat wanneer hij gestrest is, overspoeld is of uitgeput is, hij geneigd is om nog meer te doen in plaats van voor zichzelf te zorgen. Dit komt vaak voort uit het gevoel niet geaccepteerd te zijn in zijn jeugd. Een codependent heeft vaak geen rolmodel gehad om zich aan te spiegelen en weet dus vaak ook daadwerkelijk niet hoe je goed voor jezelf zou moeten zorgen. Voor een codependent is het zaak dat hij dit ook beseft en met compassie en zelfliefde naar zichzelf kan kijken. Ook wanneer hij moe, overspoeld of uitgeput is. Daarbij is het een belangrijk inzicht dat het gedrag van iemand met codependentie het resultaat is van wat hij geleerd heeft in zijn jeugd. Wanneer de codependent hier liefdevol naar kan kijken, kan hij zijn gedrag aanpassen in de toekomst. En met kleine stapjes leren voor zichzelf te zorgen door goed te leren luisteren naar zijn eigen grenzen en behoeftes.

Zelfliefde versus zelfmedelijden

Het verschil tussen zelfliefde en zelfmedelijden is dat zelfmedelijden gebaseerd is op angst, oordelen en woede over de gebeurtenissen die jou zijn overkomen. Bij zelfmedelijden speelt ook het idee dat dingen anders zouden moeten zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Bij zelfliefde accepteer je wat er is en ga je liefdevol met de emoties die de gebeurtenis teweegbrengt om.
Voor zelfliefde is vertrouwen nodig. Vertrouwen dat alle gevoelens er mogen zijn, zonder in angst of oordelen te schieten. Wanneer er sprake is van zelfliefde, is er de innerlijke overtuiging dat ondanks de heftigheid van de situatie of de gevoelens, de situatie doorstaan of overleefd zal worden. In veel situaties ontbreekt dit vertrouwen bij de codependent. Het is dan belangrijk dat hij tijd voor zichzelf zal vrij maken om zijn emoties de rust en ruimte te geven en er liefdevol naar kan kijken. Op momenten dat hij zich onveilig voelt, kan hij tegen zichzelf zeggen dat hij op dit moment veilig is.

Werken aan jezelf en herstellen van codependentie is een moeilijk en langdurig proces. Niet iets dat je in een paar weken onder de knie hebt. Geduld is hierbij heel belangrijk. En ook het besef dat fouten gemaakt mogen worden. Want juist door fouten leer je. Wat extra liefde en mildheid naar zichzelf is geen overbodige luxe voor een herstellende codependent.

Lees verder

© 2016 - 2024 Denisehagmeijer, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Codependentie en relatiesCodependentie en relatiesMensen met codependentie, ook wel mede-afhankelijkheid genoemd, maken hun eigenwaarde vaak volledig afhankelijk van ande…
De vier fases van herstel van codependentieDe vier fases van herstel van codependentieCodependentie, ook al wel mede-afhankelijkheid genoemd, is een psychische aandoening die volgens de statistieken speelt…
Codependentie en narcismeCodependentie en narcismeHet komt vaak voor dat een narcist een relatie krijgt met een codependent. Dit komt omdat beide partijen elkaar feilloos…
Codependentie en locus of controlCodependentie en locus of controlCodependentie is een pijnlijke afhankelijkheid van de goedkeuring en bevestiging van andere mensen, in de hoop door die…

Praktische hulp bij codependentie: leren doserenPraktische hulp bij codependentie: leren doserenCodependentie is een progressieve psychische aandoening waarbij iemand zijn eigenwaarde volledig afhankelijk maakt van d…
Hoe goed zijn goedbedoelde adviezen?Hoe goed zijn goedbedoelde adviezen?Iedereen maakt het zo nu en dan mee: die goedbedoelde adviezen die je vaak ongevraagd gegeven worden. Ongetwijfeld met d…
Bronnen en referenties
  • Codependency for Dummies - Darlene Lancer, isbn 9781118982082, geraadpleegd op 15 september 2016
  • Pia Mellody - Grenzeloos liefhebben, ISBN13: 9789076407654, geraadpleegd op 15 september 2016
  • Melody Beatty - Leef je eigen leven, ISBN13:9789031501328, geraadpleegd op 15 juni 2016
Denisehagmeijer (62 artikelen)
Gepubliceerd: 16-09-2016
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.