Pedagogische stromingen in het onderwijs (basisschool)

Pedagogische stromingen in het onderwijs (basisschool) In Nederland zijn veel verschillende soorten basisscholen te vinden. Er is het zogenaamde reguliere/openbare onderwijs en er zijn scholen die in hun manier van lesgeven het geloof als basis gebruiken. Er zijn ook (basis)scholen die zijn geïnspireerd door een pedagogische stroming of de pedagogische ideeën van een persoon zoals daltonscholen, freinetscholen, jenaplanscholen, montessorischolen en vrije (antroposofische) scholen. Wat houdt een bepaalde pedagogiek in en hoe kan je deze terug zien in de dagelijkse praktijk op de basisschool van jouw (eventuele) keuze?

Daltonschool

Helen Parkhurst (1887-1973) is de grondlegster van het daltonplan. Binnen het daltononderwijs zijn drie uitgangspunten terug te vinden:
  1. Vrijheid in gebondenheid (kinderen mogen kiezen uit een beperkte lijst met mogelijkheden, hoe ouder het kind, hoe meer mogelijkheden en eigen verantwoordelijkheid)
  2. Zelfstandigheid (zelf kiezen en plannen, je werkt op je eigen niveau)
  3. Samenwerken (in de klas wordt ieder kind gekoppeld aan een maatje; jongens werken samen met meisjes, oudere kinderen leren werken met jongere)
Kinderen zitten met twee verschillende leerjaren in een klas (de jongere kinderen leren van de oudere kinderen en de oudere kinderen leren rekening te houden met de jongere en hun te helpen indien nodig).

Freinetschool

Célestin Freinet (1896-1966) heeft de basisbeginselen vormgegeven voor het freinetonderwijs. De basis voor het onderwijs zijn de ervaringen van de kinderen. Er wordt veel vanuit de praktijk en interesses van de kinderen gewerkt en de leerkrachten bouwen hier hun lessen omheen. Ook is er veel aandacht voor de interactie tussen de kinderen en het leren van elkaar. Ieder klas wordt door de kinderen en de leerkracht zelf op democratische basis georganiseerd. In iedere klas zijn werkhoeken (bijvoorbeeld een keuken en een timmerhoek) te vinden.

Jenaplanschool

Peter Petersen (1884-1952) heeft de basis gelegd voor het Jenaplanonderwijs. De basisactiviteiten van Jenaplan zijn;
  • Gesprek (minstens één keer per dag zitten de kinderen in de kring om te luisteren naar elkaar en te vertellen)
  • Spel (uiteraard is hier minder tijd voor in de hogere groepen, maar spel komt ook voor tijdens creatieve vorming en gym)
  • Werk (er wordt veel ervaringsgericht gewerkt)
  • Viering (vieringen komen voor in kringen, projectopeningen en projectafsluitingen et cetera)
Bij Jenaplanscholen zitten kinderen met twee verschillende leerjaren in een klas, zogenaamde bouw. Er is de kleuterbouw (groep 1/2), onderbouw (groep 3/4), middenbouw (groep 5/6) en bovenbouw (groep 7/8).

Montessorischool

Maria Montessori (1870-1952) heeft de basis gelegd voor het montessori-onderwijs. Het montessori-onderwijs gaat uit van de natuurlijke drang van kinderen om te leren. Leerkrachten hebben de taak om de omgeving zo in te richten (met de juiste materialen) dat de kinderen op het moment (de gevoelige periode) dat ze er aan toe zijn zelf aan de slag kunnen. Er is veel speciaal lesmateriaal dat het leren stimuleert via meerdere zintuigen. Belangrijk in het montessori-onderwijs is de uitspraak van Maria Montessori ‘leer mij het zelf te doen’. Door veel zelf te doen groeit het zelfvertrouwen van de kinderen en neemt hun eigenwaarde toe. Ieder kind werkt op zijn eigen niveau. Ook bij dit type onderwijs zitten de kinderen met twee verschillende leerjaren bij elkaar.

Vrije school (antroposofische school)

Rudolf Steiner is de grondlegger van de antroposofie (wijsheid van de mens). De antroposofie gaat niet alleen over pedagogiek, maar ook over geneeskunde en landbouw. Doel van de antroposofie is door te dringen tot het wezen van de dingen, om zo de ware zin van het leven te achterhalen. Er is aandacht binnen de antroposofie voor de spirituele kant van het leven en veel ruimte voor fantasie en sprookjes. Binnen de vrije school is er veel aandacht voor de harmonische ontwikkeling van de drie ‘zielkrachten’; willen, voelen en denken. Rust en ritme (veel aandacht voor de seizoenen) zijn ook belangrijke elementen en er is veel ruimte voor creativiteit. Vaak houden kinderen van groep 3 t/m 8 dezelfde leerkracht.

Lees verder

© 2013 - 2024 Opgroeien, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Primair onderwijs, welke basisschool kies ik voor mijn kindPrimair onderwijs, welke basisschool kies ik voor mijn kindSpannend! Uw kind gaat voor het eerst naar school, de basisschool. Binnenkort wordt uw kind 4 jaar. Dit betekent dat hij…
Hoe kies ik de juiste school?Een school kiezen die bij je past is nog niet gemakkelijk! Wat zijn de kenmerken van de belangrijkste onderwijsvormen en…
Kenmerken van de openbare basisschoolKenmerken van de openbare basisschoolWanneer het tijd is om een kind aan te melden voor een basisschool, merken veel ouders op dat er erg veel keuze is op di…
Een middelbare school kiezenJe zit in groep acht en je moet een middelbare school kiezen. Het is een belangrijke keuze. Waar moet je op letten om ee…

Voor- en tegenstanders over Steve Jobsscholen (iPadscholen)Voor- en tegenstanders over Steve Jobsscholen (iPadscholen)In Nederland zijn sinds het begin van het schooljaar 2013/2014 Steve Jobsscholen (ook wel iPadscholen genoemd) van start…
Kinderen, seks en internetKinderen, seks en internetOp 9 februari 2010 werd er in Amersfoort een symposium gehouden over kinderen, seks en internet. Centraal stonden vragen…
Bronnen en referenties
  • www.dalton.nl
  • www.freinet.nl
  • www.jenaplan.nl
  • www.montessori.nl
  • www.zonnewereld.nl
  • Plas, A. van der (2012) ABC van de kinderopvang, Reed Business, Maarssen
  • ‘Wegwijs in alternatief onderwijsland’ door Judith van der Graaf (Onkruid nr. 188, maart/april 2009)
Opgroeien (75 artikelen)
Laatste update: 09-02-2016
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Pedagogiek
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.