Je achternaam wijzigen of doorgeven

Een naamsverandering na het huwelijk komt relatief vaak voor. Over het algemeen zijn het de vrouwen die hun naam veranderen. Ook mannen kiezen er soms voor om hun achternaam te laten wijzigen nadat zij zijn gehuwd. Daarnaast speelt het doorgeven van je achternaam een rol. Wil je dit juist wel of juist niet? Er zijn meerdere overwegingen die je mee kunt nemen in je beslissing. Voor je echt gaat trouwen, ga je (bij de gemeente of digitaal) in ondertrouw. Tijdens de ondertrouw is één van de officiële handelingen het tekenen van een document met een eventuele naamswijziging. Online of digitaal kun je dit ook laten aanpassen (via DigID). Dit kan sinds september 2015. Goed om te weten: sinds die datum is ook de ondertrouw (of in ondertrouw gaan) afgeschaft, maar in veel gemeentes is het nog steeds de norm om naar het gemeentehuis te gaan. Dit heet officieel geen ondertrouw meer, maar de meeste gemeentes noemen het nog wel zo.

De mogelijkheden na het trouwen zijn als volgt:

1. Je houdt je eigen achternaam.
2. Je houdt je eigen achternaam en voegt daarachter de achternaam van je partner toe.
3. Je neemt de achternaam van je partner aan en voegt daarachter je eigen geboortenaam/achternaam toe.
4. Je neemt de achternaam van je partner aan. De achternaam die je zelf bij je geboorte kreeg, komt voortaan bekend te staan als geboortenaam of het ouderwetse 'meisjesnaam' (ook bij mannen).

Beide partners krijgen dezelfde vier opties en maken hier bij de ondertrouw een keuze uit.

Trouwen en je achternaam behouden

De eerste optie van de lijst die je voor je krijgt bij ondertrouw is het behouden van je eigen achternaam. Dit kun je doen om diverse redenen:

• Je bent gehecht aan je achternaam.
• Je ziet de noodzaak niet van het veranderen van je achternaam.
• Je ziet op tegen de administratieve handelingen die horen bij het wijzigen van je achternaam.
• Je wilt je handtekening niet wijzigen.
• Je bent bekend onder je huidige achternaam, bijvoorbeeld als artiest, auteur, of anderszins, en zou het niet bevorderlijk vinden om onder een andere naam bekend te staan.
• Je hoopt of verwacht dat je partner jouw achternaam aanneemt.
• Je hoopt of verwacht dat je je achternaam aan je kind(eren) gaat doorgeven.
• Je achternaam is zeldzaam en dreigt uit te sterven.

Trouwen en je achternaam wijzigen

Het kan natuurlijk ook zijn dat je trouwt en dan wél je achternaam wilt wijzigen. Hieronder staan enkele overwegingen die je kunt meenemen in je beslissing.

• Je bent niet gehecht aan je achternaam, of vindt deze zelfs niet mooi/passend.
• Je vindt de achternaam van je partner beter of mooier.
• Je wilt naar de buitenwereld duidelijk één gezin of familie vormen, en voorgesteld kunnen worden als 'familie <achternaam>'.
• Je vindt het niet belangrijk om je oorspronkelijke achternaam door te geven.

Deze overwegingen zouden GEEN reden moeten zijn voor het wijzigen van je achternaam:

• Je partner vindt dat je zijn of haar achternaam moet aannemen, bijvoorbeeld omdat het 'hoort'.
• Je voelt je verplicht, omdat het in je omgeving ook gebruikelijk is.
• Je denkt dat het huwelijk weinig betekenis heeft als je achternaam na het trouwen niet verandert.

Natuurlijk kunnen het redenen zijn die meespelen, maar deze moeten niet doorslaggevend zijn. Het gaat namelijk om jouw achternaam en jij bepaalt in hoeverre je die wilt laten veranderen. Je moet er tenslotte de rest van je leven mee overweg kunnen! Daarbij heeft elk huwelijk de betekenis die jij eraan geeft, en niet wat anderen daarvan vinden.

Je achternaam doorgeven aan je kind(eren)

Als jij en je partner beiden een achternaam hebben die je aan je kinderen wilt doorgeven, moet je hierover het gesprek aangaan. Het kan namelijk niet zo zijn dat een eerste kind de achternaam van de moeder krijgt, en een tweede kind die van de vader. De achternaam die de eerst geborene krijgt, is bepalend. Het is dus belangrijk hier vooraf een overeenstemming in te bereiken. Bij een huwelijk is het bovendien zo dat het doorgeven van de naam van de moeder tijdens een zwangerschap of adoptieprocedure al vastgelegd moet worden. De bevestiging van het doorgeven van de naam van de moeder moet mee naar het aangeven van het kind bij de gemeente. Een andere optie is dat de moeder aanwezig is bij het aangeven van het kind, maar om medische redenen/het herstel na een zwangerschap is dit vaak geen optie. Daarbij is het slimmer om een achternaam vooraf vast te leggen, zodat hier achteraf/bij het aangeven bij de gemeente geen onduidelijk over kan ontstaan.

