Weg met dwangmatige handelingen

Eigenlijk hebben we allemaal wel één of meer dwangmatige handelingen. De kleine ietwat dwangmatige handelingen zijn in ons dagelijks functioneren vaak te verwaarlozen. Anders wordt het als het dwangmatige karakter je normale leven overhoop haalt. Je moet je als het ware aanpassen aan je dwangmatigheden en je kunt, afhankelijk van hoe ernstig het is, soms niet meer normaal functioneren. Wat zijn de achterliggende gedachten, wat kan je zelf doen en wanneer moet je hulp inroepen?

Dwangmatig als struikelblok

Als je last hebt van dwangmatig handelen, dan moet je dit eigenlijk zien als een soort “ritueel”. Meestal zit er een bepaald ritme/patroon in de manier van handelen. De basis ligt in het feit dat gedachten (obsessies) als het ware geneutraliseerd moeten worden. De angst, spanning, stress die mogelijk op kan treden, moet door deze handelingen voorkomen worden.

De gedachten zijn sterker en voor de persoon in kwestie moeten alle negatieve gevolgen uit de weg geruimd worden door het uitvoeren van een bepaalde dwangmatige handeling. Aangezien het symptoombestrijding is, wordt de basis niet aangepakt en is de kans dat het dwangmatige karakter toeneemt alleen maar groter.

Gevoeligheden?

De gevoeligheid iets dergelijks te ontwikkelen ligt net even iets meer bij de man of vrouw die perfectionistisch en controlerend is ingesteld. De controle willen hebben over het leven, is niet mogelijk. Maar dat levert bij de man of vrouw die er gevoelig voor is, precaire momenten op. Door de dwangmatige handeling uit te voeren, wordt het betreffende voorval (of eigenlijk de consequenties die in het hoofd zitten) geneutraliseerd.

Per saldo wordt het erger als je in een stressvolle periode zit of de druk wordt – om wat voor reden dan ook – opgevoerd. Hier ligt een aspect waar je zelf mee aan de slag kunt gaan. Stress in bedwang houden, levert altijd wat op. Aanhoudende stress kan je immers lamleggen.

In de praktijk

Nou kennen we allemaal wel het extra controleren van een gesloten deur, is deze immers wel gesloten of hebben we het gas wel uitgedaan? Dit zijn over het algemeen geen dwangmatige gedachten die levens verstorend zijn.

Anders wordt het als je dwangmatig je leven gaat beïnvloeden. Bijvoorbeeld met grote regelmaat je handen wassen, zonder echte aanleiding. We spreken dan over een vorm van smetvrees, met alle gevolgen van dien. Of denk aan de man of vrouw met een dwangmatige verzamel- c.q. bewaarwoede. Alles moet bewaard worden, terwijl er geen reden toe is. Het frappante van het verhaal is dat mensen redenen proberen te bedenken waarom het toch vooral niet weggegooid mag worden. Het gevolg is dat mensen met overvolle huizen komen te zitten en door de bomen het bos enig moment niet meer zien.

Wat kan je zelf doen?
Behalve dat je in veel gevallen toch echt hulp in moet roepen van een professional, zijn er wel wat zaken die je zelf kunt doen.
Uitgangspunt is het gedeelte waar je basisprobleem, en waar de professional je mee kan helpen, niet gestimuleerd wordt. Dat wil dus zeggen dat je stressvolle situaties en momenten dat iets of iemand de druk opvoert, uit de weg moet gaan. Zorg dat je zo ontspannen als mogelijk werkt. Stress is echt funest als je dwangmatig handelt.

Enkele voorbeelden;

• Je stressniveau daalt als je de dwangmatige gedachte uitblokt, door lichamelijk actief te zijn met iets ontspannends. Sporten is hier een goed voorbeeld van. Het zet je lichaam aan het werk en je bent er actief mee bezig en vervelende dwangmatige gedachten zullen eerder verdwijnen.
• Maar een goed gesprek met iemand waar je je veilig bij voelt, kan ook helpen. Je praat het als het ware van je af. Je gedachten zijn bij het gesprek, wat niet aan het denken zet over je dwangmatigheid en bovendien kan een goede gesprekspartner je ook een opgelucht gevoel geven.
• Laat een gesprek ook licht werpen op je controlerende gedrag. Als je er over spreekt, kan het je al nieuwe inzichten geven. Daarmee niet gezegd dat het controlerende aspect zomaar weg is, maar het helpt te relativeren. Immers, waarom doe je eigenlijk wat je doet?

Tot slot

Dwangmatigheden kunnen levensverstorend zijn en dat van de huisgenoten er in meenemen. Het is van belang dat je er iets mee doet en hoewel je zelf wat kunt doen, gaat het niet zomaar vanzelf over. Meestal is begeleiding van een professional en prima insteek om van je probleem af te komen.