Persoonlijkheidstest via de Birkman-methode

Om een helder inzicht te krijgen in je eigen sterkten en zwakten van je stijl van werken, je behoeften ten aanzien van de werkomgeving, je beroepsmatige belangstelling en je stressgedrag op de werkplek kun je gebruik maken vele persoonlijkheidstesten. Een ervan is de Birkmantest. Als deelnemer aan deze test vul je een uitgebreide vragenlijst in, die verwerkt wordt tot een op jouw persoon gerichte rapportage. Deze Birkman-methode is een zelfbeoordelingsinstrument en is ontwikkeld door de Amerikaan dr. Roger Birkman. Het uiteindelijk doel van dit feedbackinstrument is het vergroten van het zelfinzicht.

Carl Gustav Jung

Carl Gustav Jung (1875 –1961), een psychiater en psycholoog uit Zwitserland, kwam in 1921 met zijn boek Psychologische typen. Hierin poneert hij de theorie dat er vier basistypen van menselijke persoonlijkheid bestaat. Hierbij stelt Carl Jung contrasterende functies tegenover elkaar: denken en voelen enerzijds, en perceptie (waarneming) en intuïtie anderzijds. Een bijkomende belangrijke factor is of de psyche naar binnen (introvert) of naar buiten (extravert) is gericht. Deze theorie is de basis voor de Birkmantest.

Bommenpiloot Roger W. Birkman

De Amerikaanse organisatiepsycholoog Roger W. Birkman (1919) is de grondlegger van de Birkmantest, een psychologische persoonlijkheidsassessment waarmee nu al zestig jaar lang inzicht wordt verkregen en verstrekt in de verschillende menstypes die er bestaan. In de Tweede Wereldoorlog werd Birkman een B-17 bommenwerperpiloot bij de Amerikaanse luchtmacht. Tijdens deze periode in zijn leven raakte hij geïnteresseerd in het vraagstuk waarom er individuele verschillen zijn in het gedrag van piloten. Aan het einde van de jaren veertig onderzocht hij aan de universiteit van Houston hoe je een bruikbaar selectie-instrument voor het aannemen van piloten bij de United States Air Force kon verkrijgen. Door het uitvoeren van empirisch onderzoek naar mensen in organisaties is er een theorie, assessmentmethode en bijbehorende vragenlijst ontstaan die informatie verschaft over iemands zelfperceptie, de sociale context en arbeidskansen. De Birkman-methode verschaft daarbij inzicht in de individuele behoeften en daarmee ook de arbeidsmotivatie.

Vragenlijst

Door het invullen van een vragenlijst wordt een profiel van de eigen persoon gecreëerd. Dit profiel bestaat uit een aantal onderdelen, namelijk:

• De interesses en de soort activiteiten waaraan voorkeur wordt gegeven.
• De gewoonlijke, meest effectieve gedragsstijl.
• De persoonlijke behoeftes (innerlijke drijfveren).
• Mogelijk gedrag in voor de persoon frustrerende, stressvolle situaties.
• Mogelijkheden om effectiever te zijn.

De ideeën van Birkman zijn daarbij dat als wordt voldaan aan de persoonlijke behoeftes en interesses de persoon in kwestie in de optimale gedragstijl zit en daardoor zijn of haar kwaliteiten kan ontplooien en voor de ander zichtbaar kan maken. Echter als er niet wordt voldaan aan die behoeftes en interesses kan de persoon gefrustreerd raken en stressgedrag gaan vertonen. Birkman geeft tips om dit stressgedrag te verminderen of op te lossen. Door je denken en gedrag aan te passen ga je beter functioneren en voel je je ook prettiger.

Vier persoonlijkheidstypen

Roger Birkman maakt in zijn theorie gebruik van vier hoofdvariabelen waarbij de combinatie leidt tot vier persoonlijkheidstypen. De variabelen zijn taakgericht versus mensgericht en introvert (indirecte betrokkenheid) versus extravert (directe betrokkenheid). Grafisch leidt tot een kwadrant met vier menstypes, ieder aangeduid met een eigen kleur en containerbegrip. Het betreft hier de doener (rode kwadrant), de prater (groene kwadrant), de denker (blauwe kwadrant) en de bewaker (gele kwadrant). Elk menstype heeft zijn eigen interesses, kwaliteiten, voorkeursgedrag, behoeften en stressgedrag. Ook wordt er speciaal aandacht aan besteed hoe zich dit dan zich verhoudt tot andere menstypes, in het bijzonder hoe de communicatie hierbij verloopt en wat de kansen zijn ter verbetering hiervan.

