ADHD bij kinderen: een stoornis of modegril?

ADHD, iedereen kent wel iemand met deze stoornis. Niet altijd wordt iemand met ADHD serieus genomen, want iedereen is toch wel een eens een beetje druk. En vroeger mocht je gewoon druk zijn zonder dat daar meteen een diagnose op geplakt hoefde te worden. Anderen vinden dat ADHD wel degelijk een ernstige stoornis is die serieus genomen moet worden. Is ADHD echt iets van de laatste tijd, een modegril? Of is er wel degelijk sprake van een stoornis?

Wat is een ADHD stoornis?

De DSM-IV-TR is het statistisch en diagnostisch handboek voor psychiatrische stoornissen. Aan de hand van dit boek kunnen diagnose worden gesteld, zoals bijvoorbeeld depressie, persoonlijkheidsstoornissen, affectieve stoornissen en ook ADHD. In de DSM-IV-TR staat ADHD omschreven als: “Een aanhoudend patroon van inattentie en/of hyperactiviteit-impulsiviteit, dat meer frequent en in ernstigere vorm op de voorgrond treedt dan doorgaans wordt geobserveerd bij personen met een vergelijkbaar ontwikkelingsniveau.”

Iemand met ADHD heeft beperkingen op minimaal één van de volgende drie gebieden:

• Hyperactiviteit
• Impulsiviteit
• Aandacht

Hyperactiviteit

De beperkingen op het gebied van hyperactiviteit uiten zich met name door de moeite die het kind heeft om stil te zitten. Een kind met ADHD staat vaak op in situaties waarvan eigenlijk van het kind wordt verwacht dat hij/zij blijft zitten zoals op school of tijdens het eten. Een kind met AHD beweegt vaak onrustig zijn lichaam, terwijl daar geen duidelijke aanleidingen toe zijn. Een kind met ADHD is constant druk in de weer en weet niet van ophouden. Ze doen gek, rennen rond, klimmen overal op en lijken af en toe wel op een wervelwind. Ook het vele en snelle praten is een kenmerk. Tijdens het praten is vaak weinig aandacht voor de andere persoon, omdat een kind met ADHD aan een stuk door praat. Daarnaast uit de hyperactiviteit zich in het constant maken van geluiden, zoals zingen neuriën, het maken van rare geluiden en in zichzelf praten zonder dat daar verder een reden voor is.

Impulsiviteit

Impulsiviteit valt op doordat een persoon met ADHD anderen in de rede valt. Ze geven al antwoord voordat de vraag af is en ze denken niet na voordat ze iets zeggen. Ze hebben veel moeite om op hun beurt te wachten. In hun handelen zijn ze zeer impulsief, ze denken niet na over de gevolgen en beginnen gewoon. Hierdoor kunnen gevaren en risico's over het hoofd worden gezien.

Aandacht

In de praktijk betekent de beperking op het aandachtsgebied dat een kind slordig werkt of tijdens het werk veel fouten maakt. Daarnaast heeft een kind vaak moeite met het afmaken van een taak. Een kind lijkt vaak niet te luisteren, wanneer er tegen hem of haar gesproken wordt. Kinderen met ADHD dagdromen daarnaast veel in vergelijking met leeftijdgenoten. Ook komt het werk vaak niet op tijd af, doordat een kind met ADHD snel is afgeleid door zowel interne als externe prikkels. Tijdens het maken van het werk heeft een kind met ADHD veel aan- en bijsturing nodig, omdat ze moeite hebben met het houden van overzicht en ze vaak van de ene op de andere activiteit overspringen.

Diagnose

Een ADHD diagnose hoor je niet zomaar te krijgen. Alvorens men kan spreken over ADHD moet zijn gebleken dat:

• Er voldaan wordt aan meer dan 6 van de 9 symptomen van aandachtstekort en/of meer dan 6 van de 9 symptomen van hyperactief-impulsief gedrag, zoals omschreven in de DSM-IV-TR. Deze symptomen moeten tenminste 6 maanden aanwezig zijn geweest en niet passen bij het ontwikkelingsniveau van de persoon
• Daarnaast moeten een deel van deze symptomen al aanwezig zijn voordat de persoon zeven jaar oud was
• De beperkingen moeten zich uiten op meer dan twee terreinen. Bij iemand die alleen thuis voldoet aan de symptomen en op geen enkele andere locatie (zoals school of op sport), kan geen ADHD diagnose worden gesteld.
• Daarnaast moeten er duidelijke aanwijzingen zijn van significante beperkingen in het sociale, school- of beroepsmatig functioneren.
• De symptomen kunnen niet beter worden verklaard door een andere stoornis, bijvoorbeeld autisme, een persoonlijkheidsstoornis of een stemmingsstoornis.

Subtypen

Niet iedereen met ADHD heeft beperkingen op het gebied van aandacht, impulsiviteit en hyperactiviteit. De DSM-IV-TR onderscheidt drie subtypen, te weten: ADHD gecombineerd type, ADHD overwegend onoplettendheidstype en ADHD overwegend hyperactief/impulsief. Het eerste subtype komt het meeste voor, 82% van de mensen met een ADHD diagnose valt binnen dit subtype. Deze personen hebben beperkingen op alle drie de gebieden. Zowel op het gebied van aandacht, impulsiviteit als hyperactiviteit verschillen zij in vergelijking met leeftijdgenoten. Personen met ADHD overwegend onoplettendheidstype hebben alleen problemen op het gebied van aandacht. Als laatste subtype wordt het ADHD overwegend hyperactief/impulsief genoemd. Dit subtype komt het minste voor.

ADHD een modegril, of toch niet?

ADHD lijkt een modegril van de laatste tijd te zijn. Toch is ADHD al meer dan 140 jaar geleden voor het eerst als stoornis beschreven door de arts Heinrich Hoffmann. In 1865 schreef hij een kinderboek waarin indirect ADHD als stoornis werd omschreven. In 1902 volgde de eerste wetenschappelijke beschrijvingen. George Still en Alfred Tredgold hielden toen lezingen over impulsieve kinderen met gedragsproblemen met als oorzaak een genetisch disfunctioneren. Al vanaf 1940 worden er interventies ingezet op scholen voor kinderen met Brain Injured Child Syndrome (BICS), wat later Minimal Brain Damage en nog later (vanaf 1987) ADHD zal worden genoemd. ADHD is dus niet iets van de laatste tijd er wordt al tientallen jaren over geschreven en er zijn duizenden onderzoeken gedaan. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat kinderen met een diagnose ADHD wel degelijk verschillen in vergelijking met leeftijdgenoten zonder een ADHD diagnose. Er worden zowel cognitieve, gedragsmatige, neurologisch, genetische als sociale verschillen gevonden tussen beide groepen. Dit pleit ervoor dat ADHD wel degelijk een serieuze stoornis is en niet zomaar iets van de laatste tijd. Wel moet men oppassen met het stellen van de diagnose. Niet iedereen die een beetje druk is of snel afgeleid heeft ADHD. ADHD is een serieuze stoornis, waar serieus mee omgegaan moet worden. ADHD is geen term die je zo maar kan noemen wanneer je een druk kind in de klas hebt. Vooral het gemak waarmee ADHD diagnoses worden uitgedeeld, veelal door leken, lijkt er voor te zorgen dat ADHD minder serieus wordt genomen. Maar ADHD bestaat wel degelijk en is niet iets van de laatste tijd.

Lees verder

• Langetermijneffecten van het gebruik van Ritalin als kind