Tips om goed te leren luisteren bij coaching

Echt goed luisteren draait allemaal om acceptatie; dergelijk goed luisteren is ook zeldzaam, meestal wordt slechts de illusie gewekt dat er goed geluisterd wordt. Echt goed luisteren betekent dan ook dat beide personen dichter bij elkaar komen; dat de belevingswereld achter de woorden duidelijk wordt. Dit is alleen mogelijk met een daadwerkelijke acceptatie voor de ander, wat ook weer inhoudt dat er een bepaalde nieuwsgierigheid moet zijn naar de ander.

Valkuilen van een coach bij goed luisteren

Een coach kan een aantal problemen tegenkomen met goed luisteren naar cliënten; de meest voorkomende valkuilen voor coaches zijn:

• Angst;
• Aardig gevonden willen worden;
• Geloven dat je alles al weet;
• Oordelen;
• Het opdringen van waarden en normen;
• Psychologiseren en interpreteren;
• De drang tot verklaren;
• De wens tot het veranderen van de coachee;
• Niet de volle aandacht hebben;
• Onbewust gedrag van de coach.

Angst

De coach heeft de angst dat hij/zij niet goed genoeg is om de coachee te kunnen helpen. De coach wordt zich hierdoor veel te bewust van zichzelf en zijn/haar eigen gedrag om de coachee nog goed te kunnen ondersteunen. Een coach die immers te veel met zichzelf bezig is vanuit angst, zal niet zijn/haar volledige aandacht bij het luisteren kunnen hebben.

Aardig gevonden willen worden

Een overdreven focus op aardig gevonden willen worden heeft vanaf de kant van de coach een negatieve invloed. Dit gevoel om aardig gevonden te willen worden door de coachee komt wederom voort uit angst en een gebrek aan zelfvertrouwen. Het probleem hierbij is dat de coach het risico loopt om bepaalde gedachten of gedragingen van de coachee niet meer uit te dagen uit angst om niet aardig gevonden te worden.

Geloven dat je alles al weet

Een coach die tijdens het gesprek met de coachee te snel een conclusie trekt, bijvoorbeeld over de oorzaak van het probleem of de oplossing, luistert automatisch niet meer verder naar de coachee. Hierdoor kan het zijn dat er een verkeerde conclusie is getrokken, maar de rest van de informatie niet meer gehoord wordt. Tevens wordt door slecht luisteren de relatie tussen coach en coachee slechter.

Oordelen

Ondanks dat veel coaches weten dat ze niet moeten oordelen vanuit hun eigen normen en waarden, doen coaches dit vaak toch. Deze oordelen komen vaak bewust of onbewust naar buiten tijdens een gesprek en zorgen ervoor dat luisteren en de effectiviteit van het gesprek belemmerd worden.

Het opdringen van normen en waarden

Een groot risico voor een coach is om tijdens het gesprek bewust of onbewust normen en waarden op te leggen aan de coachee. Dit kan gebeuren door verschillen in reacties bij bepaalde uitingen, waardoor de coachee kan gaan praten naar datgene wat de coach het liefst hoort. Het goed luisteren wordt hierdoor weer belemmerd.

Psychologiseren en interpreteren

Een groot gevaar voor coaches bij het luisteren is dat er meteen al consequenties of links worden gelegd bij bepaalde gedragingen. Hierdoor gaat de coach het gesprek sturen naar bepaalde mogelijke oorzaken, in plaats van echt te luisteren naar de coachee.

Drang tot verklaren

Een coach heeft vaak een intrinsieke drang tot het verklaren van bepaalde gedragingen; het grootste risico hierbij is dat de coach tijdens het luisteren aan de coachee gaat uitleggen hoe bepaalde dingen werken door het tekenen van een modelletje of het uitleggen van een theorie. Hiermee wordt het gesprek weer een bepaalde kant opgeduwd en wordt het luisteren belemmerd.

De wens tot het veranderen van de coachee

Als de coach bepaalde punten opmerkt bij de coachee die hij/zij graag zou willen veranderen, kan dit het luisteren belemmeren; het risico is dan namelijk dat de coach suggesties gaat doen aan de coachee.

Niet de volle aandacht hebben

Het kan zijn dat de coach tijdens het gesprek niet zijn/haar aandacht erbij heeft. Dit bijvoorbeeld omdat er in het leven van de coach zelf iets speelt dat zijn/haar aandacht heeft. Hierdoor wordt luisteren onmogelijk.

Onbewust gedrag van de coach

Onbewuste gedragingen van de coach kunnen het luisteren belemmeren. Als een coachee bijvoorbeeld langzaam en zacht praat, en de coach gaat hier met een behoorlijk tempo en volume overheen, kan de coachee belemmerd worden in het praten en daarmee de coach belemmeren in het luisteren. Ook gefriemel met een pen of een verkeerde houding kan de coachee belemmeren in het eigen gedrag. Soms is het echter wel nuttig om bewust een gedraging te gebruiken die afwijkt van de gedragingen die de coachee verwacht/zelf uit om een nieuw onderwerp aan te snijden of om een behaalde emotie waarin de coachee zelf zit te doorbreken.

Verschillende niveaus van luisteren

Er zijn drie niveaus van luisteren mogelijk.

Level 1 luisteren

Dit is het niveau waarop de coachee zelf meestal zit; level 1 luisteren draait op de oppervlakte en wordt gekenmerkt naar vragen naar feiten of het geven van advies.

Level 2 luisteren

Bij level 2 luisteren zijn de houding en gedrag van de coach en de coachee op elkaar afgestemd en zijn beiden geconcentreerd. Het gesprek vloeit door, waarbij de coachee het meeste praat. De coach hoort hierbij zowel wat er wel gezegd wordt als juist wat er niet gezegd wordt. Dit is het grootste kenmerk van niveau 2 luisteren; er wordt geluisterd naar onderliggende betekenissen.

Level 3 luisteren

Level 3 luisteren gaat nog dieper dan level 2 luisteren. Hierbij worden ook emoties opgevangen, zelfs als deze niet bewust geuit worden. De coach is zich bij deze manier van luisteren ook volledig bewust van de risico’s die genomen kunnen worden in het gesprek en de emoties die de coachee heeft in het leven en het gesprek.