Straight edge: in het hoofd van een anti-punker

Niet veel jongeren kunnen leven zonder drank, sigaretten en sex, maar voor sommigen is het een bewuste levensstijl. Zij zweren die geneugten van het leven af omdat ze gezond, zuiver en puur door het leven willen gaan. Wat gaat er eigenlijk om in de hoofden van deze jongeren?

Punkbeweging

Eind jaren tachtig bereikte de punkscene haar hoogtepunt. De punk stond bekend om haar cultuur van sex, drugs en rock ‘n’ roll. Sommige tieners van toen waren niet tevreden met de tendens van toenemend drugsgebruik en vunzigheid. Geïnspireerd door de slogan ‘No future’ besloten zij een tegenbeweging te starten en zelf bands te beginnen om idealen te verkondigen die tegengesteld waren aan die van de punkbeweging. Terwijl ze de muziekstijl aanhielden, verwierpen ze de levensstijl die met die muziekstijl samenhing. De hardcore ontstond. De pessimistische toon van de punk werd vervangen door meer positieve elementen, terwijl de politieke idealen bleven bestaan (Poisonfree, 2003).

De songteksten van een ideologie

De term Straight Edge werd in 1981 bedacht door de groep Minor Threat. Deze band gebruikte geen drugs, maar was toch een punkband om politieke en muzikale redenen. De beweging dankt zijn naam aan een vijfenveertig seconden tellend nummer van de band, waarvan de lyrics als volgt gaan:

I'm a person just like you
But I've got better things to do
Than sit around and smoke dope
'Cause I know I can cope
Laugh at the thought of eating ludes
Laugh at the thought of sniffing glue
Always gonna keep in touch
Never want to use a crutch
I've got the straight edge

De ideologie van Straight Edge wordt weergegeven in een ander nummer van Minor Threat, genaamd ‘Out of Step (with the world)’: “I don’t smoke / Don’t drink / Don’t fuck / At least I can fucking think”. Deze principes vormen de belichaming van respect voor lichaam en geest. Straight Edge keert zich dus tegen zelfvernietigend gedrag.

Anti-punk?

De dogma’s uit de opstandige punkwereld lijken hier volkomen te zijn omgedraaid. Toch zal elke straight edger beweren dat hij, door zijn onthouding van drugs, alcohol en sex, rebels is. Straight Edge is de ultieme vorm van rebellie: Het is rebellie tegen de traditionele vorm van rebellie (Lahickey, 1997, p. xviii). Een sXe, zoals straight edger afgekort wordt, kiest ervoor te leven volgens zijn eigen onafhankelijke richtlijnen en geen onderdeel te worden van de mainstream, waarin het gebruik van drugs en alcohol gepromoot wordt (Irwin, 1999).

"You become Straight Edge because of your feelings against drugs, because of your feelings against intoxication and because you want to rebel against the way of life that is forced upon you by mainstream society such as college frats, who want to go out drinking; advertising, which compels you to smoke, drink and take drugs constantly; movies; media. You see that and the rebellion against that is what creates Straight Edge" (Irwin, 1999).

X

De Straight Edge beweging kent geen dress code. Wel is er kleding verkrijgbaar, waarmee de sXe zijn ideologie kan uitdragen. Straight edgers zijn wel herkenbaar aan de X’en die ze met zwarte stiften op hun handen tekenen. Deze tekening stamt uit de jaren tachtig. Het was toen gebruikelijk in Amerikaanse clubs en bij optredens, om aan de deur zo’n kruis op de handen van minderjarigen te zetten. Zo wist de barman dat ze geen alcohol aan hen moesten verkopen. Sommigen van die tieners bleven toen ze de alcoholgerechtigde leeftijd hadden bereikt, nog steeds die X’en op hun handen zetten, uit compassie met de minderjarigen en om aan te geven dat ze zich ook zonder alcohol prima konden vermaken.

Gezondheid en verantwoordelijkheid

De belangrijkste reden om Straight Edge te worden is de gezondheid van zowel de eigen persoon als de wereld. Straight Edge is een bewuste manier om tegen de wereld aan te kijken. Zoals een straight edger het zelf zegt: "Ik kan de volle verantwoordelijkheid nemen voor de dingen die ik doe, zonder negatieve invloeden van buitenaf die veroorzaakt zijn door intoxicerende middelen" (Munk en Pieterman, 2003). Drugs en alcohol worden gezien als middelen om plaatsvervangend (illusionair) geluk te verkrijgen. Zij verminderen de mogelijkheid van een heldere visie en worden vaak gebruikt als een vlucht uit de realiteit, om de dagelijkse problemen te vergeten. “Drugs lead to apathy, and apathy is the root of all evil in today’s society” (Straight Edge – Not Just Another Trend). De meeste sXe zijn niet per definitie tegen seks, maar wel tegen one-night-stands en slippertjes. Ze zijn van mening dat een stabiele relatie een voorwaarde is voor seks, omdat ze de verspreiding van AIDS en SOA’s willen voorkomen. Een sXe kiest voor de moeilijkere, (betere) weg, waarbij hij zichzelf ontplooit en zijn leven wil verbeteren (Ulwick, 2003). SXe is “the standard of purity (Ulwick, 2003).

