Probleem of stoornis: Conversiestoornis

De term 'conversiestoornis' is door Freud ingevoerd ter beschrijving van het optreden van een op zichzelf staand neurologisch symptoom dat op psychische in plaats van lichamelijke oorzaken berust.

Definitie en beschrijving

De meest geziene verschijnselen zijn verlammingen, zwakte, verlies van de tastzin, gevoelloosheid, bewusteloosheid, pseudo-toevallen, blindheid, doofheid of stemverlies. Freud was een neuroloog, geen psychiater, en zijn eerste klinische arbeid bestond voor een groot deel uit de bestudering en behandeling van patiënten met onverklaarde neurologische disfuncties.

Dit probleem kwam voldoende vaak voor in het Wenen van de jaren' 90 van de negentiende eeuw om een neurologische praktijk heel wat werk te verschaffen. Om niet geheel duidelijke redenen waren in de jaren' 90 van de twintigste eeuw conversiesymptomen in de ontwikkelde landen betrekkelijk zeldzaam, hoewel men ze in andere culturen veel vaker bleef zien.

De keuze van het woord 'conversie' is een afspiegeling van Freuds theorie. Hij geloofde dat uit innerlijke psychische conflicten voortkomende angst onbewust werd 'geconverteerd' ofwel omgezet in het neurologisch symptoom dat een symbolische oplossing voor het conflict bood.

Neem bijvoorbeeld de overbelaste moeder van een pasgeboren kind die een plotselinge en medisch onverklaarbare verlamming in haar rechterarm ontwikkelt. Na enig doorvragen blijkt dat zij voortdurend de neiging moet onderdrukken om haar voortdurend brullende en 'niet tevreden te krijgen' baby een klap te geven om hem eindelijk tot zwijgen te brengen. Freuds verklaring zou zijn dat de angst, voortkomend uit haar onbewuste moorddadige woede jegens het kind, is omgezet in een lichamelijke verlamming van haar arm, die haar belet haar agressieve impuls om te zetten

Aan dit psychologisch model, hoewel dikwijls geloofwaardig en altijd interessant, hebben we bij de behandeling gewoonlijk niet zo gek veel. Mensen die neigingen en psychische conflicten 'converteren' in lichamelijke symptomen staan, gewoonlijk niet te trappelen om inzicht in deze impulsen en conflicten te verkrijgen en zij reageren beter op een lichamelijke verklaring en een behandelingsplan dat wil zeggen, de stellige verzekering dat de verlamming gauw over zal gaan en een verwijsbriefje voor een kort revalidatieprogramma gericht op armoefeningen.

Het is belangrijk om behoedzaam te zijn bij het vaststellen van een conversiestoornis, vanwege het feit dat moeilijk met volle zekerheid valt te stellen dat er voor het 'neurologisch' symptoom geen onderliggende verklaring is in de vorm van een aandoening van het zenuwstelsel.

Een vrij groot deel van de mensen bij wie deze diagnose wordt gesteld (misschien 25%), blijkt vele jaren later een neurologische kwaal te hebben (zoals multiple sclerose) die zich in eerste instantie heeft gemanifesteerd in een atypische vorm die aanvankelijk niet door een onderzoek of tests als zodanig was te onderkennen. Er zijn verscheidene aanwijzingen voor de mogelijkheid van een conversiestoornis. Vanwege de voorspelbare loop van de zenuwbanen in de hersenen, doen de meeste neurologische symptomen zich volgens een vrij stereotiepe verdeling voor.

Een zenuwbeschadiging waardoor de tastzin uitvalt, veroorzaakt gevoelloosheid in bepaalde plekken in de huid, in een heel specifiek patroon dat de neuroloog zeer nauwkeurig met een speld kan aftasten. Als de patiënt klaagt over een gevoelloosheid die elk bekend patroon tart, rijst de vraag of het symptoom mogelijk niet beter als een uiting van emotioneel lijden te interpreteren valt.

