De Eerste Feministische Golf

De geschiedenis van het feminisme valt uiteen in drie golven. De eerste golf werd vooral gekenmerkt door de strijd voor kiesrecht, zowel actief als passief. De tweede golf was vooral een strijd om het recht op werk buitenshuis, burgerrechten, seksuele rechten. De derde golf lag voornamelijk in het verlengde van de tweede golf. In dit artikel aandacht voor de Eerste Golf.

De situatie voor de Eerste Feministische Golf

De positie van vrouwen voordat het feminisme opkwam was bijzonder slecht. Vrouwen hadden nauwelijks rechten, geen kiesrecht, er was nauwelijks sprake van scholing voor vrouwen. De vrouwen uit de hogere klassen was het verboden te werken, terwijl vrouwen uit de lagere klassen gedwongen waren te werken tegen een hongerloon, waarna ze dan ook nog verantwoordelijk waren voor huishouden en kinderen.

Aan het einde van de negentiende eeuw was de samenleving onderhevig aan grote veranderingen. De industrialisatie vond plaats en dit leidde tot grote veranderingen op het gebied van werk. Ook leidde het tot veranderingen op het gebied van onderwijs, de vraag naar beter opgeleide mensen nam toe. Deze twee zaken hadden allebei grote invloed op de positie van de vrouw. In 1863 werd het middelbaar onderwijs officieel toegankelijk voor vrouwen.

De situatie voor de Eerste Feministische Golf

In de achttiende eeuw begonnen vrouwen zich voor het eerst serieus op te winden over de positie waar ze in verkeerden. Ze hadden nauwelijks de mogelijkheid te studeren, werden handelsonbekwaam geacht en hadden ook op politiek gebied niets in te brengen. Een van de eerste vrouwen die duidelijk van zich liet horen was de Francaise Olympe de Gouges (1755-1793) met haar Declaration des doits de la femme et de la citoyenne (verklaring over de rechten van de vrouw en burgeres) en de Britse Mary Wollstonecraft Godwin (1759-1797), die ook pleitte voor de rechten van de vrouw, met name recht op onderwijs. Deze vrouwen waren hun tijd ver vooruit en hun ideeën vonden dan ook nauwelijks ingang. In 1825 schreef de Engelse William Thompson zijn boek “Beroep van de ene helft van de mensheid op de pretenties van de andere helft”, wat waarschijnlijk de eerste keer was dat er duidelijk werd opgeroepen tot stemrecht voor vrouwen. De filosoof John Stuart Mill werd in 1865 in Engeland in het parlement gekozen en in 1867 diende hij een amendement in waarin werd verzocht het kiesrecht aan vrouwen te geven. Het amendement werd verworpen, maar in 1868 werd de Nationale Vereniging voor Vrouwenkiesrecht opgericht. Ook schreef Stuart Mill het boek ‘Over de onderworpenheid van de vrouw” , over de positie van de vrouw. In Frankrijk verscheen in diezelfde tijd De rechten van de vrouw’, van Leon Richer. De grondslag voor wat komen ging was gelegd.

De Eerste Feministische Golf

De eerste feministische golf duurde ongeveer van 1848 tot 1940 en begon in de Verenigde Staten. De belangrijkste strijdpunten tijdens deze golf waren het recht op onderwijs, vrouwenkiesrecht en gelijke rechten op de arbeidsmarkt. Betsy Perk, een van Nederlands eerste feministen, richtte een arbeidsbemiddelingsbureau op, Arbeid Adelt, voor ongehuwde vrouwen. Aletta Jacobs, die zelf geneeskunde had gestudeerd, speelde een belangrijke rol in de strijd voor kiesrecht en betere mogelijkheden voor onderwijs voor meisjes en vrouwen. Ook richtte ze de eerste kliniek op voor geboortebeperking, die was weliswaar illegaal, maar werd gedoogd. In 1893 richtte Wilhelmina Drucker de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht op. Een andere bekende feministe uit die tijd was Mina Kruseman, die zich inzette tegen gedwongen huwelijken, voor onderwijs en het recht op een baan.

Resultaten

In 1860 werd de eerste school voor onderwijzeressen geopend. Snel daarna volgden de ‘Industrie School voor Vrouwelijke Jeugd’ en de ‘Middelbare School voor Meisjes’ (MMS). Aletta Jacobs was het eerste meisje dat werd toegelaten tot de HBS in 1870 en tevens het eerste meisje dat werd toegelaten tot de universiteit. Het leverde veel negatieve reacties op, maar al snel werd ze gevolgd door andere meisjes. In 1917 kregen vrouwen in Nederland passief stemrecht en in 1919 werd dat gevolgd door actief stemrecht. Suze Groenweg werd de eerste vrouw in de Tweede Kamer, voor de SDAP. In de gemeenteraden werden honderd vrouwen gekozen. Veel mensen dachten dat met de komst van het kiesrecht de strijd gestreden was en toen in 1929 de crisis uitbrak liep de aandacht voor de rechten van vrouwen al snel terug. Het zou duren tot de jaren zestig voor er opnieuw serieus aandacht werd besteed aan rechten voor vrouwen en hun positie. Deze nieuwe interesse voor de rechten van vrouwen zou de Tweede Feministische Golf genoemd worden.