Bijgeloof en niet onder een ladder door

Onder een ladder door lopen brengt ongeluk. Velen lachen daar om maar zullen toch liever met een boog om een ladder heen lopen. Die gedachte over ongeluk wordt geschaard onder de vele voorbeelden van zogenaamd bijgeloof. Onder bijgeloof wordt verstaan: geloof dat afwijkt van wat als een feit wordt beschouwd. Wetenschappers hebben hun eigen mening over het verschijnsel bijgeloof. Het speelde overigens vooral in het verleden omdat iedereen tegenwoordig wel nuchter kan nadenken over de voorbeelden als onder een ladder doorlopen. Die schilder of ramenwasser let ook wel op.

Verband tussen oorzaak en gevolg

Zelfs personen die erg rationeel zijn ingesteld betrappen zichzelf wel eens op een zekere bijgelovigheid. Hoe onzinnig ook, iedereen zal wel eens een onnodig verband leggen tussen oorzaak en gevolg, zoals het onder de trap doorlopen (oorzaak) en het brengen van ongeluk (gevolg). De meeste wetenschappers die zich hebben beziggehouden met bijgeloof beschouwen dat echter als een afwijking en een onvolkomenheid in het menselijk denkvermogen.

Geen of verkeerd verband

Toch kan geen verband leggen of een verkeerd verband leggen tussen oorzaak en gevolg ook fatale gevolgen hebben. Een voorbeeld uit het dierenrijk is ritselend gras dat door een muis als gevolg van een windvlaag kan worden beoordeeld. Even zo goed kan het ritselen echter worden veroorzaakt door een naderend roofdier en wordt niet reageren voor de muis fataal. Maar om een dergelijk voorbeeld rechtstreeks te vergelijken met onder een trap doorlopen gaat wel een beetje krom.

Bijgeloof of waarschuwingsangst

Bij bijgeloof wordt meestal niet verklaard waarom bijvoorbeeld onder een trap doorlopen onheil brengt hoewel een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat iemand die hoog op de trap staat iets kan laten vallen. Op het moment dat iemand dat bedenkt is er eigenlijk geen sprake meer van bijgeloof maar van angst dat er een pot verf naar beneden kan vallen en zal uit veiligheidsoverwegingen met een boog om een trap heen worden gelopen.

Bijgeloof vooral in het verre verleden

Bijgeloof heeft meestal met geluk of juist ongeluk te maken. In veel gevallen heeft bijgeloof ook betrekking op symbolen of voorwerpen. Bij bijgeloof wordt ook wel gedacht dat er bovennatuurlijke krachten of machten meespelen. Door bepaalde handelingen te verrichten zouden die beïnvloedbaar zijn. Bijgeloof speelde vooral in het verre verleden een belangrijke rol. Tegenwoordig heeft het geen vooraanstaande plaats meer in het openbare leven hoewel een aantal mensen toevalligheden toch nog steeds hardnekkig vanuit hun bijgeloof feitelijk proberen te verklaren.

Voorbeelden uit het verleden

Bijgeloof zou in het verre verleden zijn ontstaan om de Goden gunstig te stemmen om straf van Hen te voorkomen. Maar de Goden raakten steeds meer op de achtergrond en de handelingen vanuit het bijgeloof bleven wel gehandhaafd. De Romeinse keizer Constantijn beschouwde vele eeuwen geleden het heidendom reeds als een bijgeloof. Door anderen werd het Christendom als bijgeloof beschouwd. Ook werd de term bijgeloof gebruikt door protestanten waar het de verering van beelden betrof door de katholieken. Maar binnen het christendom mogen gelovigen zich niet bezighouden met magie en dergelijke. In de Catechismus van de Katholieke Kerk wordt bijgeloof afgewezen.

Niezen en bijgeloof

De voorbeelden van bijgeloof zijn veelal van generatie op generatie overgegaan. Enkele oude voorbeelden zijn het hangen van een hoefijzer aan de staldeur om onheil af te wenden en ook het zoeken naar een klavertje van vier dat geluk zou brengen. Een ander oud bijgeloof is dat je de stam van een boom moest aanraken als je een gunst aan de Goden vroeg. Als iemand niest wordt nog zeer vaak gezondheid gewenst. Dit heeft er mee te maken dat volgens een oud bijgeloof bij het niezen de ziel het lichaam verlaat en door gezondheid te wensen de demonen op afstand werden gehouden.

Vrijdag de dertiende en schilder op een ladder

Vrijdag de dertiende is voor velen nog steeds een bijzondere dag met kans op onheil. Naast deze voorbeelden bestaan er nog talloze anderen waar de een om glimlacht en de ander het zekere toch maar voor het onzekere neemt. Dit terwijl die schilder boven op de ladder echt wel zal trachten te voorkomen om zijn dure verf te verliezen door een onhandige manoeuvre.