Burgemeester Van der Laan van Amsterdam

Burgemeester Eberhard Van der Laan (Leiden, 28 juni 1955) was burgemeester van Amsterdam van 7 juli 2010 tot en met 18 september 2017. Hij volgde Job Cohen op. Toen Van der Laan aantrad als burgemeester had hij al een imposante carrière in de politiek achter de rug. Hij heeft ook lange tijd in de advocatuur gewerkt. Amsterdam was zijn stad, ondanks het feit dat hij er niet geboren en opgegroeid was. Van der Laan kon zijn tweede termijn als burgemeester van Amsterdam niet afmaken omdat hij vroegtijdig overleed aan de gevolgen van uitgezaaide longkanker. Hij was inmiddels zeer geliefd in maar ook buiten Amsterdam.

Loopbaan

Burgemeester Eberhard Edzard Van der Laan studeerde na de afronding van zijn gymnasiumopleiding rechten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij studeerde cum laude af in 1983. In zijn jonge jaren in Rijnsburg, verdiende hij zijn eerste centen op een kwekerij, waar hij vakantiewerk verrichte. Ook heeft hij tijdens zijn studie nog bloemen verkocht en gaf hij gratis juridisch advies aan buurtbewoners in Amsterdam-West, waar hij toen woonde. Dat hij zou uitgroeien tot minister en burgemeester van Amsterdam kon niemand toen nog bevroeden. Na zijn rechtenstudie ging Van der Laan aan het werk als advocaat. In 1992 begon hij samen met Marian Kennedy zijn eigen advocatenkantoor. Hij omschreef het zelf als volgt: 'een commercieel maar niet asociaal kantoor. Ook pro-deozaken dus. En we wilden parttime werken'.

Gemeenteraadslid PvdA in Amsterdam
Zijn politieke carrière begon Van der Laan als assistent van wethouder Jan Schaefer (PvdA). Deze voormalige banketbakker was een nogal kleurrijke figuur. Zo is de uitspraak 'in geouwehoer kun je niet wonen' ooit uit zijn mond te horen geweest. Van der Laan was tussen 1990 en 1998 lid van de Amsterdamse gemeenteraad. Vanaf 1994 was hij bovendien fractievoorzitter van de Amsterdamse PvdA. In die tijd heeft hij de Amsterdamse PvdA rigoureus gesaneerd. Alle zittende wethouders moesten het veld ruimen en een groot deel van de gemeenteraadsleden eveneens. Van der Laan vertrok daarna zelf. De combinatie van gezinsleven, advocatuur en fractievoorzitter was een beetje veel van het goede. Hij ging zich volledig aan de advocatuur wijden. Hij was gespecialiseerd in aansprakelijkheidsrecht. Intussen zat Van der Laan ook als politicus en bestuurder niet stil. Hij was voorzitter van de programmacommissie ter voorbereiding van de Tweede Kamerverkiezingen in 2002. Ook was hij in 2006 informateur tijdens de onderhandelingen voor een nieuw college van Amsterdam.

Van der Laan minister van Wonen, Wijken en Integratie

In november 2008 trad Eberhard van der Laan aan als minister van Wonen, Wijken en Integratie nadat Ella Vogelaar was afgetreden. Hij trad tussentijds toe tot het kabinet Balkenende IV. In die tijd kreeg hij te maken met de tegenstand van de PVV die onder leiding van Geert Wilders in populariteit toenam. Hij vond de PVV een sta-in-de-weg bij het oplossen van integratieproblemen. Van der Laan kreeg veel voor zijn kiezen in zijn tijd als minister. Het bleek echter een goede opmaat te zijn voor de functie van burgemeester die hij later zou bekleden. Op 20 februari 2010 viel het kabinet waarvan Van der Laan deel uitmaakte over de militaire missie in Uruzgan. Van der Laan stelde zich beschikbaar als Tweede Kamerlid. Hij trok zich echter terug omdat hij zich kandidaat stelde voor de post van burgemeester van Amsterdam. Na een procedure waarin meerdere kandidaten werden gewogen droeg de gemeenteraad van Amsterdam Eberhard van der Laan in juni 2010 voor als kandidaat voor deze functie. Het demissionaire kabinet ging akkoord met zijn benoeming.

