Bedwateren: oorzaken en tips

Bedwateren kan de nachtrust van het kind en de ouders verstoren en geeft bovendien veel extra werk voor de ouders. In dit artikel achtergrondinformatie over bedwateren en tips over hoe je best kan omgaan met een kind dat 's nachts in bed plast.

Bedwateren

We spreken van bedwateren als een kind zindelijk is, maar 's nachts regelmatig in bed plast. Tot de kleuterleeftijd zijn ongelukjes 's nachts mogelijk, maar vanaf kleuterleeftijd zijn de meeste kinderen 's nachts droog. Als het kind dan regelmatig ongelukjes heeft 's nachts spreken we over bedwateren. Hierbij is het belangrijk dat het plassen in bed regelmatig gebeurt: een ongelukje af en toe is geen bedwateren.

Het kind schaamt zich om wat er is gebeurd en voelt zich terug klein. Dit heeft gevolgen voor zijn persoonlijke ontwikkeling. Bovendien wordt de nachtrust onderbroken waardoor het kind moe wakker wordt en overdag niet alert genoeg is. Hierdoor kunnen er nog meer problemen onstaan zoals onder andere hysterie-aanvallen, sufheid, agressie of passiviteit, afhankelijk van de persoonlijkheid van het kind.

Bovendien heeft bedwateren ook gevolgen voor het gezin. De nachtrust van de ouders en andere gezinsleden wordt onderbroken omdat kleine kinderen vaak wakker schrikken als ze nat zijn en hierdoor andere gezinsleden wekken. Het extra werk (bijna dagelijks wassen van het beddegoed) en de eventuele beschadigingen aan matras of bed geven extra stress.

Oorzaken bedwateren

Vroeger werd aangenomen dat kinderen in bed plasten als ze veel dronken: kinderen zouden hun blaas nog niet volledig kunnen controleren en zouden daarom niet wakker worden als hun blaas vol was. Het advies van deskundigen was dan ook: niets laten drinken na 18 uur en als het kind dan toch in bed plast, het kind 's nachts regelmatig wekken zodat het kind met een lege blaas slaapt. Ondertussen weet men dat kinderen hun blaas heel goed kunnen controleren. Zelfs kleine babies kunnen hun plasje ophouden! Dit wijst erop dat de spieren en de controle over de blaas al vanaf de geboorte aanwezig is bij mensen en niet getraind moet worden zoals men vroeger aannam. Het bedwateren moet dus een andere oorzaak hebben.

Recente onderzoeken in slaapstudio's hebben uitgewezen dat de oorzaak de slaapcyclus van het kind is. De conclusies zijn gebaseerd op observatie en het meten van hersengolven. Vroeger werd aangenomen dat het kind zo vast sliep dat het niet wakker werd. Nu blijkt echter dat het kind juist zeer licht slaapt. Als we slapen worden functies zoals plassen "uitgeschakeld": wanneer we slapen kunnen we dus niet plassen. Tenzij er iets mis is en we in half bewuste toestand zijn. Kinderen die het bedwateren nog bewust herinneren kunnen dit beamen: vaak herinneren ze zich het plassen in bed als een onderdeel van een droom en zijn ze zich half bewust van hun omgeving. Deze kinderen hebben vaak ook andere problemen die wijzen op het niet "uitschakelen" van het lichaam tijdens de slaap zoals slaapwandelen, praten in de slaap en in sommige gevallen slaapverlamming.

Een onrustig slaappatroon leidt dus tot bedwateren. Het slaappatroon wordt beïnvloed door hetgeen het kind overdag meemaakt. Problemen in het gezin of op school of ziekte leiden tot onrust 's nachts: het kind probeert hetgeen overdag gebeurt een plaats te geven in zijn slaap, maar dit lukt niet goed. Dit zorgt ervoor dat het kind onrustig slaapt en dat het door de emoties niet lukt om zijn lichaam 's nachts uit te schakelen. Hierdoor kan het kind de normale dagfuncties doen zoals praten, wandelen, plassen en zelfs eten, zonder het zich helemaal bewust te zijn.

DONT's

• Het kind 's nachts wekken om te plassen: dit mag je enkel doen als je kind een signaal geeft dat het gaat plassen. Veel kinderen worden dan onrustig of gaan mompelen. Het plassen gebeurt meestal rond dezelfde tijd 's nachts. Als je merkt dat je kind dan geen signalen geeft, mag je het zeker niet wekken. Dit verstoort de nachtrust en leidt juist tot bedwateren.
• Kwaad worden of straffen: het kind doet het niet opzettelijk. Kwaad worden leidt er juist toe dat het kind bang en zenuwachtig gaat slapen waardoor de kans op bedwateren groter is.
• Hulpmiddelen gebruiken: er zijn speciale wekkers op de markt die het kind wekken met geluid of lichte schokken als het gaat plassen. Dit is enkel een pleister op de wonde. Het kind wordt inderdaad wakker en gaat dan naar wc of het potje, maar de nachtrust wordt ruw verstoord. Bovendien neemt dit niet de oorzaak weg: als het bedwateren stopt, is de kans zeer groot dat er andere problemen ontstaan zoals slaapwandelen bijvoorbeeld. Deze problemen wijzen erop dat er iets mis is in het leven van het kind.
• Teveel over praten: het kind weet dat het niet gepast is. Dit hoeft dan ook niet benadrukt te worden. Er teveel over praten met het kind kan er juist toe leiden dat het kind bewust in bed gaat plassen om zo de aandacht te trekken (dit is dan geen bedwateren meer omdat het kind dit dan vaak in bewuste toestand doet en opzettelijk).
• Beloningssystemen: beloningen werken heel goed. Het systeem met stickers of andere beloningen zorgt er inderdaad voor dat het kind 's nachts droog is. Het kind houdt dan bewust zijn plasje op of gaat naar wc om zo een beloning te krijgen. Dit geeft de ouders en het kind nachtrust maar lost het onderliggend probleem niet op.
• Onderleggers of matrasbeschermers die geluid maken of onaangenaam liggen: een onderlegger of matrasbeschermer mag je nauwelijks voelen. Een onaangenaam bed zorgt voor een onrustige nacht.
• Drinken weigeren: als je kind dorst heeft, moet hij kunnen drinken. Teveel drinken is af te raden, maar een paar slokken voor het slapengaan kan wel (eventueel een karaf op de kamer leggen met een afgemeten hoeveelheid water of een drinkbeker).