Nog een aanwijzing vormt het moment van optreden van de symptomen. De plotselinge manifestatie van een neurologisch probleem midden in een crisis kan op een psychische oorzaak wijzen. Maar iemand met een 'conversiestoornis' kan ook een echte neurologische aandoening hebben. Veel patiënten met 'pseudo-toevallen' bijvoorbeeld hebben soms ook last van echte toevallen.

Diagnostiek volgens DSM IV

Er is sprake van een conversiestoornis als er sprake is van:
  • Symptomen waarbij de motoriek of het gevoel worden aangetast (zoals verlies van coördinatievermogen, verlammingen, moeite met slikken, verlies van de tastzin, dubbel zien, doofheid, blindheid of toevallen) en die althans bij het begin een medische oorzaak lijken te hebben.
© 2008 - 2024 Sophocles, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
ConversiestoornisConversiestoornisDe conversiestoornis is één van de 7 somatoforme stoornissen die door de DSM-IV worden onderscheiden. Deze groep stoorni…
De rol van stress bij een conversiestoornisDe rol van stress bij een conversiestoornisPlotseling niet meer goed kunnen zien of je arm niet meer op kunnen tillen; een conversiestoornis kan zich op veel versc…
Conversiestoornis: oorzaak en behandelingConversiestoornis: oorzaak en behandelingEr zijn veel verschillende ziektes die je kunnen overkomen. Een bijzondere ziekte waar helaas nog niet heel veel over be…

Probleem of stoornis: SomatisatiestoornisMensen met een somatisatiestoornis worden geteisterd door een bijna ongeloofwaardig aantal lichamelijke symptomen waarbi…
Probleem of stoornis: PijnstoornisPijn is een heel gewone reden waarom mensen zich voor hulp bij een arts vervoegen. Volgens sommige schattingen heeft tot…
Reacties

Beergil, 05-04-2011
Zijn geheugen en concentratieverlies en een lange geschiedenis aan stekende pijn op verscheidene plekken in het bovenlichaam en hoofd ook syptomen van conversiestoornis. (deze klachten bestaan naast mijn hoofdklachten van conversiestoornis, maar ik vroeg me af of er een link bestaat) Reactie infoteur, 06-04-2011
Beste Beergil,
De informatie die u mij nu geeft is te weinig en te summier om een eenduidig antwoord te geven.
Hoe lang zijn er al problemen met geheugen en het concentratieverlies? Doen de pijnen zich alleen voor in het bovenlichaam en hoofd?
Het is dus niet met zekerheid te zeggen of deze symptomen te linken zijn aan een conversiestoornis. Zeker daar het concentratieverlies en de geheugenproblemen terug te voeren zijn op meerdere om niet te zeggen vele stoornissen of problemen, denk hierbij bijvoorbeeld aan burnout, ADHD, stoornissen in het autismespectrum, slapeloosheid of insomnia problemen, oververmoeidheid enz…

Sophocles

Joanne, 09-11-2008
Wat ik mij steeds af blijf vragen in de 21 jaar dat ik nu conversi heb, is het te genezen? Reactie infoteur, 09-11-2008
Beste Joanne,

Een goede vraag. Waar onmogelijk een sluitend antwoord op te geven is. Wat is de oorzaak van de stoornis? Is met zekerheid vastgesteld dat de conversie geen 'mechanische' oorzaak heeft? Van een conversiestoornis kan je zeggen dat 'het gebrek' zogenaamd 'tussen de oren zit'. Maar zowel door de buitenwereld als de patient veroorzaakt kan zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een burn-out. Iemand met een burn-out heeft veel pijn in alle gewrichten ( reuma achtige verschijnselen) zonder dat er een oorzaak voor deze pijn te vinden is. Naargelang de patient herstelt van de burn-out verdwijnen ook de gewrichtspijnen.

Ik kan je dus jammer genoeg geen sluitend antwoord geven maar wens je veel moed en kracht toe.

Sophocles

Sophocles (334 artikelen)
Gepubliceerd: 12-01-2008
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Psychologie
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.