Intolerantie

De drang naar zelfverbetering is, net als de negatieve houding tegenover drugs, militant te noemen. Zoals een sXe zegt:

“We are intolerant of the drug industry and the alcohol industry. You're bombarded with it, by advertisements, since the day you were born, to be popular you have to drink, to smoke. You can't do anything when you're drunk. It's a waste of time. . . We're intolerant of an intolerant situation (Irwin, 1999)".

Veel straight edgers worden om die reden ook vegetariër of veganist. "Op zich staat het los van Straight Edge, maar het is een natuurlijke progressie. Als je eenmaal kijkt wat je in je lichaam stopt, is het een logische keuze om geen vlees meer te eten". Vlees wordt gezien als vergif vanwege de hormonen die er in worden gespoten. Ook wordt het gezien als immoreel om menselijke luxe te verkiezen boven dierlijk welzijn. Veel jongeren die Straight Edge zijn, zijn ook actief in de harde kern van dierenrechtenactiegroepen (Munk en Pieterman, 2003).

De Straight Edge-beweging is sterk gerelateerd aan de hardcore. Niet alleen heeft zij haar naam aan deze harde punkstijl te danken, de muziek is ook belangrijk voor de scene, omdat deze het geloof van de beweging uitdrukt. “Hardcore is the medium for the art; it’s a way of us reaffirming what we believe” (Grimes op http:// http://toefur.com/straightedge/articles/trend.html). De muziekstijl helpt de jongeren zich aan hun idealen te houden. Het herinnert hen eraan dat ze niet alleen staan in ‘hun strijd tegen massapsychose’.

Eenmansbeweging

Vaak wordt straight edgers verweten, anderen hun mening te willen opleggen. Zelf spreken ze dit meestal tegen met het argument dat Straight Edge vooral een ‘eenmansbeweging’ is, de levensstijl is vooral individualistisch, ieder moet voor zichzelf uitzoeken hoe hij wil leven. Een sXe heeft er meestal geen problemen mee als anderen drinken, zolang hij ze maar niet ladderzat naar huis hoeft te dragen. Anderen mogen best buiten een sigaretje roken, als ze maar niet rook in hun gezicht blazen. Kortom, een sXe zal anderen niet gaan ontlopen of haten omdat ze gebruiken, maar zal er wel voor kiezen om ergens anders heen te gaan áls ze gebruiken (The new Straight Edge Manifesto). Er is geen vaststaande definitie van wat Straight Edge is, iedere sXe heeft zijn eigen visie op zijn manier van leven en zal andere vormen van Straight Edge ook respecteren. Het is een manier om je eigen geest te leren begrijpen:

“Straight edge has never been ‘the straight edge’, it is not a goal to be attained, it is not an entity to be worshiped. It is personal, it is individualistic. It symbolizes all of our ability to look deep inside ourselves – beneath the fashion, beneath the music, beneath the social & cultural indoctrination and discover who we are, free from outside influence. Straight edge is not a source of empowerment in and of itself. It is only a starting point of understanding what oppresses our thoughts and our actions. It is the beginning of a self evaluation on ones own terms, that transcends the accepted standards of our material reality” (Monster X).

Hardline

Het Straight Edge zijn is dus vooral een zoektocht naar wie je werkelijk bent. Je kunt alleen zijn wie je werkelijk bent, als je niet onder invloed bent van iets van buitenaf. Deze middelen worden dus verworpen. Dat is een persoonlijk keuze. Er is echter ook een harde kern van sXe, die daar anders over denkt. Deze mensen worden ‘Hardline’ genoemd en worden gehaat door de ‘normale’ sXe, omdat zij de Straight Edge beweging in een kwaad daglicht zetten. Sommige sXe beweren dat Hardline geen extreme vorm van Straight Edge is, maar eerder van radicaal veganisme. Alle hardliners zijn veganisten, dat wil zeggen dat ze maken op geen enkele wijze gebruik maken van dieren. Sommigen gebruiken ook geen cafeïne, namaaksuiker of bewerkt meel. Ze zijn sterk ‘pro life’, wat resulteert in actieve deelname in acties voor dierenrechten en dierenbevrijding, mensenrechten en anti-abortus. Ze zijn ook tegen pornografie, omdat ze van mening zijn dat die een slechte invloed op de maatschappij heeft en vrouwen erdoor gediscrimineerd worden.

