Persoonlijkheidstype observeerder als collega op het werk

Je vindt ze op elke werkplek. Mensen die het liefst alleen werken. Sterker nog: ze vinden het juist fijn om zelfstandig te kunnen werken, zonder dat anderen zich ermee bemoeien. Iemand die van nature een observeerder/waarnemer (of denker) is houdt ervan om intellectueel uitgedaagd te worden en denkt graag na over mogelijke oplossingen voor een probleem. Samenwerken met collega's kan hij lastig vinden, omdat zij hem voor zijn gevoel vooral van zijn werk afhouden. Bijvoorbeeld door eindeloze vergaderingen te plannen of te veel tijd nemen waarin ze zich bezig houden met futiliteiten, die in zijn ogen weinig met het werk te maken hebben. Als persoon houdt de waarnemer ervan de dingen die om hem heen gebeuren, te observeren om deze indrukken later te kunnen analyseren en begrijpen. Hij beslist met zijn verstand. Gevoelens vindt hij lastig: hij kan er doorgaans ook weinig mee.

De observeerder als persoonlijkheidstype

De naam zegt het eigenlijk al: de observeerder (ook wel waarnemer genoemd) is iemand die liever toekijkt dan dat hij zelf actief zijn bijdrage levert aan allerlei gebeurtenissen. Hij vindt het veel fijner om de dingen die hij meemaakt in het leven, in alle rust te overdenken en te analyseren teneinde de zin ervan te begrijpen.

Deze persoon houdt ervan om informatie te verzamelen over onderwerpen die hem interesseren. Hij kan daar helemaal in opgaan en is graag alleen met zijn gedachten. Bij andere mensen voelt hij zich al snel niet op zijn gemak. Groepen mensen zijn hem algauw te groot of te luidruchtig. Hij heeft tijd nodig om alleen te zijn en is erg gesteld op zijn privacy. Hij is graag in de stilte om kennis op te doen en nieuwe dingen te leren. Deze wil hij vervolgens begrijpen en hij besteedt veel tijd met nadenken over het hoe en waarom van de dingen.

Gevoelens zijn lastig

De waarnemer kan niet tegen slap geklets. Hij houdt niet van oppervlakkige small-talk en komt graag meteen to the point. Emoties en het uiten ervan, vindt hij lastig. Wanneer mensen in zijn bijzijn emotioneel worden, weet hij zichzelf niet goed een houding te geven. Zelf komt hij bij anderen afstandelijk over. Dit kan schijn zijn. Iemand van het persoonstype observeerder kan zelfs heel gevoelig zijn. Het lukt hem alleen vaak niet, zijn emoties direct te uiten. Pas wanneer hij alleen in zijn eigen, veilige omgeving is, kan hij de tijd nemen 'om het filmpje af te spelen'. Dan beleeft hij wat er gebeurd is als het ware opnieuw, maar nu wel met bijbehorende emoties. Hij heeft tijd nodig om dingen eerst verstandelijk op een rijtje te zetten, voordat hij er iets bij kan voelen.

Nog wat eigenschappen

Een observeerder leeft vooral in zijn hoofd. Hij gebruikt veel tijd om over de dingen na te denken en heeft niet zoveel met uiterlijk vertoon. Hij houdt van eenvoud en soberheid. Heeft niet veel nodig om te leven. Veel mensen die dit persoonlijkheidstype hebben leven zonder partner in een sober ingerichte accommodatie. Behoefte aan luxe voelen ze niet. Spullen zijn vooral functioneel.
De observeerder houdt er niet van te worden ingepland; als anderen bepalen wat hij wanneer moet doen. Hij is graag vrij en heeft een hekel aan sociale verplichtingen. Menselijk contact kan bovendien vermoeiend zijn voor hem. Wanneer hij overdag bezoek heeft gehad, kan het zijn dat hij 's avonds alleen moet kunnen zijn, teneinde de accu weer op te laden. Waar andere mensen energie opdoen uit het hebben van contacten, kost menselijke interactie de waarnemer doorgaans alleen maar energie. Een waarnemer houdt ervan privé en zakelijk gescheiden te houden. Werk en thuis zijn vaak twee verschillende werelden voor hem. Thuis deelt hij weinig over zijn werk en visa versa.

Een aantrekkelijke werksituatie

Voor een observeerder is het belangrijk dat hij, liefst alleen, in alle rust kan werken aan een project dat zijn interesse heeft. Hij is solistisch ingesteld en is derhalve niet zo geschikt voor werk waarbij in een teamverband gewerkt moet worden. Werk waarin de ene collega afhankelijk is van het werk dat de ander verzet en waarbij veel overlegd moet worden. De waarnemer of observeerder is doorgaans sociaal niet zo vaardig en zal zich bovendien al snel ergeren aan small-talk of gepraat over het afgelopen weekend. Daarbij vindt hij het niet prettig om tijdens zijn werk gestoord te worden en vindt hij het niet fijn als anderen hem precies vertellen wat hij moet doen, zonder dat hij dit zelf kan bepalen. In zijn werk wil hij bovendien graag intellectueel geprikkeld worden.

