Uitgangspunten van de positieve psychologie

De positieve psychologie bevat volgens Seligman drie uitgangspunten. Als eerste kijkt de positieve psychologie naar de positieve beleving of emoties van ervaringen uit het verleden, het heden en de toekomst. Daarbij kan men bijvoorbeeld denken aan optimisme en dankbaarheid. Als tweede kijkt de positieve psychologie naar positieve eigenschappen van mensen, namelijk naar hun krachten en hun deugden. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om moed en doorzettingsvermogen. Als derde richt de positieve psychologie zich op positieve instituties en gemeenschappen en hun invloed op het menselijk leven. Hierbij kan men het voorbeeld geven van een organisatie of samenleving waar hoog gescoord wordt op geluk. Deze drie uitgangspunten hebben een invloed op het welzijn van mensen. De uitgangspunten worden hieronder achtereenvolgens nader bekeken.

Positieve beleving/emotie van het verleden, heden en de toekomst.

Positieve emotie kan betrekking hebben op het verleden, het heden en de toekomst. Tot de positieve emoties over de toekomst behoren volgens Seligman optimisme, hoop, vertrouwen en geloof. Tot die van het heden behoren vreugde, extase, kalmte, enthousiasme, uitgelatenheid, genot en flow. Tot de positieve emoties van het verleden behoren tevredenheid, voldoening, vervulling, trots en sereniteit (Seligman E., 2002).

De aangehaalde positieve emoties met betrekking tot het verleden, heden en de toekomst zijn belangrijke aspecten in de positieve psychologie. Men probeert in de positieve psychologie steeds de aangehaalde krachten te verbeteren en te versterken door in te werken op de genoemde emoties.

Belangrijk bij de indeling van emoties in het verleden, het heden en de toekomst is dat deze drie clusters van emoties verschillen en niet noodzakelijkerwijs nauw met elkaar verbonden zijn. Het is wenselijk om in alle gevallen geluk te ervaren, maar niet noodzakelijk. Het is bijvoorbeeld mogelijk om trots op het verleden te zijn en er met voldoening aan terug te denken, terwijl men een slecht gevoel heeft over het heden (Seligman E., 2002).

Enkele definities

Een emotie kan gedefinieerd worden als “een psychologische toestand gedefinieerd door subjectieve gevoelens, maar ook karakteristieke patronen van psychologische arousal, denken en gedrag” (Peterson, 2006). Emoties richten zich op een specifieke gebeurtenis of omstandigheid tijdens het verleden, heden of toekomst. Ze zijn echter van korte duur en we zijn er ons enkel bewust van op het moment van optreden.

Stemmingen zijn verschillend van emoties, stemmingen worden als volgt gedefinieerd: “Ze zijn meer vrij drijvend of objectloos, langduriger en ze bezetten eerder de achtergrond van het bewustzijn” (Fredrickson & Losada, 2005).
Stemmingen zijn dus in tegenstelling tot emoties ongericht en eerder langdurig.

Basisemoties

Ekman (2008), een vooraanstaand onderzoeker van de menselijke emoties, stelt dat er zes fundamentele universele menselijke emoties bestaan. Deze emoties zijn woede, walging, angst, vreugde, verdriet en verrassing. Seligman (2002) gebruikt bij de indeling van emoties in het verleden, heden en de toekomst echter specifiekere emoties.

Positieve eigenschappen

Seligman (2002) haalt in zijn boek ‘Gelukkig zijn kun je leren’ talenten en competenties aan als een tweede belangrijk onderwerp in de positieve psychologie. Tussen competenties en talenten zijn veel overeenkomsten, maar het belangrijkste verschil is dat een competentie een morele eigenschap is, terwijl een talent niet moreel is. Daarnaast is een talent over het algemeen minder vormbaar dan een competentie. Een talent kan verbeteren door het te trainen, maar de basis is eerder aangeboren. Competenties daarentegen kan men verwerven met voldoende tijd, inspanning en doorzettingsvermogen.