Hardliners staan bekend om hun extreme manieren van het verspreiden van hun gedachtegoed. Vaak zijn ze verbonden met organisaties als het Animal Liberation Front of Earth First, die bijvoorbeeld dieren bevrijden uit hun kooien of economische schade toebrengen aan dierenfokkers, slachthuizen en McDonald’s-vestigingen. Ook delen ze pamfletten en dergelijke uit, om mensen voor te lichten over de voordelen van veganisme en over dierenrechten. Hoewel hardliners claimen vredelievend te zijn, lijkt dit alleen op te gaan voor mensen die hun eigen visie delen. Het logo van de beweging bestaat uit twee automatische geweren in de vorm van een X. De bijbehorende slogan luidt: “You believe in violence, well we do too. Yours is against the earth – ours is against you”. In het ‘Hardline Manifesto’ staat te lezen dat alles is gepermitteerd, zolang het anderen niet schaadt. Doet het dat wel, dan zijn tegenacties te verwachten. Iemand die de rechten schendt, staat zelf niet meer in zijn recht:

“Those who hurt or destroy life around them, or create a situation in which that life or the quality of it is threatened shall from then on no longer be considered innocent, and in turn will have no rights” (Portia Goat 13 op www.angelfire.com).

De maker van www.truetoself.com vergelijkt Hardliners met de Nazi’s en met moslimextremisten die onschuldige mensen ombrengen in de naam van Allah. “They are the ones that beat the shit out of random people for smoking, drinking, and doing drugs. They not only believe that they should be drug free, but the rest of the world should be also”. Deze schrijver begrijpt de motieven van hardliners, maar vindt het niet juist om anderen de Straight Edge manier van leven op te leggen. Hij is er trots op zelf zijn manier van leven te hebben gekozen:

“I like to think that I have chosen this path, not to fit a mold, not to join a trend, and not to follow a crowd, but because it is right for me. If you don’t think that being Straight Edge is right for you, then don’t be what you’re not. Be true to yourself always”.

Liever geen hype

Over het algemeen is Straight Edge nooit een erg populaire levensstijl geweest en is er bij de meeste mensen maar weinig over bekend. Toch zijn sommige sXe bang dat Straight Edge een hype wordt. Ze zouden hun geloofwaardigheid verliezen, als iedere puber maar X’en op hun handen gaat tekenen. “I’ve seen kids that have Xs on their hands; they don’t know what it means, and they’re smoking”. Deze ‘kids’ zouden meer geïnteresseerd zijn in de ‘fashion style’ dan in de ‘lifestyle’ (Straight Edge – not just another trend). Terwijl een stijl een karakteristiek kenmerk is, waarmee iemand zich onderscheidt van de massa, is een ‘fashion’ alleen een tijdelijke manier om erbij te horen en sociaal aanzien te verkrijgen (Gombrich, 1969/1972, p. 353). Straight Edge is niet iets van voorbijgaande aard. Als je sXe bent, ben je dat in principe je hele leven. Als Straight Edge in de mode zou raken, zou het zijn aanzien van rebellie en dus zijn grootste kracht verliezen. Hoe rebels is immers een mainstream-groepering?

De populariteit van Straight Edge was midden jaren negentig het grootst. Toen gaf de Straight Edge band ‘Earth Crisis’ interviews voor MTV, waardoor het grotere bekendheid kreeg. Straight Edge kreeg vooral negatieve media-aandacht, meestal door geweldgebruik en gangmentaliteit. In de Verenigde Staten zijn zo’n 500.000 sXe. Zij zijn gemiddeld 16,5 jaar. Ze worden dus Straight Edge nog voor ze de leeftijd hebben bereikt waarop ze mogen drinken. Professor Tina Martinez van de Universiteit in Utah:

“Americans, to an extent, are almost fascistic about their lifestyles anyway. So straight-edge is just a logical progression. We've found that the teenagers are joining the gangs for a sense of belonging and, to a degree, the need for protection” (Wazir, 1999).

Toch lijkt Straight Edge meer te zijn dan alleen maar groepsgevoel. “sXe is a battle, a struggle that is fought 24 hours a day, 7 days a week in your own body” (www.truetoself.com). Iemand die alleen de mode wil volgen en er bij wil horen, zal niet bereid zijn zo’n groot offer te leveren. “Veel mensen leren de hardcore muziek dan wel kennen, maar kappen met alcohol en roken zal voor de meeste mensen toch wel heel moeilijk zijn (…). Wat mij betreft mag de scene lekker klein blijven” (Munk & Pieterman).