Een aantrekkelijke werksituatie bestaat voor de observeerder uit de volgende elementen

• Autonomie is zeer belangrijk: een baan waarin hij zijn eigen koers kan bepalen.
• Een rationele structuur: 'praatberoepen', waarbij veel draait om gevoelens zijn niet zo geschikt.
• De kans om alleen te kunnen werken, het liefst achter gesloten deuren.
• Veel tijd en ruimte om zichzelf voor te bereiden (bijvoorbeeld ruim een week van te voren inzage in de notulen voor de volgende vergadering).
• Minimale begeleiding.
• Zo min mogelijk regels en limieten.
• Weinig intermenselijke contacten en eisen.
• Rust en privacy op de werkvloer.

Geschikte beroepen

De observerende persoonlijkheid kiest doorgaans voor beroepen waarbij zijn hersenen kan gebruiken en bovendien in alle rust en afzondering kan werken. Je kunt dan denken aan de volgende functies:

• archeoloog
• fysicus
• boswachter of schaapherder
• computerprogrammeur
• elektricien
• research- en ontwikkelingsmedewerker
• een technisch beroep
• beleidsmatige functies
• financiële dienstverlening

Wanneer de observeerder wat trekjes van de individualist in zich heeft, kan het zijn dat hij een wat minder eenzaam beroep kiest, waarbij hij, zoals een observeerder het zelf verwoordde, sociaal kan zijn zonder al te veel betrokkenheid. Deze man werkte in de dienstverlening als manager en adviseur en kon juist, doordat hij zich emotioneel niet te zeer betrokken voelde bij de mensen die hij hielp, de situatie blijven overzien en hen effectief helpen. Ook zijn er nogal wat schrijvers onder het observerende persoonlijkheidstype. Als schrijver kun je namelijk allerlei sociale situaties observeren en daarover schrijven, zonder er zelf actief aan deel te nemen. Daarbij is schrijver een solistisch beroep. Schrijven gebeurt vaak in afzondering; de schrijver trekt zich terug in zijn eigen (fantasie)wereld en is dan soms even voor niemand echt te bereiken.

De observeerder en zijn werkstijl

De observeerder kan zich doorgaans goed concentreren en zich helemaal richten op het werk waarmee hij bezig is. Hij is in staat problemen snel te analyseren en kan daardoor ook naar oplossingen zoeken. Hij kan ontzettend goed plannen en heeft daarbij ook het overzicht omtrent wat op langere termijn de gevolgen van een bepaalde keuze zouden zijn. Door goed te observeren kan hij bepaalde processen doorgronden en een oplossing bedenken. Hij houdt ervan dingen uit te puzzelen en effectieve methodes uit te denken. Zijn kracht zit in zijn denkvermogen. Hij denkt strategisch, analyseert problemen en komt met een gedegen oplossing.

Wanneer hij zijn werk leuk vindt, zal hij het met toewijding doen. Hij doet er alles aan de doelen die hij zichzelf gesteld heeft ook te realiseren. Voor zijn collega's is hij de 'man van weinig woorden', op wie je kunt bouwen. Hij is eerlijk en wat hij zegt, doet hij ook. In zijn werk vindt hij het belangrijk om zinvol bezig te zijn. Wanneer hij dat gevoel heeft, zal hij er voor de volle honderd procent voor gaan.

Wat een observeerder niet fijn vindt

Een observeerder werkt doorgaans nauwgezet. Graag weet hij van te voren wat er van hem verwacht wordt, al vindt hij het niet fijn als de uitwerking daarvan volledig voor hem wordt ingevuld. Hij bereidt zich graag grondig voor als er bijvoorbeeld een vergadering op de agenda staat.

Hij houdt niet van onverwachte dingen. Een vergadering die ineens wordt ingepland, of werk wat ineens op zijn bureau gegooid wordt. Hij vindt het verschrikkelijk als mensen hem van zijn eigen werk afhouden en heeft dan het gevoel dat anderen zijn tijd verspillen. Tijd, die hij beter aan zijn eigen projecten zou kunnen besteden. Andere dingen waar hij moeite mee kan hebben zijn:

• Onduidelijkheid over de koers/visie
• Vergaderingen met een 'open einde'. Hij wil graag weten hoeveel tijd iets kost en hoe laat hij klaar is
• Drukte op de werkvloer, veel veranderingen, of luidruchtige gesprekken
• Heftige discussie en confrontaties tussen collega's
• Emotionele uitbarstingen van collega's of gesprekken waarbij emoties een grote rol spelen
• Onvoldoende tijd om na te denken
• Gebrek aan privacy

Wat je kunt doen om een prettige samenwerking te bevorderen

Wanneer je een observeerder als collega in een paar woorden zou moeten beschrijven, zou je kunnen zeggen dat hij saai is maar betrouwbaar. Je weet wat je aan hem hebt en wanneer hij eenmaal het nut van zijn taak inziet, is hij zelfs een harde, toegewijde werker.

Als leidinggevende is het belangrijk hem duidelijke, specifieke instructies te geven. Hij weet graag wat er van hem verwacht wordt, maar houdt er wel van om intellectueel uitgedaagd te worden. Klakkeloos instructies opvolgen is niet zijn ding. Hij wil weten waarom hij iets op een bepaalde manier moet doen of kunnen nadenken over hoe een taak het beste uitgevoerd kan worden. Als collega's kun je er rekening mee houden dat de observeerder niet zoveel kan met emoties. Gebruik goed onderbouwde argumenten om iets van hem gedaan te krijgen en werk niet op 'zijn gevoel', want doorgaans weet hij zich juist daar geen raad mee. Bedenk ook dat de observeerder soms de behoefte voelt, zich even af te zonderen. Dit is niet persoonlijk bedoeld, maar nodig om de batterij weer te kunnen opladen.