Onderdelen van het persoonlijkheidsprofiel

Het persoonlijkheidsprofiel dat via de vragenlijst wordt opgesteld is zeer omvangrijk. Een aantal hoofdkarakteristieken is van belang om het model snel te begrijpen en toepasbaar te maken. Dit betreft de voorkeursstijl, de behoeftes, het stressgedrag, de persoonlijke belangstelling en de organisatorische focus.

Voorkeursstijl

Als mensen in hun voorkeursstijl zitten dan functioneren ze het beste. Dan zie je bij de doeners (rood) dat ze vriendelijk, beslist en energiek, openhartig en/of logisch zijn. De voorkeursstijl van de praters (groen) uit zich in zaken als competitief, zelfbewust, flexibel en het tonen van enthousiasme over nieuwe zaken. De denkers (blauw) zullen invoelend, selectief sociaal, bedachtzaam, beschouwend en optimistisch zijn. En als laatste van de vier menstypes zullen de bewakers (geel) ordelijk, geconcentreerd, voorzichtig en volhardend gedrag laten zien.

Behoeftes

De behoeftes behelzen de motivatie van anderen of van de context (de situatie) om het eigen voorkeursgedrag mogelijk te maken. De doener (rood) zal graag aangemoedigd worden om actief in groepen te participeren, wil graag veel te doen hebben en direct en logisch door andere mensen worden benaderd. De praters (groen) willen graag een situatie waarin het mogelijk gemaakt wordt om zelfbewust te zijn, waarin flexibiliteit wordt toegestaan en waarin nieuwe zaken en variatie worden aangeboden. De denkers (blauw) willen graag dat anderen hen persoonlijke ondersteuning geven en dat er voldoende tijd is voor reflectie en het nemen van moeilijke beslissingen. De bewakers (geel) willen graag dat er een klimaat van vertrouwen wordt geschept, waarin consistentie de boventoon voert en dat er een georganiseerde werkwijze wordt bevorderd.

Stressgedrag

Stressgedrag kan ontstaan als er niet aan de behoeften wordt voldaan en als dat gebeurt zal er bepaald gedrag worden vertoond wat niet in positief opzicht functioneel zal zijn bij het persoonlijk functioneren. De doener (rood) zal ongeduldig worden en gevoelens van anderen gaan afwijzen, terwijl de prater (groen) anderen begint te wantrouwen en vastgestelde afspraken niet meer zal gaan volgen. Het stressgedrag van de denker (blauw) zal leiden tot sociale verplichtingen negeren, besluiteloos worden en het moeilijk vinden om in actie te komen. De mensen met het profieltype bewaker (geel) zullen de regels overdreven gaan benadrukken en zullen weerstand bieden aan noodzakelijke veranderingen.

Belangstelling

De belangstelling betreft de activiteiten waaraan een persoon de voorkeur geeft om uit te voeren. Birkman kent tien interessegebieden; administratie, getallen, taal, techniek, sociale dienstverlening, kunst/vormgeving, overtuiging, wetenschap, muziek en buitenwerken. Elke beroepsmatige belangstelling is in de theorie gedefinieerd. Zo is administratie omschreven met betrokkenheid bij administratieve posities zoals registratie, informatieverwerking, verwerking van cijfers, en personeelsfuncties waarbij voorspelbare resultaten en specifieke controle worden gevraagd.

Organisatorische focus

De organisatorische focus geeft aan wat de best motiverende werkomgeving voor een persoon is. Bij de doener (rood) is dat een werkomgeving waarin de nadruk ligt op praktisch, actiegericht met nadruk op de tenuitvoerlegging (het doen). Bij de prater (groen) ligt de nadruk op verkopen, stimuleren, leiden en anderen motiveren. De denker (blauw) heeft een voorkeur voor een werkomgeving waarbij de accenten liggen op planning, innovatie en "het creëren". Tenslotte wil de bewaker (geel) een werkomgeving waarbij de nadruk ligt op richtlijnen, toezicht en kwaliteitsborging in een cultuur die is gebaseerd op efficiëntie en procedures. Samengevat in de Birkmanterminologie: rood staat voor uitvoering, groen voor communicatie, blauw voor strategie en geel voor administratie.

De god Apollo

De uitslag van de Birkmantest is individu-gericht, maar staat heel sterk in de context van de werkomgeving. In de aan de god Apollo gewijde tempel in Oudgriekse Delphi stond op de muren de volgende twee opschriften: "Ken u zelf" en "Alles met mate". Jezelf kennen, zowel sterkten als zwakheden, is zeer belangrijk voor het verkrijgen van een prettig leven. En als je daarbij ook nog je medemens kent, en rekening houdt met zijn en haar belangen dan wordt de wereld en ook het leven gezamenlijk een stuk mooier.