Negatief gedrag veranderen bij kinderen

Ieder kind heeft periodes waarin het vervelend of ongewenst gedrag vertoont. Het kind verkent de grenzen en kijkt in hoeverre het zijn zin kan krijgen door negatief gedrag te vertonen. Het is dan belangrijk om als ouders op een positieve manier het negatieve gedrag om te buigen. Belonen werkt vaak veel beter dan straffen.

Negatieve aandacht is ook aandacht

Een kind wat niet luistert, brutaal is of ronduit weigert te doen wat de ouders willen, krijgt daarmee aandacht. Ouders gaan zich extra inspannen om het kind te laten doen wat ze vragen. Als het kind blijft weigeren worden ouders ongeduldig of zelfs boos hierover. Als een kind blijft volharden kunnen ouders een gevoel van machteloosheid ervaren, omdat niets lijkt te helpen. Het kind wordt naar zijn kamer gestuurd of krijgt straf vanwege het ongewenste gedrag. Door op deze manier het gedrag van het kind te willen veranderen, versterkt meestal juist dit gedrag. Het kind krijgt op deze manier ook de aandacht, hoewel niet op de manier zoals het dat graag zou willen. Maar negatieve aandacht is ook aandacht.

Waarom straffen niet werkt

Een kind straffen voor ongewenst gedrag heeft vaak weinig effect. Als het kind bijvoorbeeld stiekem een koekje heeft gepakt, zonder dit te vragen, en het krijgt hier straf voor, wat leert het kind daar dan van? Het kind leert dat het de volgende keer dus beter moet uitkijken dat het niet betrapt wordt. Het leert niet dat dit niet de goede manier is om een koekje te krijgen. Als een kind niet aan tafel wil gaan zitten, of weigert te eten, heeft straf ook niet het gewenste effect. Door straf leert het kind niet dat aan tafel gaan zitten, en eten iets positiefs kan opleveren. Door straffen wordt misschien het negatieve gedrag wel ontkracht, maar het gewenste gedrag wordt er niet mee bereikt.

Belonen van goed gedrag

Door het belonen van goed gedrag, en het negeren van ongewenst gedrag kunnen ouders wel iets bereiken met het kind. "Het mes snijdt aan twee kanten" op deze manier. Als het ongewenste gedrag genegeerd wordt levert dit voor het kind geen aandacht meer op. Het gedrag waardoor het kind eerst negatieve aandacht kreeg, werkt niet meer, en heeft dus geen effect meer. Als goed gedrag beloont wordt, levert dat wel iets op voor het kind. Hierdoor zal het positieve gedrag versterkt worden.

Hoe je dat aanpakt

Er is een goede methode om gewenst gedrag bij een kind te bereiken, op een vrij eenvoudige manier. Deze methode is toe te passen op praktisch iedere situatie, en ieder probleem met het kind. Er is een groot vel (gekleurd) karton voor nodig, een aantal leuke stickervellen, en een aantal kleine speeltjes die het kind leuk vindt. Maak op het karton een schema met de dagen van de week, en neem voor iedere dag afzonderlijk ook voldoende ruimte. Bespreek met elkaar welk ongewenst gedrag het zwaarst weegt op dit moment. Het is belangrijk om eerst dit gedrag te veranderen, en niet alles tegelijk. Als het kind niet aan tafel wil gaan zitten, of niet wil eten, kan hier mee begonnen worden. Hang het vel karton op een goed zichtbare plek aan de muur, op een hoogte dat het kind het ook goed kan zien. Doe de speeltjes in een grote glazen pot, en zet ook die op een goed zichtbare plaats neer. Leg aan het kind uit wat er veranderd gaat worden, en doe dit op een begrijpelijke manier voor het kind. Leg uit wat er van het kind verwacht wordt, in dit geval aan tafel gaan zitten en eten. Als het kind doet wat er gevraagd wordt mag het een sticker plakken op de betreffende dag van de week op het vel karton, en mag het een speeltje uit de pot uitzoeken. Spreek met het kind af dat, bij bijvoorbeeld 5 stickers op het karton, het een extra beloning mag kiezen. Dit hoeft geen grote beloning te zijn, maar iets wat voor het kind leuk is. Misschien een avond langer opblijven, samen iets doen wat het kind leuk vindt, naar het zwembad, of iets anders waar het kind moeite voor wil doen. Bij een groter aantal verzamelde stickers kan er bijvoorbeeld een dagje uit worden verdiend, of iets anders wat het kind echt graag wil. Prijs het kind iedere keer als het doet wat er gevraagd wordt, en negeer het als het soms nog fout gaat. Deze methode werkt ook voor het niet willen opruimen van het speelgoed, of de kamer van het kind. Ook voor 's nachts zindelijk worden is dit een prima methode, voor iedere droge nacht mag het kind een sticker plakken, bij zoveel stickers is er een extra beloning, en bij zoveel stickers is er een grote beloning. Houdt er rekening mee dat het aantal stickers wat gehaald moet worden niet te groot is voor het kind. Het kind moet wel het gevoel hebben dat het "haalbaar" is. Op deze manier wordt het voor het kind leuk om mee te werken, en wordt de sfeer in huis er een stuk leuker op.