Signalen dat jouw persoonlijke grenzen worden geschonden

Kan het zijn dat jouw persoonlijke grenzen worden geschonden? Soms heb je een ongemakkelijk gevoel of voel je je niet helemaal lekker, maar is het niet zonder meer duidelijk wat er aan de hand is. Een van de redenen waarom je niet lekker in je vel zit, kan zijn dat een of meer mensen jouw persoonlijke grenzen schenden. Als je eenmaal weet wat er precies aan de hand is, kun je gaan communiceren over het ongewenste gedrag en duidelijk maken wat jij als gezonde grenzen ziet. Je eerste stap is een analyse van je gevoelens.

Hoe weet je dat je persoonlijke grenzen met voeten worden getreden?

Als je niet gewend bent om bewust je persoonlijke grenzen te stellen, is de kans groot, dat die grenzen geregeld door familie, vrienden, je werkgever en/of anderen worden overschreden. Hoe merk je aan jezelf dat dit bij jou het geval is?

Gevoel dat je klem zit

Zit je in een situatie waarin iedereen bijna alles samen doet en op dezelfde manier denkt, voelt en handelt? Een situatie waarbij er vreemd naar je wordt gekeken als je gedrag afwijkt van de normen en waarden van je familie of de groep vrienden? Een signaal is bijvoorbeeld dat iedereen in jouw omgeving zich ongeveer hetzelfde kleedt. Elke uiting van je unieke persoonlijkheid wordt dan al dan niet openlijk afgekeurd.

Gevoel van onechtheid

In geval van een emotioneel zwaar geladen situatie heb je wellicht het gevoel dat wat je beleeft, niet 'echt' is. Dit gebeurt soms als iemand je fysieke of emotionele ruimte binnendringt.
Je probeert die situatie dan onder controle te krijgen door tegen jezelf dingen te zeggen zoals:

• 'Het geeft niet echt'.
• 'Als ik net doe alsof dit niet gebeurt, gaat het vanzelf weg.'
• 'Het heeft geen zin om er tegenin te gaan, ik kan maar beter mijn kiezen op elkaar zetten en dan gaat het wel over.'
• 'Als ik terugvecht, wordt het alleen maar erger'.

Als je dit soort subassertieve gedachten eropna houdt, loop je het risico dat je het contact met je echte gevoel verliest.

Afstandelijkheid

Misschien kennen mensen jou vooral als afstandelijk, misschien zelf op het kille af. Als dat zo is, heb je, als het ware, hoge muren om jezelf heen gebouwd om te voorkomen dat anderen je emotionele of fysieke ruimte binnendringen. Afstandelijk gedrag kan een vorm van verdediging zijn. Met dergelijk gedrag hoop je mogelijk te voorkomen dat je de pijn van genegeerd, afgewezen of bedrogen worden niet nogmaals hoeft mee te maken. In wezen geef je daarmee het signaal: 'Waag het niet om in mijn buurt te komen.' Het is een effectieve manier om anderen uit je buurt te houden en te ontmoedigen om nog eens contact met je te zoeken. Maar deze vorm van het stellen van grenzen maakt onderlinge hartelijke contacten zo goed als onmogelijk.

Een bijzondere variatie van dit fenomeen is extreme onderlinge afstandelijkheid. Daarvan is sprake als alle leden van jouw familie of vriendengroep totaal geen gevoelens of emoties ten opzichte van elkaar hebben of laten blijken. Er is dan eigenlijk niets wat de familie of vrienden op een gezonde manier bijeenhoudt. Ieder spoortje van een gezamenlijke identiteit of doel lijkt dan te ontbreken. Het lijkt dan wel of niemand dichter bij de ander durft te komen uit angst de eigen identiteit te verliezen.

Gevoel van slachtofferschap

Als je je het slachtoffer van iets of iemand voelt, kun je, in een poging eventuele volgende vervelende situaties te voorkomen, telkens overmatig in de verdediging schieten. Je loopt ook het risico dat jezelf gaat beschouwen als slachtoffer dat onvermijdelijk zit in de hoek waarin de klappen plegen te vallen. Verder bestaat het gevaar dat je jezelf in je omgeving als slachtoffer presenteert.

Als je prikkelbaar bent

Als je boosheid over wat je eerder is overkomen, doorwerkt in je relaties met anderen die niets te maken hebben met wat jou overkwam. Je woede over wat jou eerder is aangedaan, vergiftigt dan al je relaties. Feitelijk roep je dan tegen iedereen: 'Waag het niet om dichterbij te komen!"

Als je onzichtbaar wilt zijn

Soms ben je het liefst onzichtbaar. Dit kan zich uiten in je in jezelf terugtrekken. Maar ook bijvoorbeeld in het zodanig in de hand houden van je emoties dat anderen nooit goed hoogte kunnen krijgen van wat je echt denkt en voelt. Misschien hoop je door jezelf zoveel mogelijk onzichtbaar te maken te voorkomen dat iemand letterlijk of figuurlijk te dicht bij je in de buurt komt.

Als je verlegen of teruggetrokken bent

Verlegenheid of teruggetrokkenheid is vaak het resultaat van gevoelens van onzekerheid. Die gevoelens hebben vaak te maken met ervaringen in het verleden waarbij je in jouw beleving werd genegeerd, afgewezen of bedrogen.

Het genegeerd, afgewezen of bedrogen worden, beleef je in de kern wellicht als een schending van je emotionele grenzen. Je verdedigt je dan tegen eventuele nieuwe traumatische ervaringen op dit vlak door je in jezelf terug te trekken.

Op deze manier wijs je in wezen anderen af, voordat zij jou kunnen afwijzen. Uit vrees voor nieuwe pijnlijke ervaringen blijf je zoveel mogelijk op jezelf en ontzeg je jezelf de vreugde van het jezelf open stellen voor anderen

Als je het gevoel hebt dat je stikt

Als iemand anders zich overmatig druk maakt over de dingen waarvan hij of zij meent dat jij behoefte hebt, kun je het gevoel hebben dat je geen manoeuvreerruimte meer hebt, dat je geen lucht meer krijgt, dat je bijna stikt. Je voelt je overweldigd en gebruikt. Dit komt omdat iemand jouw emotionele terrein is binnengedrongen. Hier is duidelijk sprake van een ongelijkwaardige relatie.

Gebrek aan privacy

Soms heb je het gevoel dat je helemaal niets voor jezelf mag houden. Soms willen je familie en je vrienden alles tot in detail van je weten: over je ideeën, gedachten, gevoelens, relaties en activiteiten en wat je allemaal meemaakt. Je krijgt de indruk dat je totaal geen eigen terrein meer hebt waarop je je kunt terugtrekken en helemaal jezelf kunt zijn.

Na je analyse van je gevoelens

Als je bij het analyseren van je gevoelens of meer van de hierboven beschreven situaties herkent, weet je dat het tijd is om te gaan werken aan het stellen van gezonde grenzen. Bijvoorbeeld door te beginnen met het 'nee' leren zeggen.

Lees verder

• Belang van grenzen in persoonlijke relaties
• Van belemmerende naar constructieve gedachten
• Tips voor het formuleren van persoonlijke grenzen
• Beginnen met het stellen van persoonlijke grenzen
• Timing en wijze van communicatie over je grenzen