Amelands Produkt – Meerval

De vlag van het Amelands Produkt wappert in alle vier de dorpen. In Buren hangt hij bij de meervalkwekerij van de gebroeders Metz. Amelands Produkt is een organisatie die erkende streekproduct van het eiland bundelt. Gebroeders Martin en Peter Metz zijn sinds 1994 bezig met het kweken van meervalllen. De vis wordt ter plekke en in de viswinkels op het eiland verkocht. De restaurants hebben Amelander meerval op het menu.

Amelander Meervalkwekerij

• Meerval van Ameland
• Rondleiding
• Van schuurtje naar schuur naar kwekerij
• Luchthappen
• Afrikaanse meerval
• Amelands Produkt

Meerval van Ameland

In Buren is de Amelander Meervalkwekerij van de broers Martin en Peter Metz gevestigd. Sinds 1994 wordt daar de Afrikaanse meerval gekweekt; eerst in het dorp en later aan de Kooiweg, net buiten het dorp. Er bestaat ook een Europese meerval maar daar wordt niet mee gewerkt. Hij laat zich niet kweken en het mag ook niet, omdat het een beschermde soort is. Bovendien zou die veel te groot zijn om te kweken in de bakken van Buren. Een Europese meerval kan wel drie meter lang worden. De gebroeders kweken de Afrikaanse meerval op tot anderhalve kilo. De vis kan veel zwaarder worden; hij kan uitgroeien tot 1.35 meter. In Buren gebeurt dat alleen als een ondeugend exemplaar zich verstopt in de hoeken van de bak.

Rondleiding

Het kweken gebeurt in een recirculatiesysteem. Het water wordt continu rondgepompt door een grove filter en een biotoren. Het water, dat uit een eigen bron wordt opgepompt, wordt gezuiverd zonder dat er chemie aan te pas komt.

Klein als een garnaal

De vis komt zo klein als een garnaal aan op het bedrijf. Ze verblijft twee maanden in een bassin. Na deze periode worden ze op de groei geselecteerd. Bij een tweede selectie wordt de vis bestemd voor de rook of voor de filet in aparte bassins geplaatst. De meerval is een stressgevoelige vis. Toch worden er rondleidingen gegeven. Voorheen, op de oude locatie in het dorp, kon dat niet. De vis werd er gestoord van.

Rondleidingen en broodjes vis

In de kwekerij buiten het dorp zijn de faciliteiten dusdanig dat rondleidingen wel kunnen en daar wordt veelvuldig gebruik van gemaakt. Peter Metz is degene die het verhaal doet. Martin fileert, rookt, organiseert en staat regelmatig in de winkel. Hun beider vrouwen werken mee en staan ook in de winkel waar de diverse soorten meerval worden verkocht. En zij maken de heerlijkste broodjes vis in de lunchroom van het bedrijf. De volgende generatie werkt mee in het bedrijf.

Van schuurtje naar schuur naar kwekerij

De broers zijn ermee begonnen als een grap, in containers in een schuurtje. Dat pakte niet goed uit voor het schuurtje. De Afrikaanse meerval heeft namelijk warmte nodig en de temperatuur en het vocht deden het schuurtje binnen de kortste keren rotten. Daarom verhuisde de kwekerij naar een schuur in het dorp een daar werd het een succes. Weliswaar voeren de broers het bedrijf nog steeds uit naast hun banen bij het Waterschap (Peter) en op de bus van Arriva (Martin), toch kwam er een punt waarop een belangrijke beslissing moest worden genomen. Gaan we professioneel door of stoppen we ermee. Voor louter hobbywerk was het bedrijf al te ver doorgegroeid.

Fileren en roken

Buiten het dorp Buren werd een nieuw pand gebouwd waarin de kwekerij is geplaatst. De broers hebben sinds die tijd ook de verwerking in eigen hand. Het fileren en roken en vacuüm trekken gebeurt in Buren. Vishandel Metz is een grote klant; de vishandel verkoopt de meerval in de eigen winkels en levert tevens aan restaurants.

Luchthappen

In de kwekerij staan bakken vol met water en daarin spartelen de meervallen. Hun sprieten steken veelvuldig boven het water uit. In elke bak zwemmen ongeveer duizend vissen en in het hoogseizoen zijn dat er wat meer. Dan gaat het om ongeveer elfhonderd tot dertienhonderd stuks.

Kieuwen en longblaasjes

Vlak voor de aflevering komt de vis in een apart bassin. Daarvoor worden ze eerst op grootte geselecteerd. Een van de bakken wordt van onderen geopend en de vissen belanden al spartelend op de grond. Meervallen hebben zowel kieuwen als longblaasjes, zodat de vis niet stikt als hij op het droge verblijft. Hij kan daar goed overleven. De vissen worden geselecteerd op grootte en de dikste exemplaren belanden in een aparte bak. Vier dagen wordt deze voortdurend voorzien van vers water. De vis krijgt dan geen voer, waardoor hij zijn eigen vet verbruikt, wat de smaak ten goede komt. Bijna alle restaurants op het eiland hebben Amelander meerval op het menu staan.

Afrikaanse meerval

De Afrikaanse meerval is een kieuwzakmeerval. In het Engels heet hij de North African catfish. Het is een soort die oorspronkelijk in zoete wateren in Afrika zwemt. De vis werd geëxporteerd en komt nu in Afrika en Azië voor en in kwekerijen overal in de wereld. Het ademhalinsorgaan in de kieuwstreek, waarmee ze zuurstogf uit lucht kunnen halen, is een noodzakelijk orgaan voor de dieren. Ze kunnen daarmee droge perioden overleven.

Alleseter

De meerval is een alleseter. Hij eet allerlei waterdieren, insecten, ruimt dode dieren op, eet vruchten en is een planteneter. De vis is voor kwekerijen geliefd vanwege het uitstekende vlees dat vers, gerookt en bevroren in de handel komt en zich goed laat grillen, roosteren en frituren.

Amelands Produkt

De meerval die in Buren gekweekt wordt is een erkend product van Ameland. Bij de kwekerij wappert de vlag van Amelands Produkt.

Lees verder

• Amelands Produkt - streekproducten van het Waddeneiland
• Boeren op Ameland - Boek over agrariërs op het Waddeneiland
• Vissen en wadexcursie met wadgids Harmen Wijnberg