Om een deugdzaam mens te zijn moet men uit vrije wil alle – of in ieder geval de meeste – van de zes deugden tonen die algemeen worden erkend: wijsheid, moed, menselijkheid, rechtvaardigheid, gematigdheid en transcendentie. Deze deugden kunnen volgens Seligman (2002) bereikt worden door competenties te ontwikkelen die leiden tot deze deugden. Seligman (2002) spreekt van 24 competenties, onderverdeeld onder de zes deugden:

Wijsheid en kennis

De eerste deugd, namelijk wijsheid en kennis, bestaat uit zes competenties. Een eerste beschreven competentie is nieuwsgierigheid en belangstelling voor de wereld. Deze competentie vraagt om openstaan voor ervaringen en kan zowel specifiek zijn, bijvoorbeeld enkel naar bloemen, als algemeen. De tweede competentie betreft de liefde voor leren. Een derde competentie beschrijft vervolgens het beschikken over beoordelingsvermogen, het kritisch kunnen denken en ruimdenkendheid. Deze competentie heeft betrekking op het kunnen overdenken van dingen en deze kunnen onderzoeken. De competentie ‘vindingrijkheid en originaliteit’ wordt beschreven in competentie vier. Deze competentie wordt in de volksmond weleens ‘gezond verstand’ of ‘boerenslimheid’ genoemd. Competentie vijf beschrijft vervolgens het bezitten van sociale intelligentie, persoonlijke intelligentie en emotionele intelligentie. Sociale intelligentie is het vermogen om verschillen tussen anderen op te merken, vooral op het gebied van hun stemming, temperament, motivatie en bedoelingen, om vervolgens op grond van die gegevens te handelen. Persoonlijke intelligentie betreft een toegang tot de eigen gevoelens en het vermogen om die kennis te gebruiken om het eigen gedrag te begrijpen en te sturen. Daniel Goleman (1999) verzamelde deze twee soorten competenties onder de term ‘emotionele intelligentie’. De zesde beschreven competentie onder de deugd wijsheid en kennis, betreft de competentie ‘perspectief’. Deze term wordt door Seligman gebruikt als benaming voor demeest rijpe competentie in deze categorie, de kracht die het dichtst bij wijsheid zelf staat. Het gaat om de verstandige manier waarop iemand teen de wereld aankijkt (Seligman, 2002).

Moed

De tweede deugd, namelijk moed, bestaat uit slechts drie competenties. Hiertoe wordt dapperheid als de eerste competentie beschreven. Mensen die dapper zijn deinzen niet terug voor dreiging, uitdaging, pijn of moeilijkheden. Deze competentie is niet enkel nodig in bedreigende situaties, maar ze is ook nodig om intellectuele en emotionele posities in te nemen die weinig populair zijn. Een tweede competentie is ‘doorzettingsvermogen’. Ten laatste is de derde competentie ‘oprechtheid en eerlijkheid’. Eerlijke mensen spreken niet enkel de waarheid, maar leven hun leven op een oprechte en authentieke manier (Seligman, 2002).

Menselijkheid en liefde

Een derde deugd, beschreven door Seligman (2002), betreft de deugd ‘menselijkheid en liefde’. Deze deugd beschikt over twee competenties, namelijk vriendelijkheid en liefde geven en ontvangen.

Rechtvaardigheid

Een vierde deugd, namelijk ‘rechtvaardigheid’, bezit drie competenties. Een eerste competentie, plicht en teamwork, legt de focus op het loyaal en toegewijd zijn in een team. De tweede competentie, eerlijkheid en billijkheid, legt vervolgens de focus op het zich niet laten beïnvloeden van uw beslissingen over anderen door de eigen persoonlijke gevoelens. Ten laatste staat de derde competentie, leiderschap, voor het zich goed kunnen organiseren van activiteiten en erop toezien dat deze worden uitgevoerd.

Gematigdheid

De vijfde deugd, gematigdheid, beschrijft opnieuw drie competenties, namelijk zelfbeheersing, discretie en nederigheid/bescheidenheid. Deze competenties wijzen op het in bedwang kunnen houden van verlangens, behoeften en impulsen, het discreet zijn en zichzelf niet op de voorgrond plaatsen.