Enkele overwegingen bij het doorgeven van een achternaam:

• Je achternaam is uniek en er is niemand anders die de naam door kan of wil geven.
• Je vindt het belangrijk om je achternaam door te geven.
• De achternaam van de andere ouder is niet praktisch of mooi, of kan vanwege lastige uitspraak of anderszins voor problemen zorgen voor het kind.
• Je weet al hoe je (toekomstige) kinderen gaan heten en jouw achternaam past daar beter bij dan die van je partner.

Extra informatie over het veranderen van de achternaam

Het veranderen van je achternaam geldt alleen voor gebruik, bijvoorbeeld op een social media-profiel of als je je aan iemand voorstelt. Je moet je naamswijziging nog officieel maken (onder meer voor paspoort, rijbewijs, et cetera) en doorgeven via het formulier Verklaring van naamgebruik. Dit kan per DigiD. Je naamkeuze wordt vervolgens opgenomen in de Basisregistratie Personen (BRP). Hierop zijn alle (overheids)instanties aangesloten. Commerciële organisaties zoals banken ontvangen geen bericht van je naamkeuze en hen dien je apart te informeren. Ditzelfde geldt (vaak) voor je werkgever.

Uiteindelijk blijft de naam in je paspoort altijd je oorspronkelijke achternaam. In het geval van het toevoegen van de achternaam van je partner aan je eigen naam komt in je paspoort (en rijbewijs) automatisch 'echtgen(o)ot(e) van <achternaam partner>' te staan.

Je kunt er ook voor kiezen om je achternaam te wijzigen bij het huwelijk, maar deze voor het gemak voor officiële documentatie niet te laten veranderen. Je kunt er tevens voor kiezen je achternaam niet te wijzigen, maar wel de achternaam van je partner in je rijbewijs en paspoort te vermelden. Dit kan bij elke nieuwe aanvraag voor een rijbewijs of paspoort, en zowel bij vrouwen als bij mannen. Dit kan zeker handig zijn als geen van de partners de achternaam verandert. Door het vermelden van elkaars achternaam in het paspoort kan bij grenscontrole bijvoorbeeld aangetoond worden dat het één familie of gezin betreft. Dit is extra van belang als de ouder zonder dezelfde achternaam van zijn/haar kind(eren) op reis gaat met zijn/haar kind(eren).

Je achternaam wijzigen om andere redenen

Er zijn enkele andere redenen om je achternaam te kunnen wijzigen, buiten een huwelijk om. Je kunt bijvoorbeeld spijt hebben van je naamswijziging bij een huwelijk. Dit kan het geval zijn wanneer je bent gescheiden of omdat een sterfgeval in je familie je doet beseffen dat je toch gehecht blijkt aan je oorspronkelijke achternaam. Het is echter niet altijd mogelijk om in aanmerking te komen voor een naamswijziging.

Voor meerderjarigen kan dit, als:

• je je naam wilt wijzigen in de naam van een ouder of verzorger;
• je een naamswijziging die je hebt ondergaan toen je minderjarig was, ongedaan wilt maken;
• je de naamkeuze van je ouders wilt herzien;
• je dezelfde naamswijziging als één van je ouders wilt laten plaatsvinden (bijvoorbeeld als zij (her)trouwen);
• je je oorspronkelijke achternaam terug wilt krijgen na een echtscheiding;
• je je achternaam wilt wijzigen omdat deze niet-Nederlands is;
• je je achternaam wilt wijzigen omdat je een ongepaste of bespottelijke achternaam hebt;
• je je achternaam wilt wijzigen omdat deze zeer veel voorkomt;
• je je achternaam wilt wijzigen omdat deze onjuist gespeld is;
• je je oorspronkelijke Friese achternaam terug wilt krijgen;
• je een achternaam van je voorouders aan je achternaam wilt toevoegen;
• je een achternaam die met uitsterven wordt bedreigd aan je achternaam wilt toevoegen;
• je psychische of lichamelijke klachten hebt door je naam.

(bron: justis.nl)

In al deze gevallen moet je de Nederlandse nationaliteit hebben om in aanmerking te komen voor een naamswijziging. Aan een naamswijziging buiten een huwelijk om zijn kosten verbonden.

Voor minderjarigen zijn dit legitieme redenen en voorwaarden voor het wijzigen van de achternaam:

• Degene van wie je wilt dat het kind de achternaam krijgt, moet het kind een aantal jaren hebben opgevoed en verzorgd (vijf jaar, tenzij het kind jonger dan twaalf is, dan drie jaar);
• Je hertrouwt, en wilt dat de kinderen uit een vorig huwelijk dezelfde achternaam aannemen (dit is niet verplicht).

Meer voorwaarden en opties kun je vinden op de website van de Rijksoverheid of de gemeente.

Een serieuze overweging

Het al dan niet laten wijzigen van je naam kan meer implicaties hebben dan je denkt, zowel voor jou als voor je (toekomstige) kinderen en zelfs kleinkinderen. Het (terug)veranderen van een achternaam is een moeilijk en langdurig proces en kost behalve tijd ook geld. Vraag je daarom goed af wat voor jou de redenen zijn om je achternaam wel of niet te laten veranderen. Het allerbelangrijkste is namelijk dat je een keuze maakt waar je over vijf, tien, twintig en zelfs honderd jaar nog achter staat.