Vliegangst leer je onbewust aan

Voor vliegangst zijn er psychische en medische verklaringen voorhanden, maar wist je dat je jezelf deze angst ook onbewust aanleert? Althans dat zegt de leertheorie. Hier even de principes op een rijtje.

De leertheorie

Gedurende ons leven leren we heel wat dingen: op de school maar ook door ervaringen in het leven van alledag. De leertheorie stelt dat men dingen niet alleen aanleert door de manier waarop men zich gedraagt, maar ook door de wijze waarop men denkt. Vliegangst kan dus ontstaan zonder dat je je ervan bewust bent.

Het leergedrag

Een passagier kan tijdens een vlucht iets vervelends meemaken: het vliegtuig kan onderhevig zijn aan turbulenties wat een ongemakkelijk gevoel veroorzaakt bij wie dat niet gewoon is of de oorzaak er niet van kent; er kan zich een defect aan het vliegtuig manifesteren of, erger, het vliegtuig kan bij een ongeval betrokken zijn. Mogelijk gaat deze persoon deze nare ervaring vereenzelvigen met vliegtuigen in het algemeen. Hij heeft ‘geleerd’ dat vliegen gelijk staat met problemen en ontwikkelt een vliegangst. Elke keer dat hij beslist heeft om op een vliegtuig te stappen, zal die angst voor problemen weer opduiken. Beslist hij evenwel om het vliegen te laten voor wat het is, dan heeft hij een vliegfobie.

Vervelende ervaringen zoals turbulenties of defecten aan het vliegtuig zijn op zich niet echt alarmerend omdat ze inherent zijn aan het vliegen en ongevallen of vliegrampen komen slechts uiterst zelden voor. Dus hebben we het hier eigenlijk over de oorzaak van vliegangst bij een beperkt percentage van het totaal aantal vliegangstigen. Wat is dan de oorzaak van de vliegangst bij het grootste deel van deze mensen?

Gebeurtenissen buiten de vlucht

Mensen kunnen ook vervelende dingen meemaken voor of na een vliegreis die ze dan automatisch koppelen aan het vliegen op zich. Zoals bijvoorbeeld:

• iemand maakt een vliegreis en krijgt bij aankomst op zijn bestemming te horen dat een familielid of een goede vriend overleden is.
• iemand is verplicht om een vliegreis te boeken om een bekende te kunnen opzoeken die ernstig ziek is. Daardoor gaat deze persoon, telkens hij op het vliegtuig stapt, denken aan die onaangename gebeurtenis, ook al is het zo dat het ene helemaal niets met het andere te maken heeft en het vliegen op zich daar los van staat.
• iemand kent in zijn familie- of vriendenkring een persoon die ten gevolge van een vliegramp is omgekomen, waardoor hij zich in de plaats van het slachtoffer verplaatst en bij elke reis angst voor een crash zal hebben.

Imiteren

Mensen observeren anderen en leren ook uit het gedrag van die anderen. Iets wat hen treft kan ertoe leiden dat ze een bepaald gedrag onbewust imiteren. Als iemand uit zijn omgeving of iemand met wie hij een band heeft tijdens een vlucht zich angstig gedraagt, is het mogelijk dat hij die angst overneemt. Dat is vooral het geval bij kinderen als hun ouders vrees vertonen.

Ander leergedrag

Sommige mensen zijn om een of andere reden bang voor alternatieve vormen van verkeer en kunnen deze angst overzetten op angst voor het vliegtuig. Wie claustrofobie heeft, de angst voor afgesloten ruimtes, voelt zich evenmin veilig in een vliegtuig.Men kan zich eveneens ongemakkelijk voelen in een grote groep mensen, hetgeen constant het geval is als men met het vliegtuig reist.
Andere redenen voor vliegangst zijn: watervrees, vrees voor het donker of hoogtevrees.

Gevolgen

Wie al een zekere vorm van vliegangst heeft, kan die versterkt zien door zaken die gebeuren ten gevolge van die angst. Mensen uit zijn omgeving kunnen speciaal voorkomend en medelevend voor hem zijn in de dagen die aan zijn vlucht voorafgaan omdat ze zijn probleem kennen. Door die extra aandacht van familie, vrienden, collega’s vergroot de vliegangst nog.

Negatieve gedachten

Vliegangst kan een gevolg zijn van negatieve gedachten die vaak onterecht zijn. Voorbeelden daarvan zijn:

• het verkeerd interpreteren van gebeurtenissen tijdens een vlucht. Bij turbulenties bijvoorbeeld meteen in paniek slaan dat het vliegtuig gaat vallen of als het vliegtuig een tijdje blijft rondcirkelen vooraleer te landen, denken dat er een serieus probleem is.
• het zich toespitsen op negatieve informatie over het vliegen waardoor je alleen denkt aan mogelijke rampen en aan het feit voorbijgaat dat die uiterst zelden voorkomen. Het vliegtuig is namelijk het veiligste transportmiddel.

Afleren of vervangen

Wat men aanleert, kan men ook afleren of men kan proberen wat men geleerd heeft te vervangen door iets anders aan te leren. Zo kan je het probleem van de vliegangst oplossen.

Als men alleen maar aan negatieve gebeurtenissen in verband met vliegtuigen denkt is het aangewezen zich uitgebreid en degelijk te informeren zodat men deze negatieve gedachten kan relativeren of volledig ontkrachten. Vermits angst ontstaat door negatieve gedachten die je blijven achtervolgen zal de angst ook verdwijnen als je erin slaagt deze gedachten in positieve richting te sturen.