Basisontwikkeling; de vier B's

Ieder kind ontwikkelt zich anders. Alle kinderen hebben een basis nodig; de zogenoemde basisontwikkeling. Voor deze basisontwikkeling zijn er richtlijnen opgesteld. Hierbij staan de vier "B's" centraal.

De vier B’s

Binnen de basisontwikkeling, is er een viertal zogenoemde ‘B’s’ opgesteld. Dit zijn de vier belangrijkste kenmerken van de basisontwikkeling.
De vier B’s zijn als volgt:
  • Bedoeling;
  • Betekenis;
  • Betrokkenheid;
  • Bemiddeling.

Deze vier B’s vertellen los van elkaar vrijwel niks als je zo onder elkaar ziet. Als we het als volgt gaan stellen, wordt het duidelijker:
De brede ontwikkeling is het doel (bedoeling). Dit zou moeten met betekenisvolle activiteiten, met een hoge betrokkenheid van de kinderen. Hiervoor zijn bemiddelende leerkrachten nodig.

Bedoeling

Met de bedoeling wordt het doel van de les bedoeld. Voor het jonge kind is dit over het algemeen de brede ontwikkeling, in de bovenbouw zal er meer gewerkt worden aan specifieke ontwikkeling. Welke bedoeling er binnen een les is, is afhankelijk van het niveau van de klas en wat de leerkracht met een les wil bereiken.

Betekenis

Door betekenis te geven aan een activiteit, zullen kinderen de activiteit makkelijker tot zich nemen. Hoe er betekenis wordt gegeven aan een activiteit, hangt af van de leef-belevingswereld van de kinderen, het niveau en het doel binnen de activiteit. De betekenis kan op verschillende manieren aan de activiteit worden verleend:
  • De activiteit zelf;
  • Aard van het materiaal;
  • Persoonlijke inhoud van een activiteit;
  • Sociale contact.

De manier waarop een kind betekenis geeft aan bijvoorbeeld spel, komt voor een groot deel voort uit de persoonlijke ervaringen van het kind.

Betrokkenheid

De betrokkenheid moet zowel uit de leerkracht als uit de leerling komen. Als een leerling betrokken is, zal hij eerder iets van de activiteit leren. Als leerkracht kun je aan verschillende signalen zien of een leerling betrokken is:
  • Concentratie;
  • Energie;
  • Complexiteit en creativiteit;
  • Mimiek en houding;
  • Persistentie;
  • Nauwkeurigheid;
  • Reactietijd;
  • Verwoording;
  • Voldoening.

Betrokkenheid verhogen
Er zijn een aantal factoren waarmee je de betrokkenheid van de leerlingen kunt verhogen:
  • Sfeer en relatie;
  • Aanpassing aan niveau;
  • Activiteit;
  • Leerlinginitiatief.

Om de betrokkenheid van leerlingen te meten, kun je gebruik maken van de Leuvense betrokkenheidsschaal. Op deze schaal zijn vijf maten van betrokkenheid aangegeven, ieder met richtlijnen omtrent de signalen die hier boven al zijn genoemd.

Bemiddeling

Als leerkracht zul je een bemiddelende rol moeten innemen bij de ontwikkeling van kinderen. De kinderen ontwikkelen immers niet in hun eentje, maar hebben hier elkaar en volwassenen voor nodig. Om de mogelijkheden waarover jonge kinderen al beschikken verder uit te breiden en te versterken, kunnen en moeten professionele volwassenen (leerkrachten) hun invloed gebruiken.

Als leerkracht heb je de volgende aspecten nodig om een goede bemiddelende rol te kunnen innemen richting de kinderen:
  • Kennis van materialen;
  • Didactische vaardigheden om de kinderen te leren handelen met materiaal;
  • Aandacht voor de veelzijdigheid van de materialen;
  • Inzicht in de doelen en de beginsituatie.

Doelen basisontwikkeling

De basisontwikkeling van kinderen is er niet voor niets. Er zijn een aantal doelen opgesteld, die weergegeven kunnen worden in een cirkelschema.

