Beginnen met het stellen van persoonlijke grenzen

Wil je vriendelijk en assertief voor jezelf leren opkomen? Op welke manier maak je dan een begin met het vaststellen van jouw persoonlijke grenzen? Hoe zoek je uit waar die precies liggen? En welke voorbereidende stappen moet je zetten voordat je over de door jou vastgestelde grenzen kunt gaan communiceren?

Als je niet van huis uit het stellen van grenzen hebt meegekregen

In je kinder- en jeugdjaren en ook nog daarna leer je veel gedrag aan door te modelleren. Ook het stellen van grenzen behoort tot de gedragingen die sommige mensen wel en andere mensen niet of niet in voldoende mate in hun jeugd hebben geleerd. En dat terwijl dit onderwerp van groot belang is voor het hebben van succesvolle relaties.

Als je bent opgegroeid in een zogenaamd disfunctioneel gezin, heb je misschien nog niet geleerd om je persoonlijke grenzen te bepalen en die vervolgens ook te handhaven. Misschien vraag je je zelfs wel af waar een en ander in wezen over gaat en wat assertiviteit precies inhoudt.

Het goede nieuws is dat, hoe oud je ook bent, je nog altijd kunt leren om met succes je omgeving te vragen voortaan jouw grenzen te respecteren.

Het sterk persoonlijke karakter van grenzen

Het trekken van grenzen is een sterk persoonlijke kwestie. Jouw grenzen hoeven namelijk niet gelijk te lopen aan die van een ander. Dat maakt het zo belangrijk om over die van jezelf te communiceren en goed te luisteren naar de communicatie van anderen over die van hen.

Je begint met het voor jezelf vaststellen wat jij belangrijk vindt in jouw leven. Het gaat erom hoe jij jouw eigen leven wilt invullen en wat er nodig is om te voorkomen dat anderen hun ideeën over jouw leven opleggen aan jou.

Uitzoeken waar je persoonlijke grenzen liggen

In dat kader zoek je eerst uit waar jouw eigen grenzen liggen. Het spreekt voor zich dat je alleen datgene kunt veranderen, wat je herkent. Daarom is de eerste stap voor jezelf na te gaan waar en wanneer, voor jouw gevoel, andere mensen iedere keer opnieuw jouw persoonlijke ruimte binnendringen. Als je bepaald gedrag van iemand in jouw richting als ongewenst ervaart, dan weet je dat die persoon een grens van jou heeft overschreden.

Het komt nogal eens voor dat iemand zijn of haar eigen wensen ondergeschikt maakt aan die van de ander en zijn of ware gevoelens over de situatie onderdrukt. Misschien geldt dat ook voor jou. Je kunt dan jezelf trainen om je bewuster te maken van je emoties en de manier je over bepaalde dingen denkt. Dat doe je bijvoorbeeld door jezelf de volgende vragen te stellen.

• Hoe voel ik me hier en nu? Dat wil zeggen: op de plek waar ik me op dit moment bevind?
• Wat heb ik nodig om mezelf in het hier en nu goed te kunnen voelen?

Er zijn drie factoren die je hierbij kunnen helpen.

• Sterkere bewustwording van je gedachten en gevoelens
• Groter respect voor jezelf
• Concentratie op je kracht

Belang van een sterkere bewustwording van je gedachten en gevoelens

Om voor jezelf een bruikbaar (en dus concreet) beeld te krijgen van de aard van een bepaalde grens, is het van belang dat je je sterker bewust wordt van je gevoelens en gedachten. Dit doe je bijvoorbeeld met behulp van de volgende zinnen.

• Waarvan kan dit een voorbeeld of een onderdeel zijn?
• Herken ik hierin een bepaald patroon?

Belang van een groter respect respect voor jezelf

Deze stap is een lastige. Pas nadat je voldoende zelfrespect voor jezelf weet op te brengen, kun je pas echt goed bepalen waar je je grenzen legt. Misschien heb je tot nu toe vaak het gevoel hebt dat je het iemand naar de zin moet maken bijvoorbeeld omdat je denkt dat dit zo 'hoort' of omdat je anderen liever niet wil teleurstellen. Misschien bevind je je in een of meer ongelijkwaardige relaties. Uiteraard is het wenselijk en zelfs heel goed om rekening te houden met andere mensen, maar dat mag niet ten koste gaan van jezelf. Er is geen enkele reden om voor andere mensen meer respect te hebben dan voor jezelf. Want wat maakt jou minder waard dan de ander?

Belang van concentratie op je kracht

Misschien ben je bang voor conflicten of ruzie en kom je daarom niet of slecht voor jezelf op. Hoe dan ook, laat je angst je niet onnodig ervan weerhouden om goed voor jezelf te zorgen en de dingen te doen die voor jou wezenlijk van belang zijn. Vraag jezelf af wat het ergste is wat jou kan overkomen als je je grenzen stelt en die wil handhaven. Wat kost het jou in emotionele zin als communicatie over je grenzen leidt tot een conflict? Kun je dat conflict misschien oplossen? Heb je eventueel dat conflict er voor over om beter jezelf te kunnen zijn?

Daadwerkelijk aan de slag met het stellen en handhaven van persoonlijke grenzen

Als je daadwerkelijk voor het eerst begint met het stellen van persoonlijke grenzen, en vooral het handhaven van die grenzen voelt dat mogelijk akelig en onnatuurlijk aan. Jij bent gewend om op een bepaalde manier te reageren op je omgeving en omgekeerd. Als je hierin verandering wilt brengen, moet je er rekening mee houden dat dit aanvankelijk voor zowel jezelf als voor je omgeving 'ongewoon' is.

Mogelijk storen sommige mensen zich in het begin storen aan je nieuwe, assertieve gedrag, omdat ze een andere manier van reageren verwachten. En misschien voel je jezelf aanvankelijk uitermate onhandig. In dat geval heb je wellicht iets aan tips voor het formuleren van grenzen of om 'neen' te leren zeggen. Bedenk dat hoe langer je oefent op het stellen van persoonlijke grenzen, des te handiger en effectiever je erin wordt. En op een gegeven moment raken mensen gewend aan je nieuwe, assertieve gedrag en gaan ze als vanzelf beter rekening met jou houden.

Terwijl je leert communiceren over grenzen, ga je niet alleen steeds meer beseffen dat je telkens bepaalde keuzes hebt, maar ook hoe je daaraan invulling kunt geven. In het begin kun je allerlei obstakels tegenkomen die het je moeilijk maken om dit op een effectieve manier te doen. Misschien is dat omdat je geneigd bent te denken dat 'de dingen zijn zoals ze zijn'. Terwijl ieder mens in werkelijkheid altijd een keus heeft, namelijk of om zijn of haar leven vooral door de ideeën van anderen te laten bepalen of om het leven, uiteraard met alle mogelijkheden en beperkingen van de omgeving, naar zijn of haar eigen idee in te richten.

Lees verder

• Praktische tips om effectief 'neen' te zeggen
• Van belemmerende naar constructieve gedachten
• Belang van grenzen in persoonlijke relaties
• Timing en wijze van communicatie over je grenzen
• Tips voor het formuleren van persoonlijke grenzen