De bloemetjes en de bijtjes

Wacht niet met seksuele voorlichting tot je kind bijna of net met de puberteit begint. Eigenlijk ben je dan al te laat. Tegen die tijd hebben kinderen vaak al zoveel informatie over seksualiteit opgepikt, dat hun opvattingen over seks en relaties gevormd zijn. Is het nodig dat jij daarover met ze praat? En op welke manier ga je dit gesprek met je kind(eren) aan’?

Seksuele ontwikkeling

Kinderen die in de eerste 4 jaar van hun leven weinig zijn aangeraakt, ontwikkelen zich ongezond op sociaal-emotioneel gebied. Door kinderen zo veel mogelijk lichamelijk contact te geven, krijgen ze de boodschap dat ze de moeite waard zijn om aangeraakt te worden, iets wat belangrijk is voor hun zelfbeeld en hun seksuele ontwikkeling. Vanaf het vierde jaar kan een kind zich steeds beter inleven in een ander. Vriendschappen tussen kinderen ontstaan en de gevoelens die daarbij komen kijken variëren. Het woord ‘verliefd’ wordt door kinderen al heel jong gebruikt. Kleuters zeggen al verliefd te zijn op hun juf, moeder, vader, hond of beste vriend of vriendin. Het begrip ‘verliefd’ wordt dan gebruikt voor een gevoel dat ze niet zo goed weten te omschrijven, maar dat anders is dan vriendschap.

Vanaf hun 6e kunnen kinderen verschillende emoties – vriendschap en verliefdheid – goed onderscheiden.

Vanaf een jaar of 6 kunnen verliefdheden een steeds grotere rol spelen bij kinderen. Die verliefdheid is meestal gericht op een leeftijdsgenoot van het andere geslacht, maar in een enkel geval kan een kind ook verliefde gevoelens ervaren voor iemand van het eigen geslacht. Het is belangrijk om al op deze leeftijd aan je kind te laten merken dat die verliefde gevoelens heel normaal zijn.

Tussen de 8 en 12 jaar zal voor de meeste kinderen de puberteit beginnen. Dit hangt samen met de ontwikkeling van geslachtshormonen, waardoor je in deze fase enorme stemmingswisselingen kunt verwachten.
Bij meisjes begint de puberteit meestal met de ontwikkeling van de borsten, daarna volgt de groei van oksel- en schaamhaar. De lichamelijke ontwikkeling in deze leeftijdsfase wordt afgesloten met de eerste menstruatie, gemiddeld op 13-jarige leeftijd.
Bij jongens begint de puberteit rond het 12e jaar met de groei van de testikels en penis en soms ook lichte borstgroei. Daarna komen de eerste okselharen en schaamharen. De groeispurt gaat beginnen en de stem verandert de eerste gezichtsharen verschijnen en bij de jongen wordt de lichamelijke ontwikkeling in deze leeftijdsfase afgesloten met de eerste zaadlozing, gemiddeld op 14-jarige leeftijd.

Volgens onderzoekers ontbreekt het jongeren tussen de 12 en 24 jaar nog altijd aan basale kennis. Pubers vinden he moeilijk om seksualiteit met hun ouders te bespreken, begin daarom liever als je kinderen nog een stuk jonger zijn. Jonge kinderen vinden namelijk elk gesprek met hun ouder leuk en interessant, omdat ze dan aandacht krijgen.

Hoe werd jij vroeger opgevoed?

Het is goed om stil te staan bij de manier waarop jij vroeger thuis opgevoed werd. Beantwoord voor jezelf de volgende vragen:

• Ben jij vroeger door je ouders voorgelicht over seksualiteit?
• Zo ja, hoe ging dat dan?
• Zo nee, hoe ben je zelf aan informatie gekomen?
• Wil jij je kind op dezelfde manier voorlichten zoals dat bij jou is gegaan?
• Heb je zelf genoeg kennis over het onderwerp of voel je je over bepaalde zaken onzeker?
• Weet je welke woorden je wel en niet wilt gebruiken tegenover je kind?

Bedenk dat je niet alleen met woorden voorlichting geeft of kunt geven, maar dat je dat ook zonder woorden doet: door een uitdrukking op je gezicht, de houding van je lichaam, een blik in je ogen, enzovoort. Jij bent als ouder jarenlang het enige en het grootste voorbeeld voor je kind. Zelfs als je nooit over seksualiteit en relaties praat, heb je door middel van je gedrag al oneindig veel boodschappen over dit onderwerp uitgezonden.

Wanneer is het kind aan welke informatie toe?

Wat zouden kinderen (ongeveer) moeten weten over seksualiteit?