Transcendentie

De laatste deugd, deugd 6, betreft de deugd ‘transcendentie’. Onder deze deugd vallen zeven competenties. Een eerste competentie betreft de competentie waardering voor schoonheid. Deze competentie kan betrekking hebben op de natuur, op kunst, op wiskunde en wetenschap en andere alledaagse dingen. Een tweede competentie is dankbaarheid. Dankbaarheid is een manier om uw waardering uit te drukken voor iets wat iemand anders doet. Een volgende competentie, is de competentie hoop, optimisme en toekomstgerichtheid. Hoop, optimisme en toekomstgerichtheid vormen een cluster aan competenties met een positieve houding ten aanzien van de toekomst. Een vierde competentie, namelijk spiritualiteit, heeft betrekking op samenhangende opvattingen omtrent de betekenis van het universum. De vijfde competentie betreft vergevingsgezindheid. Vervolgens behoort speelsheid en humor tot de zesde competentie. De laatste competentie, namelijk vuur/passie/enthousiasme, betreft het energiek zijn en met hart en ziel activiteiten uitvoeren.

Positieve instituties en gemeenschappen

Als derde richt de positieve psychologie zich op positieve instituties en gemeenschappen en hun invloed op het menselijk leven. Hierbij haalt Seligman (2002) vooral het werk en het ervaren van persoonlijke voldoening tijdens het werken naar voor, hij geeft hierbij aan dat het toepassen van de karakteristieke competenties die hiervoor besproken werden zorgen voor het maximaliseren van een werkvoldoening. Deze competenties kunnen volgens Seligman ook toegepast worden op het gezin en relaties. Seligman bespreekt slechts enkele instituties en gemeenschappen, het ‘instituut voor Positieve Psychologie’ echter bespreekt meerdere instituties en gemeenschappen die niet besproken worden door Seligman (ivpp, 2012).
© 2015 - 2024 Sogni-allegri, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Positieve psychologiePositieve psychologieGeluk? Wanneer ben je nu precies gelukkig? Komt dit door wat je meemaakt, wat je voelt, hoe je denkt of wat je bezit? Di…
Wat is positieve psychologie?Wat is positieve psychologie?Positieve psychologie wordt vaak verward met het ontkennen van negatief gedrag en wordt vaak bezien in een zweverige sfe…
Positieve PsychologieIn de psychologie werd veelal gekeken naar zwakke kanten van mensen. De klinische psychologie diagnosticeert mensen met…
Op de positieve psychologie gebaseerd initiatievenDe positieve psychologie kwam in de belangstelling toen Martin Seligman in 1998 voorzitter werd van de American Psycholo…

IQ niet bepalend voor succes, grit welIQ niet bepalend voor succes, grit welGrit is een begrip dat door de Amerikaanse onderzoekster Duckworth is uitgewerkt en onderzocht. Het bestaat volgens haar…
Positieve psychologie: van klachten naar krachtenBinnenin de positieve psychologie gaat men uit van het belang van positieve belevingen, positieve eigenschappen en posit…
Bronnen en referenties
  • Goleman, D. (1999). Working with emotional intelligence. Engeland: Bloomsbury Publishing.
  • Seligman, E. (2002). gelukkig zijn kun je leren. Utrecht: Het Spectrum B.V.
  • Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000, Januari). Positive Psychology. An Introduction. American Psychologist, 5 - 14.
  • Ivpp (Regisseur). (2012). Inleiding in de positieve psychologie [Film].
  • Ivpp. (2012, Juli 13). Instituut voor positieve psychologie. Opgeroepen op Maart 14, 2013, van Eenzaamheid: wat doe je eraan: http://www.ivpp.nl/assertiviteit/eenzaamheid-wat-doe-je-er-aan/
  • Kman, P. (2008). Emotions Revealed - recognizing faces and feelings to improve communication and emotional life. New York : Times Books.
Sogni-allegri (6 artikelen)
Gepubliceerd: 03-02-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.