DO's

• Zorg dat je kind makkelijk naar toilet kan gaan 's nachts. Een potje voor kleuters en een nachtlichtje op de gang voor grotere kinderen zorgt ervoor dat het kind zelf naar toilet kan gaan als het moet. Laat dit ook aan het kind zien. Sommige kleine kleuters plassen in bed omdat ze niet weten dat ze naar hun potje kunnen gaan. De weg naar het toilet moet veilig zijn omdat het kind zich niet helemaal bewust zal zijn van zijn omgeving 's nachts.
• Onderleggers en droge kleren: gebruik onderleggers die snel te verversen zijn, zo heb je minder was. Zorg ook dat er droge kleren in de buurt zijn. Zo kan het kind zichzelf verversen 's nachts. Dit gebeurt ook vaak half bewust en wordt bij veel kinderen een gewoonte.
• Zoek het onderliggend probleem: waarom slaapt je kind onrustig? Wat kan je hieraan doen? Zijn er medische oorzaken?
• Zorg voor een rustige overgang van waken naar slapen. Veel kinderen slapen onrustig als er overdag veel indrukken zijn geweest. Dit kan je verhelpen door een rustmoment in te lassen voor het slapengaan. Ook praten over de dag kan je kind helpen alles een plaats te geven: laat je kind praten over wat hij wilt op dat moment zonder te oordelen of richting te geven en sluit het gesprek af voordat je kind te ver opgaat in de dag. Het moet een rustmoment zijn.
• De kamer moet een rustige omgeving zijn dat uitnodigt om te slapen: een drukke kamer met veel speelgoed geeft teveel indrukken vlak voor het slapengaan. Niet alle kinderen zijn hier gevoelig aan, maar sommige blijven wakker of slapen licht.

Zelf een onderlegger maken

Als je een matras niet beschermt, kan het gaan schimmelen van binnen door de urine. Ook komen er lelijke plekken op die je er niet meer uit krijgt en die sterk ruiken. Plekken kan je soms wegwerken of verminderen door ze zo snel mogelijk te behandelen. Dit kan doen door een handdoek erop te leggen en met een stoomstrijkijzer erover te gaan tot de plek verminderd is. De strijkijzer moet achterna wel gereinigd worden.

Je kan mastrasbeschermers kopen in winkels. Het nadeel hieraan is echter dat ze ook bijna dagelijks in de was moeten en dat je dus bijgevolg minstens 2 nodig hebt. Het is wel aan te raden om een matrasbeschermer te gebruiken. Om extra werk te voorkomen, kan je onderleggers maken op maat van je kind. Het grote voordeel van deze onderleggers is dat ze niet zo groot zijn om te wassen als een matrasbeschermer en dat je ze snel kan verversen 's nachts. Ook kan je kind zelf de onderlegger vervangen als het nat is.

Een eenvoudige onderlegger maak je door een matrasbeschermer in 2 te snijden. Eén leg je dan in het midden van het matras en een ander naast het bed bij de droge kleren. Deze onderleggers moeten wel goed vastgemaakt worden aan het matras omdat ze de neiging hebben 's nachts te verschuiven.

Een dikkere onderlegger blijft 's nachts zeker liggen. Dit kan je op maat van je kind maken. Een dikke onderlegger enkel onder het bekken is af te raden omdat dit niet goed is voor de rug en het bekken. Bovendien gebeurt het bij jongens vaak dat ook de rug nat is, hierdoor kan de urine nog doorlekken. Daarom moet een onderlegger minstens onder de romp liggen.

Een dikke onderlegger kan je zelf maken. Hierbij heb je het volgende nodig:

• Een waterafstotende of ondoorlatende laag: dit beschermt het matras (plastic in combinatie met fleece bijvoorbeeld)
• Een absorberende laag: om de urine op te vangen (badstof bijvoorbeeld)
• Een zachte laag: om aangenaam te liggen (flanel of katoen bijvoorbeeld)

Deze lagen stevig aan elkaar naaien. Let er wel op dat het eindresultaat niet te zwaar is zodat ook je kind zichzelf droog kan leggen 's nachts.