Maatschappijleer: Democratie, kenmerken en vormen

Democratie is een woord wat we vaak voorbij zien komen in de krant, op tv en in de politiek. Maar wat is democratie nu eigenlijk? Democratie bestaat al sinds de Oude Grieken. Tegenwoordig zijn er verschillende vormen van democratie, zoals parlementaire democratie en presidentiële democratie. Wilt u weten wat voor democratie Nederland is? Of wat de kenmerken van een democratie zijn? Lees dan dit artikel over de kenmerken en vormen van democratie!

Democratie

Wat is democratie? Democratie bestaat al sinds de Oude Grieken het als eerste in beperkte vorm gingen toepassen. Het woord democratie is samengesteld uit de twee Griekse woorden "demos" (volk), en "kratein" (regeren). Democratie betekent dan ook letterlijk "het volk regeert". In praktijk komt een "zuivere" of "pure" democratie niet voor. Niet iedere inwoner van een land kan meebeslissen over het beleid. Vroeger kwam dit wel voor in kleine samenlevingen zoals steden of stammen. Toentertijd werden belangrijke beslissingen genomen door middel van een volksstemming. Tegenwoordig zien we hier een overblijfsel van terug, namelijk het referendum. Dit is een volksstemming over een bepaald wetsvoorstel.

Kenmerken van een democratie

Zoals eerder duidelijk geworden, is een directe democratie hedendaags onmogelijk. Vrijwel overal zien we nu een vorm van indirecte, representatieve democratie. Dit betekent dat het volk zijn eigen vertegenwoordigers kiest die voor hun beslissingen nemen. Verder is de politieke macht verdeeld over meerdere organen en zijn de drie machten gescheiden via de trias politica. De verschillende organen controleren elkaar zodoende. Een democratie is meestal een rechtsstaat, waarin elke burger rechten, vrijheden, maar ook plichten heeft.

Kenmerken van een democratie

• Individuele vrijheid
• Politieke grondrechten
• Politie en defensie hebben beperkte bevoegdheden
• Onafhankelijke rechtspraak
• Persvrijheid
• Vrijheid van meningsuiting

Parlementair en presidentieel stelsel van democratie

Landen met een representatieve democratie hoeven niet per definitie dezelfde vorm van democratie te hebben. We kunnen namelijk een onderscheid maken tussen het parlementaire stelsel, en het presidentiële stelsel.

Parlementaire stelsel

In het parlementaire stelsel van democratie functioneert het gekozen parlement als het hoogste machtsorgaan van het land. Op basis van de samenstelling van het parlement wordt er een kabinet gevormd. Dit kabinet wordt geformeerd van ministers en staatssecretarissen. Het kabinet is verplicht om verantwoording af te leggen aan het parlement, en zodoende aan het volk. Landen met een parlementair stelsel hebben meestal een niet-gekozen staatshoofd van wie de macht beperkt is in de grondwet. Nederland is hier een mooi voorbeeld van, wij zijn namelijk een constitutionele monarchie.

Presidentieel stelsel

In het presidentiële stelsel is de macht van het staatshoofd aanzienlijk groter. De bevolking van een presidentiële democratie kiezen niet alleen een parlement maar ook de president. In sommige landen heeft deze president weinig macht, zoals in Duitsland, maar in andere landen is deze macht veel groter. Een goed voorbeeld hiervan is Amerika. De president staat aan het hoofd van de regering, maar ook aan het hoofd van de uitvoerende macht. Veel landen hebben het zogenaamde ontbindingsrecht van een president beperkt. Anders zou de president teveel macht kunnen krijgen. Mocht u nog vragen, opmerkingen of aanmerkingen hebben, plaats dan vooral een reactie onder aan de pagina!