De raadsvergadering: wat zijn de spelregels?

De raadsvergadering kent verschillende spelregels die zijn vastgelegd in het reglement van orde. Dat is de reden dat het er in een raadsvergadering vaak anders toegaat als in andere vergaderingen. De raad is in de gemeente het belangrijkste bestuursorgaan door de invoering van het dualisme in 2002. Sindsdien is de functie van de raad op gemeenteniveau vergelijkbaar aan de functie van de Tweede Kamer op landelijk niveau.

De agenda

De agenda van de raadsvergadering bestaat uit: de notulen van de vorige vergadering, de lange termijn agenda, de ingekomen stukken en de overige raadsstukken. Al deze stukken zijn genummerd zodat men weet waar men over praat en de achterliggende informatiestukken makkelijk terug te vinden zijn.

De mogelijkheden zijn:

• De stukken voor kennisgeving aannemen (bij informatiestukken).
• De stukken terug te sturen voor pre-advies. Dit gebeurt als er nieuwe informatie of nieuwe inzichten naar voren komen.
• Een voorstel aan te nemen of te verwerpen. Een aangenomen voorstel krijgt rechtskracht.

Het spreekrecht

Het lijkt hierbij dat de politici eindeloos elkaar en zichzelf blijven herhalen maar de achterliggende reden is vaak dat wie in de eerste termijn zijn mond niet open doet, in de tweede termijn geen recht van spreken meer heeft en niemand wil het risico lopen om in het tweede termijn niet meer aan de discussie mee te mogen doen.

Als het dan uiteindelijk tot een besluitvorming komt dan wordt het voorstel meestal unaniem of met een meerderheid van stemmen aangenomen of verworpen. Als er wordt overgegaan op hoofdelijke stemming dan wordt er meestal een “korte” stemverklaring afgegeven.

Interruptie

Soms wil een raadslid direct reageren op hetgeen de spreker zegt, omdat dit vragen oproept of omdat hij zich aangevallen voelt. In dit geval kan hij gebruik maken van interruptie. Dit verloopt altijd via de voorzitter. “Voorzitter, bij interruptie ...”

Tijdens de raadsvergadering kan gebruik gemaakt worden van het recht van initiatief, het recht van interpellatie, de motie en het amendement.

Schriftelijke vragen

Verder bestaat er de mogelijkheid om minimaal 24 uur voor aanvang van de vergadering schriftelijke vragen te stellen. Dit zijn vaak vragen die gaan over de diepere achtergrond (technische vragen) of informatie die slechts zijlings met het onderwerp te maken heeft maar wel door het onderwerp worden opgeroepen. Minimaal één dag van tevoren indienen is nodig om de wethouder en het ambtelijk apparaat de kans te geven de antwoorden voor te bereiden.

Tactiek binnen de raadsvergadering

Als men oppositie wil voeren zal men meer aanvallend vergaderen dan wanneer men de fractie wil steunen. Dit is ook de reden dat raadslieden van de zittende fractie vaak meer op de achterhand zitten dan de oppositie. Dit betekent dat een raadsvergadering voor een oppositiepartij vaak hard werken is. Men zal proberen het debat naar zich toe te trekken en de aanwezige pers duidelijk proberen te maken welke argumenten voor hun standpunt spreken. Dit vraagt om een goede voorbereiding.

De rol van de voorzitter

De voorzitter van de vergadering stelt zich neutraal op en staat in dienst van het politiek proces. Hij bewaakt de naleving van het Reglement van orde, hij zorgt dat alle gestelde vragen worden beantwoord en hij houdt een vinger aan de pols bij te spreektijden. Na afloop van de discussie geeft hij een korte samenvatting en gaat over tot het moment van besluitvorming.

Griffier

Ten slotte is er bij iedere vergadering nog een griffier aanwezig. Hij bereidt de stukken en de agenda voor, verricht secretariële taken en zorgt voor een soepel verloop van de vergadering.