Geslachtsstereotypering: Moderne discriminatie van vrouwen

Over de hele wereld bestaan ze; versimpelde opvattingen over hoe vrouwen of mannen in elkaar zitten. Vele boeken zijn geschreven vanuit het idee dat de man de vrouw moet leren begrijpen of andersom. Deze opvattingen, het idee dat mannen of vrouwen als homogene groep gezien worden, versterken geslachtsstereotypering. Geslachtsstereotypering bestaat dan ook uit de vooroordelen die opgeroepen worden zodra iemand denk aan vrouwen of mannen.

Geslachtsstereotypering

Over de hele wereld is geslachtsstereotypering ongeveer gelijk; in bijna alle culturen wordt de vrouw gezien als de hoeder van het gezin, terwijl de man nog steeds wordt gezien als degene die de inkomsten verzameld. Geslachtsstereotypering bestaat uit nog vele andere vooroordelen die men kan hebben over mannen of vrouwen. Het bestaan van dergelijke vooroordelen is vrijwel niet te voorkomen; het is een menselijk automatisme om in groepen en vooroordelen te denken. Als iedereen ieder persoon apart zou moeten leren kennen, zonder vooroordelen en zonder iemand anders in te kunnen schatten op basis van vooringenomen oordelen, zou samenwerken zeer lastig worden. Aan de andere kant veroorzaken vooroordelen ook problemen; een andere groep als vijand zien wordt bijvoorbeeld lastiger als iedereen een ander eerst volledig zou moeten leren kennen zonder af te gaan op vooroordelen die voor een hele groep gelden. Geslachtsstereotypering, de denkbeelden die men heeft over beide geslachten, beïnvloed het gedrag van mensen dan ook zeer sterk.

Wat zorgt voor geslachtsstereotypering

Voor het tot uiting komen van geslachtsstereotypering zijn drie zaken nodig. Allereerst is er een waarnemer nodig, ten tweede een doelpersoon en ten derde een situatie. De waarnemer is de persoon die het stereotype ontwikkeld. De waarnemer zal personen automatisch koppelen aan een vooraf bestaand stereotype. Als de doelpersoon niet voldoet aan het stereotype en zich niet aan zijn/haar rol houdt zal deze sneller veroordeeld worden door de waarnemer. Overigens is het ook mogelijk dat de toetsing aan het geslachtsstereotype positief uitvalt; de persoon kan daardoor sterk in waardering stijgen. Het zijn dan ook de eigenschappen van de doelpersoon die de geslachtsstereotypering kunnen activeren. Ook de situatie heeft een rol bij het activeren van geslachtsstereotypering. Een vrouw die zich tussen vijftig mannen bevindt zal bijvoorbeeld eerder opvallen en daardoor eerder geslachtsstereotypering oproepen.

Waarom bestaan geslachtsstereotypen

Geslachtsstereotypen (blijven) over mannen en vrouwen blijven bestaan omdat zij een kern van waarheid bevatten; juist hierdoor kan het stereotype af en toe in gedeeltes bevestigd worden en blijft het hardnekkig bestaan. Sommige opvattingen zijn natuurlijk wel sterk overdreven of versimpeld en het is altijd een generalisatie die zich uitstrekt over een complete groep. Het probleem is dat de geslachtsstereotypen blijven bestaan omdat men steeds geneigd is om illusoire correlaties te zien; men overschat hierbij vaak het percentage mannen of vrouwen. Tevens maakt men al snel attributies voor het gedrag van mannen en vrouwen die het stereotype kunnen versterken. Zo kan men bijvoorbeeld een stereotype inconsequente gedraging toeschrijven aan ongewone omstandigheden. Hierdoor kan het stereotype blijven bestaan. Ook verdeelt men personen die niet in het stereotype vallen in in andere subgroepen. Daarnaast is men geneigd om te zoeken naar bewijs om stereotypes te bekrachtigen.

Naast deze menselijke neigingen zorgt de omgeving ook voor het ontstaan en bekrachtigen van bepaalde geslachtsstereotypen. Bij omgeving moet men hierbij denken aan media of populaire cultuur. Het gebruik van stereotypen in media of populaire cultuur beïnvloed ons vaak onbewust, waardoor bestaande stereotypen bevestigd kunnen worden en ruwe stereotypen aangescherpt kunnen worden.

Moderne discriminatie van vrouwen

Het openlijk fanatisme jegens andere rassen is afgenomen, maar vervangen door moderne discriminatie. Dit is een subtiele vorm van vooroordeel die zich minder snel manifesteert. Hieronder valt ook bijvoorbeeld het vooroordeel tegenover Turken en Marokkanen. Moderne discriminatie of modern racisme zit zo sterk ingeworteld in de mens dat het net zo moeilijk is om af te leren als een slechte gewoonte. Ook bij geslachtsstereotypering doet zich dit fenomeen voor. Hoewel er openlijk geen wetten meer zijn die vrouwen benadelen, bestaan er nog steeds nadelen voor vrouwen dankzij de geslachtsstereotypering. Bij een managementvergadering met vrouwen denken veel mannen bijvoorbeeld al aan een kippenhok waar geen concrete zaken uitkomen. Dergelijke vooroordelen dragen bij aan het gepercipieerde glazen plafond en aan de sociale rolverdeling die nog steeds bestaat. Overigens is het maar de vraag of het zo goed is als de complete geslachtsstereotypering zou verdwijnen; het geeft immers ook houvast voor personen zelf om een plek te kunnen vinden in de samenleving. Wel zou een verdere evolutie van geslachtsstereotypering kunnen bijdragen aan het verminderen van de moderne discriminatie