Binnen de basisontwikkeling zien we drie doelen:
  • Basiskenmerken;
  • Doelen op gebied brede ontwikkeling;
  • Doelen op gebied specifieke ontwikkeling.

Deze drie doelen hebben ieder hun eigen cirkel in het schema. De cirkel geeft een beeld hoe je doelgericht en specifiek aan doelen kan werken met de kinderen. Hierdoor kun je als leerkracht de kinderen mogelijk extra ondersteuning bieden tijdens hun ontwikkeling.

Basiskenmerken

De basiskenmerken zijn doelen die ieder kind zou moeten kunnen ontwikkelen. Als het kind deze niet goed heeft ontwikkeld, zal dit problemen vormen voor de verdere basisontwikkeling. Als we kijken naar de basiskenmerken, zien we weer een drietal doelen:
  • Emotioneel vrij zijn;
  • Nieuwsgierig;
  • Zelfvertrouwen.

Deze basiskenmerken vormen de basis voor het kind om verder te kunnen ontwikkelen. Bij deze ontwikkeling is het belangrijk, dat het kind deze basiskenmerken behoudt.

Doelen op het gebied van brede ontwikkeling

Het tweede soort doelen wat wij zien binnen de basisontwikkeling, zijn de doelen op het gebied van brede ontwikkeling. Deze doelen gaan over ontwikkeling op de lange termijn.

Als we alle doelen van de brede ontwikkeling onder elkaar zetten, zien we hier meer doelen staan als bij de basiskenmerken:
  • Actief zijn en initiatieven tonen;
  • Communiceren en taal;
  • Samen spelen en samen werken;
  • Verkennen van de wereld;
  • Uiten en vormgeven;
  • Voorstellingsvermogen en creativiteit;
  • Omgaan met symbolen, tekens en betekenissen;
  • Zelfsturing en reflectie;
  • Onderzoeken, redeneren en probleemoplossen.

Deze doelen staan gerangschikt op welk doel over het algemeen het eerst zichtbaar is. De doelen zijn gegeven voor het jonge kind, maar komen ook bij het oudere kind in zekere maten terug.

Doelen op het gebied van specifieke ontwikkeling

Als laatste zien we doelen op het gebied van specifieke ontwikkeling. Deze doelen zijn voor de korte termijn. Net als bij de doelen op het gebied van brede ontwikkeling, zien we ook bij deze doelen een langere opsomming:
  • Motorische vaardigheden;
  • Waarnemen en ordenen;
  • Woorden en begrippen;
  • Sociale vaardigheden;
  • Omgaan met gereedschap en technieken;
  • Schematiseren;
  • Hoeveelheden en bewerkingen;
  • Geschreven en gedrukte taal.

Hoewel deze doelen meer gericht lijken op het oudere kind, zijn ook jonge kinderen al vroeg bezig met het verwezenlijken van deze doelen. Denk bijvoorbeeld aan het rangschikken van kleurpotloden op grootte.
© 2013 - 2024 Zihany, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is ontwikkelingsgericht onderwijsWat is ontwikkelingsgericht onderwijsOntwikkelingsgericht onderwijs is een visie op onderwijs in het basisonderwijs. Maar wat houdt het eigenlijk in? Hoe wor…
Wat is ervaringsgericht onderwijs?Wat is ervaringsgericht onderwijs?Dit artikel gaat over ervaringsgericht onderwijs. Het is een visie op onderwijs in het basisonderwijs. Zoals het woord a…
De ontwikkeling van kinderenDe ontwikkeling van kinderenDe ontwikkeling van een kind kan iets heel fascinerends zijn. Veel ouders vinden het belangrijk om te weten hoe hun kind…

Spel bij kinderenKinderen spelen, dit weet iedereen. Dat spel belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen, weet nog niet iedereen. Bi…
Kijkwijzer en (jonge) kinderenKijkwijzer en (jonge) kinderenIn Nederland vertrouwen sommige ouders en opvoeders blindelings op de leeftijdslabels en pictogrammen van Kijkwijzer. Wa…
Zihany (22 artikelen)
Gepubliceerd: 08-04-2013
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Pedagogiek
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.