De Stembreker, alle voor- en nadelen

12 September 2012 zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. Kiezers stemmen dan op een partij maar wat gebeurt daarna? Dat is in het Nederlandse kiesstelsel een ondoorzichtige fase; politici gaan in ‘achterkamertjes’ met elkaar onderhandelen en de kiezer wacht tot er witte rook uit de schoorsteen komt. Volgens de G500, een groep jongeren die de partijpolitiek wil beïnvloeden, is dit proces niet transparant. Daarom introduceerden ze 18 augustus 2012 de Stembreker. Met deze tool kan de kiezer aangeven welke coalitie hij of zij wil. Velen vinden het een mooi initiatief, maar er zijn ook critici.

Hoe werkt de Stembreker?

De kiezer kan met de Stembreker zijn stem over meerdere partijen verdelen. Kiezers geven dus niet een stem maar ‘partjes’ van een stem aan verschillende partijen van hun voorkeur. Al deze ‘partjes’ telt de Stembreker bij elkaar op en vervolgens wordt het totale aantal partjes verdeeld over de personen die zich via de website Stembreker.nl hebben aangemeld. Op de verkiezingsdag ontvangen alle deelnemers een sms’je met een bindend stemadvies.

Rekenvoorbeeld van de site Stembreker.nl

Zes mensen verdelen hun stem.

• Persoon 1 stemt: 50% VVD, 50% CDA
• Persoon 2 stemt: 20% CDA, 30% D66, 50% SP
• Persoon 3 stemt: 20% VVD, 50% D66, 30% SP
• Persoon 4 stemt: 30% CDA, 20% D66, 20% GL, 30% PvdD
• Persoon 5 stemt: 80% GL, 20% SP
• Persoon 6 stemt: 70% PvdD, 30% VVD

Op 12 september krijgen zij een sms met hun stemadvies.

• Persoon 1 stemt: CDA
• Persoon 2 stemt: SP
• Persoon 3 stemt: VVD
• Persoon 4 stemt: D66
• Persoon 5 stemt: GL
• Persoon 6 stemt: PvdD

‘Als iedereen het stemadvies opvolgt, zijn alle voorkeuren gedekt’, aldus de voorman van de G500 Sywert van Lienden. Op 18 augustus werd de Stembreker gelanceerd op Lowlands. Niet voor niets was voor deze plek gekozen. Jongeren stemmen namelijk steeds minder. Maar liefst 1,2 miljoen mensen onder de 40 gaat niet meer stemmen. De G500 verwacht jongere niet-stemmers weer naar de stembus te trekken met de Stembreker.

Kritische geluiden

Na de aanvankelijk positieve reacties, komt er ook steeds meer kritiek. Kiezers zouden het systeem kunnen misbruiken, er is geen garantie dat iedereen zich aan het stemadvies houdt. Bovendien weet je niet of mensen de Stembreker invullen met de gewenste intenties. Met de juiste strategie is er voor groepen met een bepaalde partijvoorkeur winst te behalen met de Stembreker.

Anderen zeggen dat het systeem middenpartijen bevoordeeld omdat deze nu eenmaal met meer partijen kunnen samengaan en dus vaker in coalities zitten. Dat effect wordt volgens critici versterkt door de Stembreker. Bovendien zijn er tegenstanders die principieel vinden dat kiezers voor een partij moeten kiezen, want door de Stembreker hoeft volgens hen de kiezer geen echte keuze te maken.

Ingewikkeld

De initiatiefnemers van de Stembreker verwachten ook dat de tool de coalitieonderhandelingen makkelijker zal maken. Door de Stembreker heeft de kiezer immers een duidelijke keuze voor een coalitie gemaakt. Maar ook dit voordeel blijkt niet onomstreden. Een doorrekening van het voorbeeld van de site Stembreker.nl geeft nieuwe problemen: Stel dat die zes aangegeven partijen (VVD, CDA,D66, PvdD, SP, GL) de enige zijn die voorkomen en ze trekken elk evenveel Stembrekerkiezers? In deze situatie zouden de zes partijen met de Stembreker elk 25 zetels krijgen. Een coalitie moet 76 zetels hebben, dus zouden vier partijen al voldoende zijn. Maar, welke vier dan? En wie levert de premier? Het is nog steeds ingewikkeld en zeker niet makkelijker.