Samenwonen met of zonder samenlevingscontract

In Nederland mag men samen gaan wonen, zonder een samenlevingscontract te maken. Dit levert bij het aangaan van het samenleven geen problemen op, maar pas als men later uit elkaar gaat. Van wie zijn dan de spullen? Wie mag er nog geld van de gezamenlijke rekening afhalen en hoeveel? Deze vragen kunnen eenvoudig opgelost worden door een samenlevingscontract op te stellen. De Hoge Raad heeft bepaald dat niet in alle gevallen een samenlevingscontract nodig is. Soms is het in het gedrag van de mensen wel duidelijk af te leiden wat de bedoeling is.

Inhoud

• Informatie
• Samenwoners met contract
• Huwelijk of geregistreerd partnerschap
• Jurisprudentie

Informatie

Als u gaat samenwonen, kunt u ervoor kiezen om uw relatie niet formeel vast te leggen. Om samen te wonen is het in Nederland niet verplicht om samenlevingsovereenkomst, huwelijk of geregistreerd partnerschap te hebben. U mag met meerdere mensen tegelijk samenwonen (bijvoorbeeld studenten, vrienden of familie). Als er geen samenlevingscontract is, hoeft u elkaar niet te onderhouden, er is dan ook geen recht op alimentatie of een erfenis bij overlijden.

Samenwonen zonder contract kan wel gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de toeslagen van de belastingdienst, vermogensbelasting of een bijstandsuitkering. Zo verbinden veel overheidsinstanties regels aan samenwonen met een gezamenlijke huishouding. Als u meer dan een half jaar met iemand samen woont, wordt hij of zij uw fiscale partner.

U mag met meer personen tegelijk een samenlevingscontract afsluiten. U kunt in een samenlevingscontract afspraken maken over bijvoorbeeld de kosten van de huishouding, de bankrekening, verdeling van bezit bij uit elkaar gaan e.d.

Samenwoners met contract

Een samenlevingscontract kunt u zelf, of door een notaris, laten opstellen. Beide zijn geldig. Bij een notaris krijgt de samenlevingsovereenkomst ook juridische rechtskracht jegens derde. De kosten voor het opstellen bij een notaris zijn ongeveer €200,- tot €300,-

Verdelen goederen

In een samenlevingscontract kan bepaald worden van wie welke spullen zijn en hoe het een en ander na beëindiging van de relatie wordt afgewikkeld. Dit contract is bindend, ook de bedoeling van partijen bij het sluiten van de overeenkomst kan een rol spelen (HR 8 juni 2012 (afspraken zonder samenlevingscontract). Zonder contract geldt het gewone goederenrecht. Dit kan grote gevolgen hebben voor degene die niet in het huis blijft wonen en zijn spullen daar achter laat. Ook al met een betaalbewijs is het niet altijd zeker dat de spullen terug gekregen worden.

Fiscaal voordeel en pensioen

Een samenlevingscontract kan besparing op erfbelasting opleveren ingeval van overlijden van één van de partners.
Ook door een samenlevingscontract, opgemaakt door een notaris, kan de andere partner in aanmerking komen voor het partnerpensioen en pensioen.

Kinderen

Of er nu wel geen contract is, als er kinderen worden geboren, wordt de moeder automatisch juridisch moeder. De vader zal het kind moeten erkennen om juridisch vader te worden. Ook het gezag voor de vader zal moeten worden aangevraagd. Dit wordt vaak vergeten of niet belangrijk gevonden. Bij het uit elkaar gaan levert dit wel veel problemen op. Een samenlevingscontract heeft op het gebied van erkenning en gezag geen voordelen ten opzichte van het samen wonen zonder contract. In het samenlevingscontract kunnen wel afspraken worden gemaakt over de kosten van de kinderen.

Huwelijk of geregistreerd partnerschap

Als men een huwelijk of geregistreerd partnerschap sluit, dan is de wet van toepassing op hun relatie. Er kunnen huwelijkse voorwaarden worden gemaakt, waardoor er sommige wetten worden uitgesloten. Een samenlevingscontract komt te vervallen bij het aangaan van het huwelijk.

Een kind dat wordt geboren uit een huwelijk of een geregistreerd partnerschap tussen man en vrouw, krijgt automatisch beide echtgenoten als ouder. Ook als de man niet de biologische vader is. Of als de moeder draagmoeder is. Bij alle andere samenlevingsvormen is dit niet zo. Het ouderschap ontstaat dan niet automatisch. De partner van de vrouw die het kind krijgt, moet eerst het kind erkennen of adopteren

Jurisprudentie

HR 8 juni 2012 (afspraken zonder samenlevingscontract)

De Hoge Raad oordeelt in dit arrest dat in dit geval de vraag of bepaalde afspraken zijn gemaakt en welke inhoud deze afspraken hebben, beantwoord moet worden aan de hand van alle omstandigheden. Hoe hebben partijen zich altijd gedragen, wat was hun onderlinge verhouding en hoe is de positie van partijen. De Hoge Raad noemt dit ook wel de Haviltex maatstaf.

HR 22 september 2006 (vergoedingsrecht bij samenwoners)

In dit arrest oordeelde de Hoge Raad dat er niet alleen gekeken moet worden wat partijen in de samenlevingsovereenkomst hebben vastgelegd. Ook hier moet gekeken worden naar de Haviltex maatstaf. Wat was de partij bedoeling bij het maken van het samenlevingscontract?