Persoonsgericht coachen

De persoonsgerichte manier van coachen is door Carl Rogers ontworpen en focust met name op de relatie tussen de coach en coachee, waarbij er veel aandacht is voor de persoon van de coachee. Persoonsgericht coachen tracht de openheid en eerlijkheid in de coachingsrelatie zoveel mogelijk te stimuleren, waardoor een coachee op zijn/haar beurt weer gestimuleerd wordt om een defensieve houding te laten vallen en met volledige samenwerking richting het gestelde doel te werken.

Achtergronden persoonsgericht coachen

Bij het verkrijgen van een competitive advantage van organisaties blijkt onderling vertrouwen een van de belangrijkste factoren te zijn. Een voormalig leidinggevende bij Ford meldde dan ook over relaties tussen ondernemingen: “Emotional intelligence is the hidden advantage. If you take care of the soft stuff, the hard stuff takes care of itself”. Vanuit deze importantie van vertrouwen in menselijke relaties is Carl Rogers aan de slag gegaan om zijn persoonsgerichte perspectief op coaching op te stellen.

Rogers ziet de mens als pragmatisch, optimistisch en met geloof in ongelimiteerde mogelijkheden. Mensen worden daarbij als intrinsiek betrouwbaar gezien. Dit betekent dan ook dat mensen vanuit hun natuur in staat zijn tot het ontwikkelen van hun eigen groei binnen een coachingsrelatie.

De belangrijkste factoren voor het succes van een coachingssessie zijn volgens Rogers dan ook de houding die de coach aanneemt en de kwaliteit van de relatie tussen coach en coachee. Kennis van theorie en technieken nemen hierbij een tweede plaats aan en worden als minder belangrijk beschouwd.

Karakteristieken effectief coachen volgens Carl Rogers

Rogers geeft aan dat er drie verschillende karakteristieken zijn die een coach moet aannemen voor het promoten van een klimaat waarin personen hun persoonlijke groei kunnen verwezenlijken:

• Authenticiteit en het tonen van een congruente persoonlijkheid als coach
• Onconditionele acceptatie en een onconditionele positieve houding richting de coachee
• Een sterk empathisch begrip als coach

Authenticiteit

Van deze drie karakteristieken wordt de eerste, authenticiteit en congruentie, als het belangrijkste gezien. Met deze congruentie wordt bedoeld dat de gedachten, gevoelens en gedragingen van de coach allemaal op een lijn liggen. Dit betekent ook dat de coach dus af en toe iets van zichzelf moet blootgeven om deze congruentie weer te geven.

Onconditionele acceptatie en positieve houding

De tweede van de karakteristieken, de onconditionele acceptatie en positieve houding, zijn nodig om de coachee te laten zien dat er voldoende aandacht en gevoel richting de coachee is. Als coachee’s zover gebracht kunnen worden dat ze hun gedrag, gedachten of gevoelens niet meer hoeven te verdedigen, of althans als ze het gevoel hebben dat ze dit niet meer hoeven, kunnen ze daadwerkelijk zichzelf onderwerpen aan een dieper zelfonderzoek.

Empathisch begrip

De derde van deze karakteristieken, het sterke empathische begrip dat de coach moet bezitten, is nodig om daadwerkelijk te begrijpen hoe de coachee de wereld, zichzelf of zijn omgeving ziet. Zonder begrip van het realiteitsbeeld dat de coachee heeft is coachen niet mogelijk. Hierbij gaat empathisch begrip dus ook verder dan het herkennen van simpele emoties zoals depressie, angst of optimisme. Om dit begrip te bereiken zal een coach goed moeten luisteren en moeten doorvragen.

Indien de drie genoemde karakteristieken ook met de coachee gedeeld worden bij het coachingstraject, en daadwerkelijk in de praktijk gebracht worden, zal de coachee volgens Rogers minder defensief worden en meer open staan voor de mogelijkheden van het coachen.

Verschil met andere manieren van coachen

Het persoonsgerichte perspectief binnen coachen verschilt op twee belangrijke vlakken van andere manieren van coachen:

• De persoonsgerichte aanpak richt zich op de verantwoordelijkheid van de coachee en de capaciteit die de coachee heeft om zelf manieren te ontwikkelen om de realiteit beter aan te kunnen
• De persoonsgerichte aanpak zit niet verankert in bepaalde technieken of methoden; het is juist gebaseerd op een bepaalde attitude

Doelen van persoonsgericht coachen

De doelen van persoonsgericht coachen zijn met name:

• De coachee een meer open blik en houding meegeven
• Zelfvertrouwen verbeteren
• Zelfevaluatie bevorderen
• De wil en het vermogen tot persoonlijke groei stimuleren

Om deze punten te bereiken zal de coach een klimaat moeten scheppen dat ook persoonlijke groei mogelijk maakt. Om dit te doen zal de coach zich moeten onthouden van het geven van advies, of het opstellen als een expert. Dit wel doen kan funest zijn voor de coachingsrelatie en de effectiviteit van het coachen volgens de persoonsgerichte aanpak. Om dezelfde reden kan de coach ook geen dubbele agenda hebben; als de coach een coachee behandelt vanuit de doelen die een bedrijf of organisatie meegeeft, kan de coachingsrelatie nooit tot een optimale effectiviteit komen.

Het begrip luisteren bij de persoonsgerichte manier van coachen

Belangrijk bij het verkrijgen van een goede coachingsrelatie en goed inzicht in de coachee is luisteren. Ook voor veel coachees is luisteren vaak een heikel punt; met name leidinggevenden lopen nog eens tegen problemen aan die te maken hebben met luisteren. Om goed te luisteren zijn er daarom een aantal principes opgesteld:

• Stop even met andere zaken en focus de aandacht op het gesprek
• Neem ook fysiek een luisterende houding aan, anders kan “luisteren” incongruent overkomen met de handelingen die het lichaam verricht; luisteren naar iemand terwijl je richting een printer loopt komt bijvoorbeeld niet congruent of aandachtig over
• Stel de juiste vragen; gebruik bijvoorbeeld veel open vragen of vraag door
• Herhaal of vat samen wat de ander zegt
• Parafraseer
• Reflecteer; vertel bijvoorbeeld welke emoties je naar voren ziet komen in het verhaal van de ander
• Vat samen om te controleren of je iets juist begrepen hebt
• Luister naar gevoelens; veel mensen vertellen niet direct wat hun gevoelens zijn, maar verpakken dit in hun woorden. Tracht dit op te merken
• Deel eigen ervaringen, verhalen en reacties (wel op een productieve manier)
• Oordeel niet tijdens het luisteren
• Accepteer verschillen van mening; niet iedereen hoeft het altijd eens te zijn, maar laat dit geen belemmering zijn voor het gesprek.

Voor- en nadelen persoonsgericht coachen

Het voordeel van Rogers’ persoonsgerichte manier van coachen is dat vanaf het begin van het coachingstraject de relatie tussen coach en coachee wordt bevorderd, tegelijkertijd met een stuk openheid en eerlijkheid. Hierdoor wordt een sterke basis opgebouwd. Het nadeel van de persoonsgerichte manier van coachen is dat juist later in het coachingstraject de voordelen minder zijn en andere manieren betere effecten behalen. Persoonsgericht coachen geeft bijvoorbeeld geen duidelijke of bewezen effectieve manieren om personen ook actief lastige doelen te laten behalen; hierin ondersteunt de coachingsrelatie wel, maar zonder technieken/methoden om het behalen van lastige doelen makkelijker of acceptabeler te maken blijft dit toch lastig.