Van der Laan als burgemeester

Eberhard van der Laan begon op 7 juli 2010 als burgemeester van Amsterdam. Hij viel, zoals hij zelf zei, met zijn neus in de boter toen zijn eerste optreden de huldiging van het Nederlands elftal was dat in Zuid-Afrika de finale had verloren van Spanje. Tijdens de eerste jaren van zijn burgemeesterschap kreeg Van der Laan te maken met Robert M. De zaak staat ook wel bekend als 'de Amsterdamse zedenzaak'. Het betrof een omvangrijk zedendelict dat zich had afgespeeld op verschillende kinderdagverblijven in Amsterdam. Ook was Van der Laan met zijn collega's verantwoordelijk voor de Top 600, een offensief tegen criminele veelplegers in Amsterdam waarbij dertig verschillende organisaties moesten samenwerken om de terreur van deze jonge criminelen tegen te gaan.

Persoonlijke betrokkenheid: overval op juwelier, bezoek aan slachtoffers MH17 en inhuldiging Willem-Alexander

Een dieptepunt was de overval op juwelier Fred Hund die daarbij om het leven kwam. Burgemeester van der Laan had de gewoonte om slachtoffers van ernstige misdrijven persoonlijk te bezoeken. Dat deed hij ook bij de nabestaanden van deze juwelier. Helaas moest hij daarna nog veel bezoeken afleggen. Dat deed hij ook toen in juli 2014 een vliegtuig van Malaysian Airlines werd neergehaald boven Oekraïne. Zestien Amsterdammers verloren daarbij het leven. Een positievere klus voor de burgemeester was de inhuldiging van Willem-Alexander als koning van Nederland, die in Amsterdam plaatsvond en zonder incidenten verliep. Burgemeester van der Laan werd alom geroemd om zijn daadkrachtige aanpak. Zijn voormalig korpschef Welten was van mening dat Job Cohen, voorganger van Van der Laan, de boel bij elkaar wilde houden, terwijl Van der Laan de boel door elkaar wilde schudden. Van der Laan zelf hechtte er veel aan om burgemeester van alle Amsterdammers te zijn en boven de partijen te staan. Na zijn eerste termijn als burgemeester werd Van der Laan in 2016 herbenoemd voor zes jaar, welke periode hij door zijn voortijdig overlijden niet kon volmaken.

Privéleven

Eberhard van der Laan werd op 28 juni 1955 in Leiden geboren. Hij groeide op in Rijnsburg als jongste in een gezin met zes kinderen. Zijn vader was huisarts. Hij was raadslid voor de ARP. Van der Laan koos er al jong voor om die geloofsrichting niet te volgen. Hij heeft twee kinderen uit zijn eerste huwelijk met Luit Tabak. Zij kwam bij een tragisch verkeersongeval om het leven op 11 januari 2012. Van der Laan was van haar gescheiden en hertrouwd met Femke met wie hij drie kinderen kreeg. Aanvankelijk was Van der Laan er niet zo happig op om de ambtswoning aan de Herengracht te betrekken met zijn gezin. Hij woonde in het Oostelijk havengebied. Na enige aarzeling heeft het gezin daar echter toch zijn intrek genomen en genoten de kindertjes Van der Laan van de grote tuin achter het statige grachtenpand.

Van der Laan ziek

Op 11 oktober 2013 maakte Van der Laan door middel van een brief aan de gemeenteraad bekend dat er prostaatkanker bij hem was ontdekt waarvoor hij zou worden behandeld in het Anthonie van Leeuwenhoekziekenhuis en het Onze Lieve Vrouwengasthuis. Zijn werkzaamheden zette hij niettemin voort. In 2014 werd hij 'schoon' verklaard. In 2015 vierde hij zijn eerste lustrum als burgemeester.

In januari 2017 werd er bij Van der Laan uitgezaaide longkanker geconstateerd. Ondanks de zware periode die volgde bleef Van der Laan, voor zover mogelijk, zijn werkzaamheden als burgervader van Amsterdam voortzetten. Op 18 september 2017 legde hij zijn taken neer, nadat hij van zijn artsen te horen had gekregen dat hij uitbehandeld was. Hij richtte zich In een open brief aan alle Amsterdammers en vroeg hen goed te zorgen voor de stad en voor elkaar. Op 20 september 2017 togen honderden mensen naar de ambtswoning aan de Herengracht om de voormalig burgemeester door middel van een daverend applaus te bedanken. Ook zongen zij voor hem het lied Aan de Amsterdamse grachten.

Overlijden Van der Laan

Van der Laan overleed op 5 oktober 2017. Hij was slechts 62 jaar geworden. Na een intern-periode waarin Jozias van Aartsen de positie bezette werd hij in 2018 opgevolgd door Femke Halsema.

Lees verder

• Lodewijk Asscher: zijn carrière bij de PvdA